Þjóðviljinn - 10.04.1949, Blaðsíða 5

Sunnudagur 10. apríl 1949.
ÞJÓÐVILJINN
Það,er siður uinburðarlyndra |
manná að kalla þá hluti „virð-
ingarverðar tilraunir" sern rnis-
heppnast með öllu. Tilraun til í
leikskáldskapar getur „Drauga-,
skipið“ kallazt, en viroingar-
verð er hún ekki.
Skip er á leið til Suðurhafseyja
með ellefu farþega, það hefur
lagt úr íslenzkri höfn að því
helzt verður séð, þar senp far-
þegarnir bera ísienzk nöfn. Leik
urinn gerist í reyksalnum, við
kynnuinst farþegunum smám
saman, sumum meira, öörum
minna. Þarna eru tveir rosknir,
auðugir kaupmenn og konur
þeirra, þarna er ung dcttir ann-
arra hjcnanna, hún hefur trú-
lofazt guðfræðingi í óþökk for-
Leikfélag Reykjavikur:
eftir N. N.
mennirnir tveir séu að telja
verðbréf sín og peninga, en sú
skýring fær alls ekki staðizt,
er í engum tengslum við efni
leiksins. Er höfundurinn orðinn
svo leiður á persónum sínum að
hann þurfi blátt áfram að sálga
þeim í leikslok ? Ekki er þaö lík-
legt. Helzt minnir samsetningur
þessi á sögu drukkna læknisins
eldra .sinna og er send af landi; sem Halldór Laxness skýrir frá
burt af þeim sökum; en unn-J í „Höll sumarlandsins", og er
usti hennar ræðst háseti á skip- \ þó læknirinn öllu snjallari, því
ið og býst í dulargerfi, og hann' hann bjargar kokkinum!
vílar ekki fyrir sér að koma' Það skal viðurkennt að höfund
fram í draugslíki til þess að ur fer ekki dult með skoðanir
geta náð fundi ástmeyjar sinn-' sínar í einstökum atriðum.
ar. Þarna er drykkfelldur list- Hann (eða hún) hefur komið
málari og kona hans fráskilin; auga á þann sannleika sem raun
miðaldrá læknir; ungur og á- ar er mörgum kunnur, að fleira
hugasamur rithöfundur og kona sé nokkurs virði en peningarnir
hans; og lolcs sá sem merkastur! einir, og að hóflaus gróði sé
er farþeganna og virðulegastur ekki öruggust leið til sannrar
— draugurinn, það er gamli farsældar. Það er skoðun hans
presturinn sem dó á skipinu end! að ekki beri að bægja guðfræð-
ur fyrir löngu. Fólk þetta spjall ; inguni og öðrum hugsjónamönn
ar saman og drekltur kaffi, þaðj um frá ríkum’ gjaforðum; og
talar mikið um veðrið og aðra ekk; séu allar syndir guði að
algenga hluti og um draugagang! kenna. Hann áiítur að draugum
inn á skipinu, einkamál þess ber! beri að taka með vinsemd og
eianig á góma. En áður en varir ‘ fullri kurteisi, hvernig sem
versnar i sjóinn og skipið lask-' stendur á; og hann vill að kirkj
ast, farþegarnr gerast sjóveik-
ir og hræddir; loks liðast skip-
ið sundur og allir farast nema flestu mikilvægara
draugurinn — hann stendur eft i hans.
unum séu færð áheit og altaris-
klæði — það virðist raunar
í augum
ir á sviðinu, einn og óbugaður.
Höfundurinn hefur áreiðan-
lega ætlað sér að skrifa tákn-
rænt verk og þrungið alvöru,
hann vitnar í ritninguna, skrýð-
Eflaust hefur hinn nafnlausi
rithöfundur kynnzt dulrænum
og táknrænum leikritum og ,,Á
útleið“ Suttons Vanes öðrum
framar, .þaðan er ættuð umgerð
ist kápu siðameistarans. En mér, leiksins og sumar persónur að
er ógerlegt að skilja hvað leik-j því ætla má. En hann hefur fátt
ritið á að tákna: hvers vegna af þeim lært, leikrit hans er
ferst skipið og skipverjarnir all óskipulegt og tilþrifalítið og
ir, saklausir og sekir, hvað eiga
öll þessi ósköp að þýða? Það er
raunar sagt skýrum orðum að
skipið sökkvi vegna þess að auð
laust í reipum, persónurnar
bragðdaufar og ekki minnisverð
ar, samtölin hversdagsleg með
afbrigðum, en á stundum leiði-
iiiintmiiimimiiimiimmiiiiHmiimiimiiimiimimiimEimiiiiiiiiiiiiiifUi
gamcmvisur

&
%
<X>'
go.
1
Á
s.
a
Safn skop-kveðlinga undir vinsælum lögum, kem-
ur á morgun í bókaverzlanir. -— 1 bókinni eru 28
bragir um menn og málefni, sem koma við sögu
thinna síðustu og verstu tíma. ■— Allir, sem á annað
bórð geta hlegið, þurfa að lesa þessa bók.
Bákaútgáfan „Blossmn“. Akureyri.
niiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiuimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimmmmiiiiiiimmi
e
»e
gjörn og væmin, áhrifamikil \ Þorbjarnardóttir og Edda Kvar
setning eða gott tilsvar heyr-j an eru fulltrúar hinna ungu
ist hvergi. Dálitið frumlegt virð kvenna og fara vel með hlut-
ist síðasta atriði leiksins: rit-; verk sín; þernuna og þjóninn
höfundurinn les upp úr bók
sinni um draugaskipið og til-
kynnir jafnharðan hvað sé að
gerast á sviðinu; nú er skipið að
leika Emilía Jónasdóttir og Þor
.grímur Einarsson mjög laglega.
Anna Guðmundsdóttir er frú
annars kaupmannsins, góðlát-
liðast sundur, nú er öllu lokið j leg og hversdagsleg kona; Nína
-----Höfundurinn virðist ekkij Sveinsdóttir virðist ekki geta
trúa því að hægt sé að gera á-j leikið nema í skrípaleikum, en
heyrenduHi efnið skiljanlegt ýkjur hennar og afkáraskaþur
með öðru móti, hann treystir- vöktu mikinn hlátur leikhús-
sýnilega ekki þeim meðölum gesta. Inga Laxness fer með
sem leikhúsið á yfir að ráða.
Leikfélagið hefði ekki átt að
sýna leikrit þetta að mínum
eitt leiðigjarnasta hiutverkið,
og er þá mikið sagt, hina óláns
Óskarsson leikur unga guðfræð-
inginn og Valdimar Helgason
lækninn, hvort tveggja mjög lít-
il hlutverk. — Læknirinn er
sennilega einkennilegasta per-
sona iexKSÍns, það er hann sem
veldur því að rneiri hluti farþeg
anna ræðst í hina örlagaríku
ferð, en sjálfur segist hann ekki
vita hvað hann sé að gera. En
hvernig sem á hlutverk þetta er
íitið sýnist það ekki við hæfi
Valdimars Helgasonar.
Eftir frumsýningunni að
dæma virðist leikur þessi líkleg
ur til vinsælda þrátt fyrir allt,
áhorfendur tóku honum for-
kunnar vel og virtust jafnvel
skemmta sér betur en nokkru
sinni fyrr. Þess má minnast að
fyrir skemmstu var hið ágæta
leikrit Borgens, „Meðan við bíð-
um“ sýnt í fá skipti og fyrir
liálftómu húsi; ef „Draugaskip
ið“ hlýtur meiri vinsældir verð-
ur tæplega sagt að þroski reyk-
sömu konu málarans; en leikur vískra leikhúsgesta sé mikill
dómi. Hins má minnast er Har-j hennar
aldur Björnsson segir í leik-j formlaus
skránni að mikil og brýn þörfj ^
sé að örfa íslenzka höfunda til
leikræns skáldskapar, og rétti
og sjálfsagt ,,að sýna þau af:
nýju leikritunum sem á nokk-
urn hátt eru frambærileg." Um1
virðist þó óþarflegai orðinn.
og daufur. Haukur
Á. Hj.
betta er ég Haraldi alveg sam-1
mála, en sínum augum lítur
hver á silfrið: „Draugaskipið“
SKÁK
Ritstjóri: GUÐMUNDUR ARNLAUGSSON
il
í þriðju umferð landsiiðs-l 15.
er alis ekki frambærilegt verkj keppninnar mátti sjá óvenju-
lega sjón. Einn keppendanna
sat yfir skákinni í yfirfrakka
og með trefil upp að eyrum.
að mínu áliti og engum greiði
gerður með því að sýna það,
hvorki leikurum né áhorfendum
og sízt af öllu höfundinum sjálf
um.
e5xf4
15xe4
16. Be3xf4
Ella tapar svartur peði.
17. Be3—h6!!
Svartur.er allt í einu kominn
Þetta var Baldur Möller og á-1 inn í mátnet sem ekki er auð-
Baldur Möller
1. d2—d4
2. c2—e4
3. Rbl—c3
4. Ddl—b3
5. e2—e3
6. Bll—d3
7. d4—d5
8. Db3xc3
9. e3^e4
10. Rgl—e2
Um sýninguna sjálfa er þýð-
ingarlaust að fara mörgum orð-
um. Leikstjórn Haralds Björns
sonar hefur vafalaust bjargað
því sem bjargað verður, leikur-
inn ber ijóst vitni um alkunnair
dugnað hans og kunnáttu, en
tjöld og búningar eru með ágæt
um. Það var áreiðanlega ekki
hans sök að áhorfendur trúðu
því lengi vel að hér væri um
venjulegan skrípaleik að ræða,
en svo vanþroska er leikrit
þetta og ruglingslegt frá upp-
hafi til enda. Ýmsir af fremstu
leikurum okkar taka þatt í sýn
ingunni, og verður ekki annað
sagt en kröftum þeirra sé til
litils eða einkis eytt í þetta sinn.
Ekki tekst Brynjólfi Jóhannes-
syni að gera mikið úr hlutverki 11. Bcl—e3
skipsprestsins, og hefur þói 12. Re2—g3
marga presta leikið um dagana
og tíðast prýðisvel, og hið sama
má segja um aðra ágæta leik-
ara, þeir njóta sín ekki í þess-
um leik. Haraldur Björnsson og
Valur Gíslason leika fésýslu-
mennina og eru báðir sannir og
skýrir fulltrúar sinnar stéttar
og þó næsta ólíkir; gerfi Har-
hlds er sérstaklega gott. Lárus
Pálsson er rithöfundurinn ungi,
hátíðlegur og merkilegur á svip
og hinn skoplegasti; Lárus hitt
ir beint í mark, en hlutyerkið er
ómerkilegra en orð fá lýst. Gest
ur Pálsson dregur upp átakan-
lega og eftirminnilega mynd
listamannsins, sem öriögin hafn
breytt í ólánsmann. Guðbjörg
stæðan var sú að hann var veik-
ur og átti að réttu lagi að liggja
i rúminu. En sótthiti þarf ekki
að sljógva hugsun manna, að
minnsta kosti tefldi Baldur
þetta kvöld skák sem sennilega
yerður fallegasta skák þessa
móts og var þó andstæðingur
hans ekki lakari tafimaður cn
Ásmundur Ásgeirsson.
velt að sleppa úr.
17. -----
18. Halxfl
19. Rc.3—h5
Hf8xflf
g7xh6
Re7—Í5
NIMZpINDVERSKUR
LEIKUR
Asm. Asgeirss.
Rg8—1‘6
e7—e6
Bf8—b4
KbS—-c6
d7—d6
I
e6—e5 j
Bb4xc3t|
Eina leiðin til að forða máti.
20. Hflxf5 Dd8—c7
21. Rha—f6t Kg8—f 7
21. — Kg7 22. Dg3 f og mát í
næsta leik. 21. — KhS 22. Rd7f
KgS 23. Dg3t Dg7 24. Hf8 mát.
22. IIf5—fl
Hvítur gat líka unnið með
22. Rd7f Ke8 23. Hf8+ og svart
ur verður að láta drottninguna
fyrri hrók og riddara, því að
23. — Kxd7 24. Ba4f! c6
(Rxa4, Dg3f) 25. Bxc6+ Kc7
26. Hg8 tapar. En leið sú sem
Baldur velur er ennþá sterkari.
22. — Bc8—a6
Nú er skákin auðunnin með
13. 0—0
14, Bd3—c2
Fylking svarta liðsins er
þann veg háttað að vart kemur
annað til greina en framrásin
f7—f5. Að öðrum kosti verður
hann að bíða átekta en þá sæk
ir hvítur fram á drottningar-
armi (b2—b3, a2—a3 og síðar
b3—b4 o. s. frv.).
14. ----- 17—15
15. f2—f4!
Maður getur búizt við að þessi
iínuopnun verði frekar hvítum í
hag en svörtum, vegna þess að
hyíta liðið stendur betur að vígi
en það svarta. Engu að síður
kemur það alveg á óvænt hve
snögg umskiptin verða.
KcS__e7‘ Rg4+ (Kg8, Rh6 mát!) Svartur
a7__a5 verður að leika Ke8 og tapar
Rf6__d7 drottningunni fyrir riddara
h7—h6 (Ke8, Dh8+, Dd7, Rf6+).
0__f) En Baldur lék Dg3 ,sem gef-
Kd7___c5 ur svörtum kost á að sleppa
með því að láta drottninguna
fyrir hrók og riddara. Drottn-
ingin á að vinna en það verður
langt spil. Ásmundur færði sér
þetta ekki í nyt en lék Bxc4 og
gafst svo upp eftir fráskákina.
Skádæmi og tafllok:
11. Rinck,
Keítt: Kh 7 — Ha7 — Pa6.
Syart. Kdl — Hhl — Ph4 og
h6
Hvítur vinnur.
12. Samuel Gold.
Hvítt: Kb5 — Da7 — Hf2.
Svart: KdS — Pc3 — Pe4.
Mát í 2. leik.