Þjóðviljinn - 20.08.1948, Blaðsíða 5

Föstudagur . 20; ágúst i&48
> JÖ0«IX.?ISÍ s
Per-(Hov Zennström: (
PALMIRO TOGLIATTI
Palmiro Togliatti er komian
af yfirlætislausu miðstéttar-
fólki og fæddist í Genúa árið
1893, ári eftir stofnun ítalska
sósíalistaflokksins — Partito
Socialista dei lavoratori itali-
ani. Faðirinn var neyddur til
að flytjast milli margra borga
á Norðurítalíu, og um tíma sezt
fjölskyldan að á Sardiníu og
þar gengur Palmiro í skóla.
Hann er grannur, fremur lág-
vaxinn og' er snemma bagaður
af nærsýni. Fél. kalla hann
„draumóramanninn“ því að
hann fer mikið einförum og
sökkvir sér niður í bækur sín
ar, en hefur ávalt hvöss svör
á reiðum höndum ef þörf er á.
Lítið atvik sýnir bezt hina
þroskuðu réttlætiskennd hans.
Dag nokkurn kemur umsjónar-
maður skólans of seint til að
annast störf sín. Dóttir hans
hefur orðið veik. En skólastjór-
inn ávítar hann fyrir hirðu-
leysi frammi fyrir nemenduu-
um. Þá gengur einn nemand-
anna fram úr hinum þögla og
óttaslegna hóp og segir hljóð-
3ega: „Herra skólastjóri, þett.a
er óréttlátt." Og þrátt fyrir
reiði kennarans, sem hótar að
vísa honum úr skóla, heldur
hinn ungi Togliatti fram skoð-
un sinni með hæglæti en festu.
Það er í Sassari á Sardiníu
sem Togliatti hittir í fyrsta
sinn Antonio Gramsci, stofn-
anda ítalska kommúnistaflokks
ins, en Togliatti átti eftir að
feta í fótspor hans. I sam-
keppni um styrki, sem Togliatti
hafði mikla þörf fyrir, því að
faðir hans var nú dáinn og
hafði látið eftir sig smávægi-
leg eftirlaun handa þeim fjór-
um sem eftir lifðu, tóku sam-
tímis þátt Lionello Venturi,
sem síðar varð heimskunnur
listfræðingur', Togliatti og
Gramsci. Þeir urðu fyrsti, ann-
ar og sjötti í röðinni. Þegar
þeir hófu nám sitt við háskól-
ann í Tarin lét Gramso.i innrita
ssig í húmanistísku deildina en
Togliatti í lögfræðideild. Þeir
sameinuðust brátt í hinum sain-
jeiginlegii pólitísku og bók-
menntalegu áhugamálum sínum,
fyrirlitningunni á hinum ít-
alska smáborgarahætti og löng
un til að komast í samband við
verkalýðshreyfinguna, eftir lest
ur á ritum Marx.
Enn var enginn kommúnista
flokkur til í ítalíu. 1915 gekk
Togliatti í deild sósíalistaflokks
ins í Turin, eitt af hinum sterk
ustu virkjum ítölsku verka-
lýðshreyfingarinnar. Ötbreiðslu
og skipulagshæfileikar hans
komu brátt í ljós og hann á-
kvað einnig að taka virkan þáí.t
í stjórnmálastarfsemi. Þá kom
hin hræðilega styrjöld heims-
veldisstefnunnar og sú reynsla
varð til þess að styrkja hina:
pólitísku sannfæringu Togliatt-
is. Hann starfaði við hjúkrun
vegna nærsýni siimar.
Eftir styrjöldina. var Togli-
atti blaðamaður. Fyrsta reynsla
hans sem unglings af eymd
verkamannastéttarinnar hafði
hvatt hann til nákvæmra íhug-
ana og hann var nú búinn að
skapa sér ákveðna skoðun á
vandamálum verkamannastétt-
arinnar. Rússneska byltingin
hafði sannað yfirburði kenn-
inga Marx og sýnt galla þeirr-
ar endurbótastefnu sem verka-
lýðshreyfingin í Vesturevrópu
var enn mótuð af. Undir áhrif-
um frá byltingahreyfingunum
fann Togliatti öruggari stjórn-
málaaðferð og styrkti um leið
stöðu sína sem blaðamaður með
hreinum og gagnorðum stil sín
um. Þegar Gramsei stofnar
„L’Ordine Nuovo“ 1919 gegnir
Togliatti strax þýðingarmiklu
hlutverki hjá þessum nýja mál
svara ítalska verkalýðsins. Um
þetta leyti kynnist hann einnig
Piero Gobetti, ungum frjáls-
lyndum manni sem tók frjáls-
lyndu stefnuna alvarlega og sá
fram á nauðsyn samstarfsins
við verkalýðshreyfinguna til
eflingar lý'ðræðinu, og var að
lokum myrtur af fasistunum.
Þessir þrír ungu gáfumenn,
fremstu stjómmálamennirnir
í ítalíu á seinni tímum, áttu í
mikilsverðum kappræðum, bæði
augliti til auglitis og í dálkum
blaðanna, til lausnar vandamál-
unum i ítalíu nútímans. —
Gramsci sem var tæringarveik-
ur var þegar búinn að sjá ið
Togliatti var sá maður sem átti
að halda áfram starfi hans, að
hlúa að hugsjónum ítölsku al-
þýðunnar. Árið 1919 þegar ógn-
ir fasistasveitanna lágu í loft-
inu, varð hinn 26 ára gamli
Togliatti formaður sósíalista-
deildarinnar í Turin, en gaf sér
um leið tíma til að halda a-
fram ritmennsku sinni við
„L’Ordine Nuovo“. Þegar Togli-'
atti kom ásamt samstarfsmönn
um sínum, Gramsci, Terracini,
Platone o.g Pastore, heim frá
blaðstjórninni í birtingu mættu
þeir iðnverkamönnum í Turin
á Dið til vinnu sinnar og hvor-
irtvsggja voru jafnþreyttir.
Nú nálgast kreppan og at-
vinnuleysið. Hver á að borga
það stríð sem háð er? Verka-
lýðsstéttin eða hin ítalska borg-
arastétt? Það u.rðu liinir af-
vopnuðu hermenn, daglauna-
menn og verkamenn sem stóðu
ráðþrota á götunum. Togliatti
sá fram á og vann að eflingu
þingræðisafstöðu ítölsku verka-
lýðsstéttarihnar. I kosningun-
um 1919 fjölgaði fulltrúum sós-
íalista úr 40 mönnurn upp í 156.
Samtök iðnaðarmanna efidpst
einnig. Itölsku verkamennirnir
hófu meðal annars allsherjar-
verkfall gegn afskiptum vest-
urveldanna af byltingunni í
Rússlandi. 1920 fara þeir að
setja vörð um verksmiðjur sín-
ar. En þáverandi stjórn sósíal-
istaflokksins er klofin og skort
ir stefnufestu. Tækifærissinn-
ar og æsingamenn koma í veg
fyrir styrka stjórn á hinum eðli
legu aðgerðum verkamannanna.
siem fylgir greinllega stefnu
Marx, og þetta viðurkennir
Lenín, sem heldur því fram að
það séu einu samtökin sem hafi
stefnu í samræmi við stefnu-
skrá alþjóðasambands kommún-
ista. Flokkur „maximalista’1
hefur meirilrluta á þinginu og
bikar við að láta reka hina
hægri sinnuðu tækifærissinna
úr flokknum, eins og ákveðið
hafði verið á öðru þingi Al-
þjóðasambandsins. Þá ganga
fulltrúar kommúnista, meðal
annars Togliatti, burt af þessu
þingi sósíalista, safnast saman
í San Marco leikhúsinu og
stofna nýjan marxistiskan
flokk. Togliatti verður aðalrit-
stjóri hins nýja blaðs „II Com-
munista", og flytur til Róm, en

i-
"íT"' Vf < Wt
.................. I ‘ m
a
\
I
3
I
%
•1
1
Palmiro Togliatiti.
Það er aðeins hópurinn kring-
um blaðið „Ordine Nuovo“ sein
tekur skýra og þaulhugsaða af-
stöðu og gerir sér ljósa þýð-
ingu þess baráttuhugar sem
kom í ljós við varðgæzlu verk-
smiðjanna. Afturhaldið her-
væðir stuðningssveitir sínar og
fasistarnir hefja ógnarstarf-
semi sína. Hinir óreyndu blaú-
stjórnendur við „Ordine Nuovo”
reyna að vinna í skjóli við
„rautt varðlið” sem er enn ö-
reyndara, Um þetta leyti hittir
Togliatti unga konu, sem vinn-
ur að útbreiðslustarfsemi o,
skipulagningu og er krmn að
dugnaði og viljaþreki. Rita
Montagnana. Þegar þau ganga
í hjónaband, árið 1924, hafa
bau barizt árum saman hlið við
hlið að velferðarmálum verka-
lýðsstéttarinnar.
Við þingið í Livorno 1921 hef
ur sósialistaflokkurinn klofnað
í umbótahluta, sem Turati
stjórnar, hina svonefndu maxi
malista, sem tala mikið um
byltingastarfsemi, og úr hon-
um er hinn nýi sósíalista-flokk-
ur stofnaður síðar, — og enn-
fremur i ,,abstentionista“, sem
vilja ekki taka þátt í lýðræð-
isstefnunni og hörfa undan fyr-
ir afturhaldinu með himri nei-
kvæðu stefnu sinni. Hópurinn
kringum „Ordine Nuovo” i
vikublaðinu „La Compagna". I
litla herberginu þeirra sem er
nálægt via Cavour er sifelld
ólga og umræður. Nýtt líf kem
ur í stjórnmáladeilur Róma-
borgar. En kvöld nokkurt ráð-
ast fasistasveitir inn í aðsetur
blaðsins og eyðileggja allt inn-
búið með handsprengjum. Það
hefur verið gefin út skipun um
að það yrði að myrða Togliatti.
Eftir klukkutíma bardaga er
blaðstjórnin borin ofurliði. Að-
aíritstjórinn er örvílnaður og
tveir fasistar setja liann upp
að vegg. Það er þegar búið að
miða byssunni á TogHatti. En
af einliverjum ástæðum ríður
skotið aldrei af, hvort sem aðr-
ar skipanir voru gefnar af ótta
við eftirköst eða einbver ný-
kominn fasisti afstýrði morð-
inu.
Að minnsta kosti tókst Togli-
atti að komast undan — og
hann tók þegar í stað aftur upp
baráttuna gegn fasismanum og
fór að skipuleggja varnarstefnu
yerkalýðshreyfingarinnar.
Togliatti er einn af áköfustu
fylgismönnum „baráttu á tveim
vígstöðvum“, bæði við hægri-
sinna og centristana innan sós-
íalistaflokksins, og hinn öfga-
fulla vinstrihluta sem leitast
við að einangra kommúnista-
flokkinn frá alþýðunni. Sökum
Dónar á Dónár-
ráðstefnunni
FRAMKOMA fulltrúa Frakk-
lands, Bretlands og Banda-
ríkjanna í sambandi við sam
þykkt hins nýja Dónársátt-
mála í Belgrad væri blátta-
fram spaugileg, ef hún opin-
beraði ekki svo hyldjúpa fyr
irlitningu á lýðræðisreghnn
og fullveldi smáþjóða, að sér-
hvern einlægan lýðræðissinaa
og frelsisvin hlýtur að hrylla
við. Þegar Vesturveldafull-
trúarnir komu ekki yfirgangs
áformum sínum gagnvart
Dónárþjóðunum fram, fóru
þeir í fýlu eins og geðillir
götustrákar, sem ekki fá aó
ráða í hópi leiksystkina
sinna.
FYRIRLITNING þessara sjálf-
skipuðu lýðræðishetja á raun
verulegu lýðræði varð öllum
heimi opinber, er þeir neituðu
að undirrita Dónársáttmái-
ann, sem samþykktur hafðá
verið með atkvæðum sjö
ríkja af tíu, sem áttu fuil-
• trúa á ráðstefnunni í Bel-
gard. Bandaríski fulltrúinn
reyndi að réttlæta þessa ólýð-
ræðislegu framkomu með því,
að meirihlutinn á ráðstefn
unni hefði ekkert tillit tekið
til óska minnihlutans. Visu-
inski bent honum strax á f jór
ar bandarískar breytingartil
lögur við samningsuppkast
Sovétríkjanna, sem sam-
þykktar höfðu verið.
MÁLSTAÐUR Vesturveldanna
á Dónárráðstefnunni var i
fyllsta samræmi við þessrr
baráttuaðferðir. Þau höfðu
ekkert lært og engu gleymt
frá árunum milli styrja'd-
anna, er Dónárríkin voru
hálfnýlendur auðvaldsríkj-
anna. Þeim var ekki nóg að
fá siglingaréttindi á Dóná t.il
jafns við allar aðrar þjrtíTír.
heldur kröfðust þau hlutdciidt
ar í eftirliti með og yfirstjórn.
yfir siglingum á fljótinu ti!
jafns við Dónárríkin sjálf.
YFIRGANGURINN og frekjan,
sem þessi krafa Vesturve.Id-*
anna ber vott um, er aðvör-
un til allra smáþjóða. Þau
ríki, sem ráðast á yfirráöa-
rétt Dónárlandanna yfir-
Dóná eru jafn viss til að ráð
ast á réttindi annarra ríkja,
Dónárráðstefnan er enn :in
sönnun þess, að þegar valda-
klíkur Vesturveldanna taia
' um frelsi,x lýðræði og vcst-
ræna siðmenningu, eiga þær
í raun og veru við aðstöðu
sína til að sitja yfir híut
annarra þjóða og alþýðu
eigin landa.
M. T. Ó.
Turin er eini félagsskapurinn veikleika sósíalistastjórnarinn-
ar og flokkadráttanna hjá
vinstrisinnum eflist fasisminn
æ meir. Tækifærissinnunum i
sósíalistaflokknum er ekki vik-
ið burt fyrr en eftir hina iII—
ræmdu „Rómargöngu“ Musso-*
linis, en þá er það þegar orðið-
of seint. Togliatti er tekinn fast
ur og enn einu sii-ni er honunj.
Framhald á 7. síðu.