Þjóðviljinn - 01.12.1943, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 1. desember 1943
Þ J Ö Ð VIL J I N'N
7
BJÖRKIN I LÍFSHÆTTU
Húrx vissi hvað það var, sem hélt uppi virðingu henn-
ar hjá viti bornu fólki. Fegurðin hafði stundum bjarg-
að henni frá hættu og dauða. Einu sinni í vor, sem leið,
kom maður með öxi í hendi. Björkin varð orðlaus af
hræðslu og hafði ekki einu sinni kjark til að biðjast
vægðar. Maðurinn horfði á hana um stund og hún fór
að hugsa um að búast til varnar. Hún gæti flengt hann!
Onei, björkin ætlaði ekki að láta það spyrjast um sig
að hún væri bara vöndur til hýðinga. Auk þesS eru það
ekki aðrir en geðillar kerlingar, sem flengja.
Þessvegna rétti björkin úr sér og var hin virðuleg-
asta. Hann átti að skilja það maðurinn, að sóma síns
vegna gat hann ekki ráðist á saklausa og varnarlausa
bjarkarkonu. með öxi.
Og viti menn! Hann fór leiðar sinnar.
Þá heyrðist mikið málæði og þvaður ofan úr hlíðinni,
þar sem nágrannarnir bjuggu. Eldgömul bjarkarkerl-
ing, sem var nærri því orðin tannlaus af elli, öskraði til
mannsins: „Við sáum það. Við sáum það. Þú hættir við
að höggva bjarkarskömmina á árbakkanum. Hvað átti
það að þýða? Þú mátt svo sem höggva mig. Eg er orðin
ljót og leið á lí'finu."
„Eg hef ekkert með þig að gera, gamla norn,“ sagði
maðurinn og fór að höggva unga björk skammt frá.
„Svei þér,“ sagði sú gamla. „Þú ert eins og allir
aðrir. Það vill enginn gefa mér hvíldina. Eg á víst að
deyja standandi. En ég skal sýna þér það, að ég get
dottið dauð niður, og það strax.“
Og svo datt hún dauð niður.
„Þú ert bandvitlaus kerling,“ sagði maðurinn ösku-
vondur og vék sér til hliðar. „Þú hefðir getað dottið
ofan á mig og rotað mig. Eru það nú geðsmunir!“
Bjarkarkerlingin svaraði engu orði, því að hún lá
dauð.
Það varð hljótt í skóginum. Bjarkirnar tárfelldu.
Þær fundu það nú allar, að gamla björkin hafði verið
ágætis kona og viðkunnanleg á heimili. Elstu bjarkir
mundu líka eftir henni frá því hún var ung. Björkun-
um kom §aman um, að jarðarförin yrði ekki fyrr en
um haustið, svo að hægt væri að hafa líkkistuna hvíta.
7(itt ÞETTA
FRÉTTABRÉF í NORÐAN-
FARA 1872
„Nóttina fyrir hinn 16. þ.
m. (þ. e. janúar) þegar klukk
an var nærri fjögur, vöknuöu
ýmsir hér um sveitir við ,þaö,
að skærasta birtuskin var un
baðstofurnar og nokkru
seinna heyröist mikil dunreiö
svo hús virtust skjálfa og
huröir gnötruðu. Sumir vökn-
uöu eigi fyrr en dunreiöin
kom. Ætluöu menn á eftir, aö
þetta heföi veriö þruma. En
þá var eigi svo þrumulegt
loft og þær eru hér mjög sjald
gæfar. Enda hafði þaö heldur
eigi veriö. Það sáu tveir menn
er voru á ferö til Breiðdals
heiðar suöur um Skriödal um
sömu mundir. Allt í einu
skein fögur birta 1 kringum
þá. Þeir litu viö þangað, sem
birtan kom frá og sáu pai
fljúga glóandi eldhnött að
austan, mikið stærri en tungl,
og var ljósgeisli aftur af.
Hann fór geyst yfir og bar af
mikinn ljóma. Sýndist þeim
hnötturinn hverfa við fell í
Skriödal er Múli heitir. Ætb
uöu sumir, aö hnötturinn
hafi sprungið þar og þar af
hafi hvellurinn komið og dun
reiöin. En þaö held ég eigi
hafi þurft aö vera. Hún gat
vel komiö af hristingi þeim
og hvin, sem gjörðist af því
er hnötturinn rauf loftiö.
Mun það sannast, að svo
hafi verið, ef eldhnötturinn
hefur sézt víöar en í Skriðdal.
Þessi hnöttur ætla ég að
hafi verið loftsjón sú, er
fornmenn kölluðu búgahnött“.

Ll og ROAR
M SAGAEFTIR
NORSKU SKÁLDKONUNA NINI ROLL ANKER.
_——*——'——»rNr'—^
■<
Ú
Þá hafði Elí runniö í skap,
og hún sagöi eitthvað
heimskulegt um menningu í
mataræöi. Róar þagði við.
Þaö voru 24 gestir. Fleiri
komust ekki fyrir í boröstof-
unni, og var þröngt þó. Flest-
ir gestanna voru gamlir heim-
ilisvinir, en þó fáein ung-
menni í viöbót. Elí haföi
stungiö upp á því, aö þau
biöu frú Helvig. Hún kom auð
vitaö ekki, en heimboöiö
gladdi hana og hún sendi Elí
rauðan rósavönd úr gróöur-
húsinu á Reistad.
Elí varö glöð og hrópaði:
„Þarna séröu, Róar! Gamal-
mennum þykir vænt um, aö
munaö sé eftir þeim“.
Veizluborðið var prýtt með
rósunum frá Reistad. Elí varö
oft litiö á þær um kvöldiö, og
þá fannst henni alltaf eins
og einhver væri viðstaddur,
sem vildi henni vel.
Gestirnir uröu glaöari og
glaðari og hrósuöu matnum.
Þá sá Elí aö Róar varð eins
og hann átti að sér. Sjálf sat
hún milli Sturlands kaup-
manns og Albreckts konsuls.
Róar haföi ráöiö því aö” hún
sæti viö hlið konsúlsins. Hann
var einn þeirra viðskiptavina
hans, sem ekki hafði farið frá
honum. Konsúllinn þjáðist
alltaf af sykursýki, var feitur
og gulur á hörund.
Gestirnir voru glaðværir.
Unga fólkið sat saman viö
annan borðsendann og þar
var glatt á hjalla. Við hinn
enda borðsins talaði eldra
fólkið um landsins gagn og
nauðsynjar.
Albrecht konsúll hafði tvisv-
ar hrósaö Elí fyrir kjólinn
hennar og ætlaö að gleypa
hana meö augunum. Hún
svaraöi fáu og reyndi að
halda uppi samræðu við kaup
manninn. En þaö var árang-
urslaust. Hann vildi helzt ekki
um annað tala en veiðar og
sneri alltaf máli sínp til lækn
isins yfir boröið.
Konsúllinn laut nær Elí og
sagði lágt: „Leiöist yöur ekki
í svona bæjarholu, frú Lie-
gaard? Þetta er ekki bær fyrir
unga listakonu“.
„O, ég hef lítiö saman við
fólk að sælda“, sagði Elí.
„Ég var í Osló fyrir
skömmu“, hvíslaöi hann. „Þar
kom ég í listamannasam-
kvæmi. Listamenn, það eru
karlar, sem kunna. Ekki
satt! “
í sama bili smeygöi hann
fætinum milli öklanna á Elí.
Hún greip eins og örskot títu-
prjón úr blómi, sem fest var
á kjólbrjóstið hennar og stakk
hann í lærið. Síðan færði hún
hendina rólega aftur upp aö
blóminu og nældi títuprjón-
inum þar aftur.
Hann rak ekki upp hljóð,
en hann kipptist til á stóln-
um og hellti niður úr rauð-
vínsglasi. Rauðavínið flóöi út
yf.ir hvítan dúkinn.
„Fjandinn sjálfur“, tautaði
hann.
Gestirnir hlógu. „Gerið þér
svona axarsköpt, konsúll?
Annar eins heimsmaöur!“
Elí hellti út saltkari yfir
blettinn á dúknum. „Ef þér
gerið aldrei nei'tt verra en aö
hella niður á borödúkinn, get
iö þér haft rólega samvizku“,
sagði Elí og hló.
Róar leit á hana yfir borð-
ið. Hann rétti henni hendina
og lyfti glasinu meö hinni.
„Skál, Elí“.
Hann naut N augnabliksi ns í
algleymingi. Augu Elíar leiftr-
uöu af þeirri glóð, sem bjó í
sál hennar og gerði hana heill
andi. Hann tók þétt um hönd
hennar og heyröi um leiö
gleðihlátur barna sinna eins
og úr fjarlægð. Hann tæmdi
glas sitt og gaf sig hamingj-
unni á vald.
------Gestirnir voru farnir
ög fjölskyldan sat eftir í stot-
unni. Þau voru að tala um
samkvæmið.
Per sat hjá föður sínum og
sagði viö hann: „Albrecht
konsúl varð illt við borðiö.
Tókstu eftir því, pabbi? Hann
blánaði í framan. Sykursýkin
fer illa með hann“.
„Þegar hann missti glasiö,
áttu við“, sagði Róar.
„Ég stakk hann með títu-
prjóni. Hann var of nærgöng-
ull“, sagöi Elí.
„Hvað segiröu!“ spurði Ró-
ar og spratt á fætur.
„Hvernig var það?“ hróp-
aði Annik.
„O, svei“, sagöi Ingrid.
„Hann var víst.að sýna mér
hvernig ætti að umgangast
listafólk“, sagði Elí.
Róar var fölur. „Þessi bölv-
v
aði kvennabósi. Hvaö á ég að
gera við hann“.
„Ekki neitt“, sagði Elí
þreytulega. „Láttu hann 1
friði. Ég á nóga títuprjóna“.
Per hafði ekki augun af föð
ur sínum, og sá að hann
skipti litum. Þá reis Per á
fætur. „Það er ýmislegt til,
sem við karlmenn látum ekki
bjóða okkur, frú Elí. Ég cr
sammála pabba“.
Þegar bræöurnir voru hátt-
aðir og búnir að slökkva ljós-
ið, sagði Sverre: „Ég ætla aö
sprengja púöurkerlingu utan
við húsiö hjá Albrecht konsúl.
Þá drepst hann af hræðslu“.
„Því þá það?“ spurði Per og
hló.
„Hann var að hrekkja Elí“.
„Kvenfólk eins og hún eru
eldri en tvævetrar. Heldurðu
aö hún heföi getaö tekiö
pabba frá mömmu, hefði hún
veriö saklaust sveitabarn?“
Sverre svaraði engu. En
hann varð andvaka, eftir aö
Per var sofnaöur. Honum leiö
svo illa — svo illa.'
— — Það kom vor, snjór-
inn leysti upp í ásnum og dag
arnir uröu langir.
Elí hafði átt erfitt síöustu
vikurnar. Bernlrardina kom
ekki heim aftur af sjúkrahús-
inu. Dugnaöur hennar og
'iðjusemi átti ekki framar aö
njóta sín á heimilinu. Hún
hafði krabbamein og var send
heirn 1 átthaga sína til aö
deyja. Elí og Ingrid höfðu
komið sér saman um aö fá
enga stúlku til hjálpar fyrr
en 14. maí. Þá átti bróður-
dóttir Bernhardinu aö koma
í hennar stað.
Þaö lá oft illa á Ingrid.
þegar leið á veturinn. Hún
fékk áldrei bréf. Elí fékk ein-
stöku sinnum nokkrar línuv
á bréfspjaldi frá Thore. Hann
)aö aö heilsa öllum. Þaö var
illt og sumt. En þegar sumar
ö kæmi, gat eitthvaö gerzt.
3ara aö komiö væri frarn í
júní!
Elí og Róar voru farin aö
taka þátt í samkvæmislífi bæj
arins. Stundum voru þau aö
heiman hvert kvöldiö eftir
annað. Elí spilaði aldrei á spii.
Þess vegna sat hún oftast viö
handavinnu meö fáeinurn
konum öðrum og heyrði bara
glaðværöina frá spilaborðinu.
Elí fannst Róar allur ann-
ar i þessum félagsskap en
! hann var endranær. Þetta
voru þeir, sem hann umgekkst
áöur en hún kom til sögunn-
ar og þeir tóku upp aftur sam
talsvenjur sínar, oröatiltæki
; og fyndni, sem allt var bund-
ið viö eitthvaö af því liöna
og orðinn vani.
Hvers vegna féll henni
þetta svona illa. Var hún af-
brýðisöm við liðna tímann?
Hún þurfti þess ekki. Róav
haföi sagt henni frá öllu,
blíöu og stríöu. Þaö var ekk-;
fortíðin, sem olli henni á-
hyggjum. Var það ekki frem-
ur framtíð/n, sem hún óttaö-
ist. Það var undarlegt, aö vita
til þess, aö Róar skyldi una
sér í félagsskap þessa þröng
sýna smábæjarfólks, sem var
hrætt við að fara úr hvers-
dagshamnum og sigla djarft.
Aö sigla djarft!
Elí datt þetta í hug einu
sinni þegar hún sat á miiii
frú Pryser og sýslumannsfrú-
arinnar og þær voru aö tala
um hvernig ætti aö spara
sápu.