Þjóðviljinn - 12.03.1939, Blaðsíða 2

Surmudagurinn 12. marz 1939.
P JÓÐVILJINN
þJÖOVllJINII
Útgefandi:
Sameiningarflokkur Alþyðu
' . - - Sósíalistaflokkurínn —
Ritstjórar:
Einar Olge'.sson.
Sjgfús A. Siguibjartarson.
Rttstjérnarskrifstofur: Hverfis-
götu 4 (3. bæð), sími 2270.
Afgreiðslu- og auglýsingaskrif-
stofa Austurstræti 12 (1. hæð)
simi 2184.
Áskriftargjald á mánuði:
Reykjavík og nágrenni kr. 2,00.
Annarsstaðar á landinu kr. 1,50.
1 lausasölu 10 aura eintaklð.
Víkingsprent h. f. Hvérfisgötu 4
Sírni 2864.
Karl Kleíss:
Vídsjá Þjódviljans 12. 3# '39
L andsbankaklí k~
an crordlnhrædd
um síg
Klíka sú, sem Jónas frá
Hriflu, Mag'nús Sigurðsson o.
fl. hafa myndað með Skjald-
borgarforingjaína sem skó-
svietna, og Thorsarana sem1
elleftu stundar bandamenn, hef-
ur byggt völd sín á landinu á
því að slá skjaldborg um fjár-
málaspillinguna ©g varðveita
hana gfign hVerskorar heilbrigð
um aðgerðum.
Þessi klíka hefur í blöðum
sínum neynt að telja þjóðinni
irtí um að hún ein geti bjarg-
að henni, og sérstaklega væri
þó Magnús Sigurðsson slíkur
fjármálasnillingur, að þjóðin,
mætti þakka fyrir að njóta sltks
mannþ. í hvert skipti sem mik-
ið hefur legið við, hefur Jónas
frá Hrifhi verið sendur út af
örkinni til að lofsyngja dugnað
Magnúsar og hefur Jónasi far-
izt það því betur, því minna
sem hann ræddi um fjármál í
þvfí sambandi, því á þeim mál-
um hefur hann manna minnst
vit. Framsókn hefur alltaf
beygt sig í aumingjaskap und-
ir ægihjálm Magnúsar og of-
urseldi sig honum og Hambros
Bank áþreifanlegast með yfir-
lýsingunjii alræmdu 1935.
Síðan hefur Hambros Bank
og Magnús Sigurðsson dnottn-
að sem einvaldir yfir fjármál-
um landsins og Jónas frá
Hriflu hlotið þá náð að vera
skjaldsveinn þessara Kúlti-An-
dersena, með pennann að vopni
Þegar þessi klíka heyrirgfit-
ið um möguleika til Iána nokk-
ursstaðar annarsstaðar, hrekk-
ur hún við ,og allar ráðstafan-
ír eru gerðar til að kæfa allt
slíkt niður. pessl klíka veit, að
ef mýtt fjármagn kemur tíl
landsins, þá verður svindl henn-
ar ekki lengur dulið, Kveldúlfs-
töpin koma í ljós og heiður
Magnúsar Sigurðssonar af 20
ára stjórn á seðlabanka landsins
verður sá að hafa tapað 20
mílljónum og fengið einni fjöl-
skyldu alla seðla landsms.
Þessvegna fylla nú bankaráðs
mennírnir — Jónasamir, sem
flúðu frá Hriflu og Norðfirði
ínn í skjaldborg fjármálaspill-
ingarinnar, — blöð sín með
þvaðri, staðleysum, rangfærsl-
um og dylgjum, — allt til að|
reyna að eyða því að leltað
verði fyrir um lán annarsstað-
ar en hjá Hambros, — sem
hefur neitað um lán.
Og samtímis er svo reynt
að fá ríkisstjómma frá því að
gera nokkuðj'í .þessum tnáhim,
sem skylda hennar gagnvart
þjóðinni þó bíður henni að
sinna.
íslenzka þjóðin stendur
frammi fyrir örlagaríkustu á-
Menn hlns deyjandi ttma
_ _ U
Það er gott að kynnast Hen
lein til að vita hvernig slíkt
verkfæri deyjandi broddborg-
arastéttar þróast og starfar, þó
að maðurinn sjálfur sé í flestu
hinn ómerkilegasti. Fé er fóstri
líkt og Henlein ber einmitt
úrkynjunarmerki stéttarinnar.
Ævisaga hans, eftir R. Jahns,
hefur þegar verið gefin út í loL
gerðarskyni í Þýizkalandi. Hún
er ekki óskemmtileg aflestrar.
Hugsjón föðurins, starfs-
manns í stóru fyrirtæki, var
pínulítið fyrirtæki út af fyrir
sig. En um hitt þegir sagan, að
Henlein eldri spillti sínu germ-
anska blóði með því að kvæn-
ast tékkneskri konu, DA-orakova
UNGLINGSAR
Frá skólaárum Henleins þekk
ir þessi nazistahöfundur ekki
annað til hans en íþróttir, leiki
og tusk, gönguferðir og músík.
íþróttafélagið varð miðdepill
alls fyrir honum. í þýzkri r-
þróttahreyfrngu hefur aldrei ver
ið andríkinu fyrir að fara, en
jafnvel góði og gamli stirðbusa
hátturinn þýzki, síðan fyrir
heilli öld á hetjudögum Frið-
riks Lúðvíks Jahns, hefur nú
glatað öllum fmmleik sínumog
orðið eins bragðlaus og leifarn
ar í bjórglösunum að morgni;
í „íþróttamannaknæpunuin“.
Þarna var það sem andi Hen-
leins átti stöðugt heima.
Lítið getur þessi ævisöguhöf.
frætt um auðgun andans, með-
an á skólagöngunni stóð, í gagn,
fræðaskóla og verzlunarskóla,
en eitthvað ætti Henlein að hafa
lært þar í tungumálum og hag-
nýtri þekkingu. Því meira er
gert úr þátttöku hans í „stúd-
entalífi", en með því er átt við
nemendafélag verzíunarskólans,
sífelld einVfgi og þaulsætni á
knæpum. 1
FERILL FORINGJANS
Menntun „foringjans" var
Iokið, og hetjutíð hans rarui
upp. Árið 1916 fór Henleinbeint
af skólabekknunt í stríðið sem
18 ára sjálfboðaliði. ELns og
margir aðrir gagnjræðingar, eT
buðu sig fram árið áður en
þeir urðu herskyldir, komst
hann þá í skóla fyrir ,,snögg-
soðna" vara-liðsforingja. En
hvemig sem æfisöguhöfujtdur
strfiitist við að gera hetju úr
þeirri undirforingj.ancfnu, sem
Henlein varð, og afreksverk úr
því, þegar hann var tekinn fangí
(afrek fangans) getur ntaður1
ekki séð við það neitt nema
ósköp alvanalegt.
Stríðsíokin urðu þungbær í
sigruðum löndum fyrir unga
liðsforingja, sem orðnir vom
háir herrar mieð skipunarvaldi
tökum: Annarsvegar spillt fjár-
njálaklíka sem vill varðveita ó-
reiðu, töp og skuldafjötra, og
drottna1 í krafti þeim yfir þjóð-
inni og hindra heilbrigða þró-
un atvinnulífsins. — Hinsveg-
ar þjóðarviljinn, sem heimtar
að losna úr þessum fjötmm og
krefst þess að reyndar séu all-
ar leiðir, sem færar cru.
Það hvílir sú ábyrgð á hverj-
um einasta Islending, að hjálpa
til þess að þjóðarviljinn sigri
hér afturhalds og spillingaröfl-
in.
Konrad Henlein.
HENLEIN
á skólapiltsaldri, en duttu nú
svo úr tigninni, að enginn tók
eftir, að þeir væm til. Og verst
var, að þeir urðu að læra að
vinna og hlýða öðrum. Þetta
ástand kallar höf. ævisögunnar
að verða „útlægur og föður-
landslaus í föðurlandi sínu“.
Það munaði ekki hársbreidd að
föðurlandið missti Konrad Hen-
lein. Hann vildi gerast flökku-
hermaður, g<anga á máta, selja
sig á leigu. í japanska herinn
ætlaði hann að ganga til .að
slátra Kóreubúum og Kínverj-
um, og „aðeins bænir móður-
innar hindmðn hann frá því“.
Þá varð Henlein bankastarfs-
maður þó nauðugur værú
„Samvizlcusamur án innri áhuga
rækti hann starf sitt“. Honum
tókst að kiomast að sem leik-
fimislcennari. Og þá rann upp
fyrir honum, að markmið t-
þróttakennshinnar væri ekki að-
eins að komast vfir hest og slár
heldur öll „þjöðleg hámörk“.
Frá leikfimispallinum kom Ijós
heimsins. „Vér“, — íþróttakenn
arar átti hann við — „vér erum'
foringjar karlmanna og karl-
mannlegrar æsku“, því að vér
verðum „að ala upp hetjulega,
sanna, stálharða kynslóð“.
PÓLITÍSKUR LODDARI
Félagsskapur sá, Kamerat-
schaítbund, sem skipulagði Sud-
etanazismann, var undir niðri
sálin í „uppeldisstarfi" íþróttafé:
laganna. Á íþróttaþingshátíð í
Saaz í júlí 1933 (nær misseri
eftir vaídatöku Hitlers) sagði
Henlein, sem tenn var „ópóli-
tískur“: „Vér erum uppeldis-
samtök Sudeta-Þjóðverja“, þar
sem „örlög lands vors og þjóð-
ar vorrar eru í veðí“. Þetta
virtist nógu glöggt talað, enft ll
trúa Sokol-félaganna og tékkn-
esku stjómarinnar, sem þama
vom staddir, grunaði það ekki.
Þannig var akurrnn plægður
og sáinn, svo að satna haust var
hægt að gera Henlein að pólit-
rskum „foringja“ nazismans í
Bæheimi. Það hlutverk heimt-
aði mun minni sjálfstæða dóm-
greind en íþróttastjómin. Við
samanburð á ræðum Henleinsí
síðan haustið 1933 og áður vc rð
ur ljóst, að seinni árin hafa kost
að hann miklu minni andleg
útlát. Hann hefur ekki þurft’
annað en lesa upp sem a'lra há-
tíðlegasí það, sem1 handai
honum er 'skrifað. Ræð-
ur „hans“ og fáeinar rit-
gerðir eru meira en fátæk-
legar. Frá upphafi hefur það
verið opinbert leyndarmál með
al Súdetanazista, að Henlein eru
fengnar allar hans ræður full-
stníðaðar í hendur. Og það hef- |
ur orðið að vernda hann vand-
lega fyrir því, að rtokkur and
stæðingur fengi að tala gegn
honum á fundum. Af sömu á-
stæðu hefur ekki mátt' kjósa
hann á þing. Einu smni lenti
hatmi í (málaferlum, og þá varð
ræða hans fyrir réttinum að
hneyksli. Jafnvel fyrir viðtöl-
um við blaðamenn þarf að
vernda hann. Tvö viðtöl urðu
tvö hneyksli.
Slíkum „foringja“ er fólkinu
kernrt að lúta. Synir kveðja
mæður sínar og strjúka í her-
sveit Henleins, sem bíður á
landamærunum fiftir skipun um
blóðuga innrás: í land sitt.
MYNDIR FRA
SCDETAHÉRUÐUM
Þegar piltamir úr Súdetaher-
sveitinni komu heim aftur sem
„sigurvegarar“, föðmuðu mæð-
urnar þá að sér í flýti. Svo
styttu þær upp um sig pilsirt
og hlupu búð úr bð. „Kaupta
strax eitthvað, sem ennþá fæst‘,
sögðu þær.
Og þær keyptu svo rækilega
að brátt voru allar búðir tæmd
ar og það þótt verðið flygi áð-
ur upp úr öllu valdi. Síðan var
fjölda verzlana lokað. Kaupfé-
lög verkamanna voru strax
gerð upptæk af hinum nýjuyf-
irvöldum, eignunum rænt, vör-
um þeirra útbýtt til góðra flokks
þjóna. Og þannig meðferðhlutu
jafnvel félög, sem nazistar
höfðu stjórnað. Aðeíns örfá
slík fyrirtæki voru ummynduð
í ríkisþýzkt verzlunarform og
fengu að lifa. Matvörur skortir
Bændur í Böhmerwald urðu
að láta 30°o af bús+ofni sínum
til þýzka hersins og vilja engu
farga, meðan þeir eru að fylla
það skarð. Brauðið er orð-
ið ,,þýzkt“ og þykir sumum hús
freyjum óætur matur. Kartöflur
hafa orðið ctrú'ega dýrar sömu
leiðis smjör, flcsk og öll efni
úr dýraríkinu. Skósólar hafa t.
d. tvöfaldazt í verði. Kringum
Bodenbach ríkir blátt áfram
hungur. Skógarhöggsmenn t
Böhnerwald éta rúgbrauðið
þurrt, hafa ekki efni á flesk-
sneið með því. í Wihterberg
fást hvergi keyptar matvörur.
En brettnivín flæðir yfir landið.
Eins er yfirleitt í Neudecker-
héraðinu ,þar sem atvinnuleysið
er ógurlegt (kartöflur þrefald-
aðar, í verði). Þar hefur prúss-
neska lögreglan bannað mönn-
um að staðnæmast saman á
götunum og að koma saman
í heimahúsum (auk hins sjálf-
sagða samkomubanns), allt til
þess að hindra rökræður um
ástandið. Frá Warnsdorfhéraði
voru atvinnuleysingjar sendir'
til að re'sa víggi 'vi’''ar og það
hefur æst upp ótta um, aðþrátt
fyrir uppgjöf Tékkóslóvakíu
muni koma stríð. Óhugurgreip
líka flesta, þegar ríkisstjómih
gerði uoptæk öll útvarpstæki
sem hlusta mátti með á stöðvar
iýðræðislandanna, ogj lét í sta$
inn „alþýðuviðtæki“. (Landráð
að hlusta t. d. á útvarp frá
Sovétríkjunum). Hófsamir
menn, sem fylltu flokk Hen-
leins cru nú faniir að tala vin-
samlega við þá kommúnista,
sem eftir dveljast í Súdeiahér-
uðunum, játa, að þeir hafi sagt
satt um skortirtn í Þriðja rík-
inu, og „ef innri viðreisn fer
ekki að korna, þá er þetta allt;
vonlaust og meiningarlatist“.
Ett prússneska embættis-
marttialiðið og tvöfölduð lög-
regla, sem búið er að koma
upp, eru ekki meiningarlaus.
Kröfur Henletns voru að fá
Þjóðverja í allar stöður, sem
Tékkar gegndu. Það er upp-
fyllt ,og þeir sem kómu, voru
nær allsstaðar Prússar. Jafnvel
hverjum bæjarstjóra er nú sett-
ur prússneskur ríkisfulltrúi til
höfuðs. Aragrúi nýrra embætta
er stofnaður. Og um hvem
bitling eða vonir urn stöðu er
háð illvíg barátta milli aðkomu-
Þjóðverja og innfædd a, dyggra
nazista. — En smáborgaram-
ir, sem hlökkuðu mest til um-
skiptanna, eru nú krafðir um
skyldur og skatta, bæði |>essa
árs og vangreidda frá fyrri ár-
um, með margfalt meíri frekju
en Tékkar hafa gert. Því að
nú er landið „frelsað“ undir
hinn prússneska aga.
Með hjálp Hltlers, Runcimanö
og Chamberlains varð Henlein
landstjóri. Hans er dýrðin fyrir
allt, sem er að genast í þýzku 1
Bæheimshéruðunum. Það er
ekki meinihgarlaust að velja
slíkan „foringja* fyrir verkfæri;
hatm er hluL’erkinu samb-oð-
inn og trúr. En verður hann
landsstjóri lengi? — Keþpinaut
ur hans er Hans Krebs. Hann
hefur dil síns ágætis umfram
Alfred Migalone heitir atnerískur
blaðamaöur, sem hlotið h.'fur æðstu
hetju-verðlaun stéttar sinnar fyr-
ir myndatöku.
Atvikin voru jiau, að hann ætí-
aði að taka úr lofti myndir af útir
fundi og hópgöngu og hóf sig upp
með 30 -40 litlum loftbelgjum, en
festi sig við jörð á langri taug.
Það hvesti svo að taugin slitn-
aði, og hann barst hærra og fjær,
mtz hann hvarf í 1000 metra hæð
Félagar hans þutu í bil í áttina,
sem hann virtist fljúga, en allir
töldu hann af.
Til allrar hamingju stóö vindur á
iana en ekki á haf út, og skúrir
gengu. Regnský lækkuðu „fjug- :
manninn“ aftur í 200 metra hæö
Þá var fengin afburða skydta til
aö skjóta hann niður.
Eftir nokkur skot fór Alfred aö
lækka drjúgum. Það voru lofthelg
imir, sem orðnir voru færri, og
þeirn hélt áfram að fækka við iðja
skotmcmnsins. Loks lenti Alfred í
hveitiakri ósár með öllu og heilt
á húfi. En fluginu mun hann ekki
gieyma.
**
Nú þarf ekki að óttast þaö teng-
uí; að ritskoðmi sé á bréfum frá
Japan. Amerikumaður, sem tor-
tryggði það saipt lauk bréfi þaðan
með jvessmn oriöum: „Meira heföi
ég tdljað segja, en get ekki, því
að „eftirlitíð“ les öll bréf".
Daginn eftir hehnsótli hann jap-
anskur embættismaður, bað hann
mikillega afsökunar, að hann tefðöi
dýrmadan tima Amerikumannsins,.
en kvaðst, — ekki þó aö geriu
tilefrt —, vilja vekja eftirtekt hans
á því, að „I pósti í Japan opnum.
við aldrei nein bréf".
/
Henlein aö hafa þolað grimm-
ar ofsóknir af Tékka heirdi.
Fyrsta t’angeIsisdómlittf hlæut
hann 1919 — fyrír stórfellda
ávrsanafölsun. Eftir því að
dæma væri hann ef til vill enn-
j>á hæfilegri maður hins deyj-
andi tíma.
Alfred & Júlíus
— Húsgagnavínnusfofa, Laugaveg 84 —
Vöndað vínna# — Sanngjarnf verd. — Símí 4823
Sósialísfafélag Reykjavíkur#
i. deíld
Deildarfundur verður hald inn í Hafnarstræti 21, næst-
komandi mánudag kl. 9 síðd. —Á dagskrá ve. ðrK mer. ilegv
ur fyrirlestur og deildarblaðið.,
_________________STJÖRNIN.
Utbreiöid ÞjóðYÍljann