Þjóðviljinn - 11.05.1939, Blaðsíða 3

pjó£)Vív.J
X - H
N
Fimmtudagurinn 11. maí 1939.
Jðnasismlnu og skolda* I
skll J. J. við sösiallsmann
011 Rcybjavík bíður með eftírvasnfíngu
sumír — sumarfríanna sínna
aðrir — sumarafvínnunnar,
en allra leíðír líggja norður þegar
Fornheilög opinberan segir frá
velnefndri veru í dýrslíki með
dýrðarljóma um höfuð, horna-
stiklum og ennisdjásnum full-
um feiknstafa. Þvílíka mynd
heíur hið trúrækna afturhald á
íslandi verið að skapa sér í
20 ár af Jónasi frá Hriflu, og
dýrðarljóminn stækkar óðum.
Eins og guðirnir, að Mammon
og Jahve ekki undanskildum,
voru illvættir í fyrstu og tilbeðn
ir aðeins af hræðslu en síðar af
sleikjuskap, gat ekki hjá því
farið að guðhræðsla og sleikju-
skapur afturhaldsins hér á landi
tæki þessa mynd sína af Jón-
lasi í hálfguða tölu að minnsta
kosti og tilbæði hana. Svo djúpt
er nú þegar meirihlutinn af
forráðamönnum Sjálfstæðisfl.
so'kkinn, ef dæma má af fram
komu þjóðstjórnarpstulanna. Að
Skjaldborginni er ekki að spyrja
Og margir Framsóknarmenn
skríða í þessari tilbeiðslu. Þeir
voru búnir að skjálfa fyrir ill
vættinni, magnaðri af þeirra eig
in hjátrú, búnir í meiri eða
minni sameiningu að kasta
„stóru bombunni" í höfuð dýrs-
ins og hlökkuðu, eins og spá
dómsbókin lýsir, „sem væri það
sært til ólífis, og banasár þess
varð heilt, og öll jörðin fylgdi
dýrinu með undrun. Og þeir til
báðiu dýrið og sögðu: Hver
jafnast við dýrið og hver getur
barizt við. það?“
Um þessa menn og ósigur
þeirra má segja: Þeir tóku hon-
tiítn eins og þeir voru menn til.
Og urn tilbeiðslu þeirra: Þeir
sýnast ekki eiga skilið betri á-
trúnað.
Með bæklingi Héðins Valdi-
marssonar, Skuldaskil J. J. við
sósíalisminn, verða kaflaskipti í
skilningnUm á þjóðfélagsfyrir-
brigðinu J. J. hjá öllum, sem
ekki eru trúarblindir. Þar er
ekki boðaður átrúnaður á hann
sem illvætt og goð, engar sam
Itfkingar til að gera virkileikan
einfaldari en hann er, aðeins
skýrt frá hlutunum eins og þeir
hafa gérzt fyrir augum manns,
sem tók sjálfur ákaft þátt t
þeim. Ef víð íesum ritið fyrst
og frems‘t með auga fyrir mynd
inni af Jónasi og starfsaðferð
hans reynizt sú mynd ekki í
ósamræmi við þekking þeirra á
Jónasi séfn einungis háfa kynnzt
betri hliðum persónu hans, vita
að þetta er í aðra iröhdina
Skemmtilegásti kárl og Sttlndum
jafnvel hugnæmur, á þann hátt,
sem listamenn einir geta verið
lögQeikáfar af guðs náð.
En hin hlutlæga frásögn H.
V. opnar augu manns fyrir því,
að undrið J. J., sem trúað hefur
verið á, er ekki aðeins metorða-
gjarn, hringlandi leikari á pólit-
íska sviðinu, gáfaður en mis-
heppnaður einstaklingur, held-
ur er hann með baráttuaðferð
sinni samnefnari pólitískrar
spillingar síðan um stríð, gjaf-
valdur óskanna í draumum
þeirra, sem á henni fitna eða
svíður það að hafa ekki enn
komizt þaf í œti og að síðustu
ekki óvelkomin afsökun labba-
kútanna, sem hafa nú að við-
kvæðli í ýmsum flokkum: Fjand
ann ætli eg þurfi að vera með-
alavandari en Jónas! Hann er
orðinn meira en einstaklingur,
hann er hin ósjálfráða stefná
stefnuleysisins í íslenzkri pólit-
ík.
Og þetta er það sem aftur-
haldið og spillingarlýðurinn læt
ur hræða sig til að falla fram
og tilbiðja, — persónuna, stefn-
una: Upp með Jónasismann!
Niður með marxismann! Það
sem áður þótti svo óheilbrigt,
að það hlyti að vera geðveiki,
á nú að verða leiðarljós í of-
sóknum og persónupólitík þjóð-
stjórnarinnar!
Af skilningi Skuldaskila J. J.
við sósíalismann leiðir, að bar-
átta sú er að breytast, er tengd
hefur verið við nafn J. J. Hún
verður að baráttu með og móti
jónasismanum. Þá er það auka-
atriði, hvort persóna, sem farið
er að hnigna, hverfur fljótt eða
seint, viljug eða nauðug, út úr
þjóðmálaerjunni, en aðalatriðið
hitt, hvort jónasisminn, sem Jón
asína leggur sér riú á brjóst
eins og stolinn tilbera, fær að
þróast upp í e. k. nazisma eða
hann leysist upp áður.
Saga 1. þáttar þessarar baráttu
milli vinstri stefnu er markast af
sósíalistuiB, og jónasismins inn-
an „ábyrgu“ flokkanna er sögð
í Skuldaskilum. Höfundurinn
finnur til þess í bókarlok, að
hann he-fur ekki komizt yfir allt
sem þurft hefði að segja, — það
yrði of umfangsmikið vegna ná-
Íægðar viðburðanna —, og sagt
fátt eitt um framkomu J. J.
„gagnvart hinum mörgu þús-
undum kjósenda Framsóknar í
syeitum landsins, sem telja sam
vinnu við hina sósiialistisku
hreyfingu verkalýðsins eðlilega
og óhjákvæmilega, hafa svipað-
ar skoðanir og stéttarhagsmuni
og verkalýðurinn og hafa stutt
Framsóknarflokkinn í öðrum til-
gangi en þeim að koma Jónasi
og örfáum fylgifiskum hans til
nazistískra valda.. Þau skulda
skil Jónasar Jónssonar innan
Framsóknarflokksins standa fyr
ir dyrum“. — Lesandinn veit að
. við þau skuldaskil er um meira
að ræða en persónu J. J. Það
er stefna og framtíð flokksins,
sem er í veði. — Strax á fyrstu
bls. er talinn upp fjöldi stað-
reynda, sem allar eru að vísu
|dæmi um metorðastreitu J. J.
en snerta jafriframt baráttu
vinstri stefnunnar og afturhalds
ins. Frá upphafi til enda er rit-
ið þannig að vísu tengt J. J., en
í mínum augum augum miklu
fastar bundið við málefnin og
stefnurnar, sem J. J. vill fela,
en H.. V. upplýsa að utn er
deilt.
RÍt H. V. ér svo þýðingarmik-
ið innlegg í stjórnmál líðandi
stundar, að það verður eflaust
lesið mikíð í öllum flokkum,
bæði strax og þegar frá líður.
ISögulegi þráðurinn frá því í
köflunum: „Jónas kemur á
sjónarsviðið“ og „Jónas stend-
ur að stofnun Alþýðusambands
ins og Alþýðuflokksins“ allt
þangað til kemur að sextugs-
aldri og „Eðlisútmálun Jónasar
frá Hriflu“ tapar engu, þó að
áhugi manna dofni fyrir smá
atriðuh! í framkomu Skjaldborg
ar og skósveina. Sem sagnfræði
heimild verður ritið ómetanlegt.
Auðvitað verður öllum lesend-
um ljóst, að í hita bardagans
hugsaði höfundur ekki um að
skrifa sögu heldur skapa hana,
lifa hana, stýra henni. Þannig
var stundum með Sturla Þórðar
son, og ekki er Sturlunga ein-
urðarminni né verri bók fyrir
það, ef rett er lesið. Finna má
að ýmsu. Ekki sízt í búningi.
Héðinn ræður ekki yfir neinni
fjölbreytni í' stíl á borð við'
Jónas Jónsson.
föður sinn, sem hann er þó oft
keimlíkur í rfti. Langar og óað-
gengilegar málsgreinar sjást
víða og sumar torskildar góðum
lesendum nema við íhugun. Af-
sökun hefur hann þá, að marg-
ir kaflarnir eru skrifaðir á ferða
lögum eða, í önnum dagsins 'Og
stundum jafnvel í kappi við
setjaravélina. En orðaval Héðins
er ekki af handahófi. Frásögnin
er róleg og nær yfir mikla
breidd, föst og yfirleitt gagn
orð. Búningurinn skyggir ekki
á mikilfengleik þeirra stéttar-
baráttu, sem raunar er sífellt
að verki, en birtist óvenju skarpt
í árekstrunum, sem þarna er
lýst.
Okkur fyrverandi Alþýðufl,-
mönnum, sem munum sigur
flokksins 1934, ósigur hansl937
og hve mikið af hvorutveggja
var Héðni kennt, hættir um of
við að eigna honum, en aðeins
að litlu leyti öflum, sem verka
í fjöldanum, þann sigur, sem
vannst með sameiningu verka-
lýðsflokkanna, og sömuleiðis
þann ósigur, sem hann beið inn
an Alþýðusambandsstjórnar í
því máli. Þetta er ekki órétt-
mætt með öllu. Hvort tveggja
var mikið sigurinn og ósigurinn,
og sjálfsagt hefur afstaða Héð
ins í baráttunni flýtt fyrir því
meir en íhlutun J. J. eða nokk-
urs annars einStaklings. Það
var óumflýjanleg afleiðing þess
að í þingflokki Alþfl. var það
einungis hann einn, sem ekki
lét tengsl sín við yfirstétt Fram
sióknar í Rvík, meðlæti né ó-
sigra beygja sig frá flokksstefn
unni. En okkur er betra að at-
huga rækilega orsakir ósigr
anna og sigursins eins og hann
túlkar þær sjálfur í ljósi stað-
reyndanna.
Björn Sigfússon
SÖSIALISTAFÉL. RVIKUR.
SKRIFSTOFA fclagsíns
er í Hafnarsfr/rielí 21
Sími 4824.
Opin alla virka daga frá
kl. 2—7 e. h.
Félagsmenn eru áminntir um a3
koma á skrifstofuna og greiða
gjöld sín.
Þeir félagsmenn, sem ekki hafa
fengið skírteini geta vitjað
þeirra á skrifstofuna.
STJÓRNIN.
hraðferðirnar frá
B. S. A. heffast
Bifreídastöð Akureyrar
hefur það, sem hægt hef-
ur veríð í velur, haldíð
uppí bílferðum frá Borg-
arnesí og norður-.......

í þessarí víku er hægt að komasi á
B, S. A,~b»lunum alla leið tíl Sauðárkróks.
Nú á fiæsfunní hefjasf
\Am yinsæln hraðferðir B.S.&.
frá Akranesi og Borgarnesi til Akureyrar.
Bífreiðastöð Akureyrar
Afgreíðsla í Reykjavík á Bífreíðasf. fslands
Símí 1540
Nemendasamband Iðnskólans.
Framhalds stofnfundur
Nemendasambands Iðnskólans verður haldinn i Baðstofu
iðnaðarmanna, annað kvöld (föstudag) kl. 8.
DAOSKRÁ: Félagsmál.
Allir þeir, sem hafa verið einn vetur í Iðnskólanum_í
Reykjavík geta orðið meðlimir sambandsins.
Stjórnln.
Þlngvallaferðlr
vegnrinn opinn
Ferðír alla míövíkudaga, laugardaga ogsunnu-
daga þar tíl daglegar ferðir hefjast.
Steindór
Símar 1580, 1581, 1582, 1583 og 1584
Flmmfndagshlúbburmn;
Dansleikar
í Alþýðuhúsínu víð Hverfísgötu í hvöld hl. hl. 10
Hl)ómsveíi undír sfjórn Bjarna BÖðvarssonar.
Aðgöngumiðar á kr. 1.50 verða seldír frá 5.
■■BMaMennnMBaameNBawmeanemaneaMMMMB——■—
Til hnseigenda.
Samkvæmt ákvæðum heilbrigðissamþyktarinnar skal
hverju húsi fylgja sorpílát úr járnl með loki.
Sömuleiðis er skylt að hreinsa af húslóðunum allt skran,
grjót, mold og annað, sem veklur óþrífnaði og er til lýta.
Ber húseigendum þegar í stað að bæta úr því, sem
ábótavant kann að vera um þetta.
Reykjavík, 9. maí 1939.
HEILBRIGOISFULLTRÚINN.
Þýzkir sendiherrar hafaspurt
ríkisstjómir landa þeirra, sem
Roosevelt nefndi, hvort þær
teldu að löndum þeirra stafaði
hætta af Þýzkalandi. Utanrík-
isráðherrar Norðurlanda neit-
uðu spurningunni. Sænska stór-
blaðið Göteborgs Handels-och'
Sjöfartstídning segir um þetta
mál m. a.:
„Þýzkaland hefur spurt þau
ríki, er Roosevelt forseti taldi
í hættu, hvort þau álíti sig í
hættu stödd. Svarið liggur í
hinum aukna vígbúnaði, er þau
öll hafa séð sig neydd til. Stór
veldin, sem leyft hefur verið
að setja heiminn í öngþveiti
með árásum á önnur ríki,spyrja
nú nágrannalönd sín hvort þeim
fijmist þau vera í hættu. Stór
og sterkleg bulla reiðir prik
sitt að dreng og spyr: Finnst
þér þú vera í hættu? Þannig
er sá tónn í milliríkjaviðskipt-
um, er núverandi valdhafi Þýzka
lands hefur innleitt. Á Vestur-
löndum hefur orðið mikil aft-
urfc(r í siðgæði. Þjóðir og ein-
staklingar verða að velja. Þeir
mega til að taka afstöðu með
eða móti þeim stórveldum er
nú breiða líkly.kt rotnunarinn-
ar yfir heimlnn, þeir verða að
t.aka afstöðu með eða móti frels?
inu, með eða móti réttlæti og
skynsemi, þessari heilögu
þrenningu, sem lýsir mannkyn-
inu sem eldstólpi á leiðinni til
framtíðarinnar“.
BljfgðuBarleysi
„Tima“-ritstiór-
ans.
Hafi það verið tilætlun Tíma-
ritstjórans með grein sinni í
Tímanum 2. þ. m. að draga
fyrir almenningi skuggamyndir
af mannúðarverkum Katrínar
Thoroddsen læknis, með því að
gefí) í skyn að góðverk hcunar
séu aðeins innblásin yfirskyiri
þá getum við fullvissað hanu
um, ,að þar hefur hcrnum iila
skjátlazt, því þessháttar áras-
arskrif falla um sjálf sig, og
drepa sitt eigið gildi, og djúpt
er sá andi fallinn, sem getur
Iptið svo lágt að fæða af sér
aðra eins. ósvífni. Allir, se*n
þekkja Katrínu Thoroddsen
ganga ckki þess duldir að allir,
! sem til hennar leita fá ásjár
l og hvergi er öruggara að bera
fram vandkvæði sín. Það get-
ur ckki dulizt neinu vakandi
fólki, að hafi nokkur þann eig-
inleika að njóta þess að gleðja
aðra og rétta hjálparhönd, [\'á
er það Katrín Thoroddsen, enda
er vegl>Tidi hennar og dreng-
lyndi hvarvetna rómað. En
mannkærleiki hennar á dýf>ri
rætur en svo, að hún auglýsi
íþann í blaðadálkum eðía á gatna
mótum, því trúir enginn. Og
særa myndi það hana ef farið
væri að telja upp góðverk henn
ar, og vega þau á vogskáhim
verðleikanna, og förum við
ekki út í þá sálma þó freistandi
sé. Qóðverk hennar eru þess
eðlis, að þeim gleymir enginn.
Það cr ef til vill þess vegna
að öllum fjöldanum er við-
kvæmt mál allar árásir í henn
ar garð. Greinarkornið hrökkl-
astþví meðskömm heim til föð
Framhald á 4. síðu.