Þjóðviljinn - 20.04.1949, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 20. apríl 1949
ÞJÖÐVILJINN
9
Ef að einhverjum skyldi finn-
ast, sem að hér væri spurt að
tilefnislausu, hlýtur sá hinn
sami, að hafa sofio svefni hinna
andvaralausu síðustu vikurnar.
Myndi þá rætast á honum, það
er meistari Jón segir um þess
háttar fólk: Hvorf mun þeirn
ekki við bregða, þá þeir upp-
vakna, er andskotinn kippir
svæflinum undan höfðum þeirra.
Þó mun það sönnu nær, að
yfirgnæfandi meirihluti þjóf-ar-
innar, hafi séð þao og skilið, að
málefnum hennar myndi stefnt
x æð'imikla tvísýnu, ef horfið
yrði að því ráði að varpa fyrir
bcrð aldagömiu hlutleysi og
gerast virkur meðlimur í ný-
tízku hernaðarvél. Að þessu
leyti verður því ekki sagt, að
þjóðin hafi verið andvaralaus.
Hins vegar munu margir hafa
treyst fulltrúum sínum á Al-
þingi, að sjá þetta og skilja á
sama hátt og þeir gerðu sjálfir
og haga sér samkvæmt því.
Það er yfirleitt svo, að menn
trúa ekki ótíðindum, fyrr en
á eru dunin. Margir munu alls
ekki hafa ti'úað því, fyrr en
þeir heyrðu það með eigin eyr-
um, að umbjóðendur þeirra á
Alþingi myndu leyfa sér, að
ganga svo í algjört berhögg
við þjóðarviljann, sem raun
varð á.
Það er óhætt að fullyrða, að
aldrei hefur jafnmiklum óliug
slegið' yfir hugi almenníngs, á
landi hér, sem þá er fregnin um
samþykkt Atlanzhafssáttmál-
ans barst út um byggðir lands-
ins, bæði vegna þess., að fólk
hafði þegar fengið óbeit á fyr-
irtækinu, en þó ekki síður
vegna hins að með hve miklum
tendemum og ófyrirleitni málið
var hespað í gegnum Alþingi.
Það er áreiðanlega ekki of-
mælt, að með afgreiðslu þessa
máls hefur Alþingi beðið álits-
hnekki, sem ekki verður úr
bætt í fyrirsjáanlegri framtío.
Fólkið, hið heiðarlega og hrekk-
lausa alþýðufólk, sem í lengstu
lög hefur viljað trúa því að
fulltrúar þess á Alþingi væru
jafnheiðarlegir og það er sjálft,
fyllist heilagri, réttlátri reiði
og formælir þessum mönnum,
sem það hefur langt um ástæð-
ur fram umborið og sýnt óverð
skuldað traust.
Eg minnist þess, að daginn
sem Atlanzhafssáttmálinn var
samþykktur á Alþingi, liitti ég
gamla, gáfaða konu, sem aldrei
hefur blakað við nokkurri
skepnu. Þegar við höfum
heilsazt, sagði hún: Nú eru þeir
að selja landið. Og svo bætti
hún við: Þeim hefnist fyrir
þetta. Þeir munu fá hefnd.
Mér fannst, sem að þarna
bergmálaði viðhorf heiðarlegr-
ar íslenzkrar alþýðu, sem hef-
ur treyst forráðamönnum sín-
um langt fram yfir það, sem
efni stóðu til en hrópar svo 1
réttlátri reiði á hefnd, þegar
að hún sór að hún hefur verið
göbbuð, svikin og höfð að ginn-
ingarfífli.
En hefnd alþýðunnar er ekki
borin uppi af neinni Vallarnes-
siðfræði, sem lxrópar á virka
uppreisn gegn hinu illa. íslenzk
alþýða, veit, það af sinni eigin
lífsreynzlu og reynzlu þeirra
kynslóða, sem hafa lifað og
þjáðst í þessu landi, að sér-
hvert illvirki hefur hefndina
sjálfa í sér fólgna. Hún veit,
að sér grefur gröf þó grafi og
að dramb er falli næst.
íslenzka þjóðin hefur goldið
mikið afhroð vegna þess, að'
hún hefur ekki haft vald til
þess, lögum samkvæmt, að taka
ráðin af Alþingi, þegar sýnt
var að það myndi stefna mál-
efnum hennar í voða. Ef að
þjóðin hefði haft slíkt vald,
værum við lausir við Keflavík-
ursamning, og Atlanzhafssátt-
mála, og fleiri vafasamar ráð-
stafanir er Alþingi hefur leyft
sér að fremja.
Inn í stjórnskipunarlög okk-
ar þarf að koma ákvæði um það,
að ákveðin lágmarkstala kjós-
enda, eða viss hundraðshluti
þeirra geti krafizt þess að
þjóðaratkvæði fari fram um
mál, er Alþingi fjallar um.
Eins og nú er skipað málum,
getur Alþingi þverskallazt við
að bera mál undir þjóðina, þótt
að hvert mannsbarn sendi því
áskorun um að gera það. Þessa
gloppu í stjórnarskrá okkar
hefur svo meirihluti Alþingis
notað sér til hins ýtrasta, eins
og bezt sést á því er það hamr-
aði Keflavíkursamninginn og
Atlanzhafssáttmálann í gegn,
og vék frá með fyrirlitningu
framkomnum kröfum um þjóð-
aratkvæði.
Einhverjir þeirra, sem vilja
lofa Alþingi óáreittu að halda
áfram að vinna þjóðinni grand,
munu vafalaust rísa upp á aft-
urfótunum og segja sem svo,
að það sé ekki nokkxxrt vit að
fá fólkinu slík völd í hendur.
Fólkið hafi ekki neitt vit og
enga dómgreind til þess að'
fara með úrslitavald í þýðing-
armiklum málum.
Já það má að vísu játa það,
að fólkinu getur skjátlazt. Það
I er meira að segja sorgleg stað-
reynd, að fólkið hefur kosið
alla þessa 37, sem greiddu At-
lanzhafssáttmálanum atkvæði á
þing, þótt það hafi áreiðanlega
ekki ætlazt til þess að þeir
höguðu sér eins og þeir hafa
gert. En af því, að það hefur
undantekningarlítið verið' heið-
arlegt fólk, sem kaus þessa 37,
þá hefur það ekki varað sig á
því að sá möguleiki gat verið
fyrir hendi, að þeir mæltu fag-
urt, en hygðu flátt, meðan
þeir voru að fiska eftir- atkvæð-
um þess.
Og þeim mönnuni, sgtn kynnu
að vilja vantreysta brjóstviti
og dómgreind almennings, væri
hollt að minnast þess, að það
er ekki verið að grafast eftir
dómgreind og þekkingu kjós-
endanna, þegar verið er að
leita þá uppi í hverjum krók
og kima og smala þeim á kjör-
stað, eins og skepnum, sem
reknar eru til slátrunar. Þá
þykist sá mestur maðurinn,
sem tekzt að veiða sem flesta
af þessum dýrmætu gripum.
Það hlýtur að vera mjög æski-
legt frá sjónarmiði þeirra þing-
manna, sem aldrei sitja sig úr
færi að svíkja kjósendur sína,
að þeir séu sem dómgreindar-
snauðastir og minnstir fyrir
sér, enda miðar forheimskun-
arstarf allra borgaralegra
blaða cg annarra áróðurstækja
að því að gera þá svo úr garði.
Hins vegar myndi fátt bet-
ur til þess fallið, að glæða dóm-
greind og pólitískan þroska
fólksins, en vitundin um það_
að því bæi’i sjálfu að hafa úr-
slitaatkvæði um öll hin mikils-
verðustu mál. Það er hægt að
blekkja furðumarga með á-
róðri, þegar engin ábyi’gð fylg-
ir því að trúa honum. En hins
vegar eru miklar líkur fyrir því
að ef menn eru ser þess með-
vitandi, að það skipti einhverju
máli, að vita hið rétta, þá munu
flestir kjósa fremur að vita
rétt, en hyggja rangt.
Það virðist vera einhvers-
konar kaldhæðni öi’laganna,
eða er það kannski aðeins ein-
falt áróðursbragð, að mennirnir
sem sífelt bera orðið lýðræði í
munni sér hafa gengið' lengra í
því að traðka þessari fögru
hugsjón niður í skítinn. Og það
sem meira er: Framið þau verk
í nafni lýðræðisins, og því ti!
varnar, sem venjulegum mönn-
um finnst minna á allt annað
og þá helzt ýms hugtök, sem
eru býsna fjarskyld hugtak-
inu lýðræði.
Svoleiðis háttalag var í mínu
ungdæmi kallað að hafa á sér
yfirskin guðhræðslunnar, en af-
neita hennar krafti.
Svoleiðis náunga átti maður
að varast.
Ilvergi hafa þessi vinnubrögð
notið sín betur en í meðferð
Atlanzhafssáttmálans, . utan
þings og innan, lxjá formælend-
um hans. Hann á svo sem að
vera gerður til verndar lýðræð-
inu í veröldinni. Ekki vantar
það. En svo er honum þröngv-
að upp á þjóðirnar á hinn ó-
lýðræðislegasta hátt. Þó hvergi
hafi þó kastað tólfunum svo
sem hér á íslandi.
Enginn veit enn, hvaða sköp-
um þetta gerræði þings og
stjórnar kann að skipta í lífi
þessarar þjóðar. En eitt vitum
við nú þegar. Við getum ekki
treyst ráðandi þingmeirihluta
til þess að beygja sig fyrir vilja
þjóðarmeirihlutans, Við þetta
Frú Ragnheiður Kjartansdóttir
frá Hruna
í gær var frú Ragnheiður
Kjartansdóttir frá Hruna
kvödd hinztu kveðju. Okkur,
sem áttum því láni að fagna
að kynnast henni, fannst það
svo sjálfsagt og eðlilegt að
hún ætti enn um langa æfi
eftir að breiða birtu og yl á
veg samferðamanna sinna á
lífsleiðinni, að okkur veitist
erfitt að sættast við þá til-
hugsun, að hún sé svo skyndi
lega og óvænt horfin úr hópi
lifenda.
Ragnheiður var fædd og
alin upp í Hruna í Árnes-
sýslu, dóttir hinna góðkunnu
iprestshjóna þar sr. Kjartans
Helgasonar og Sigríðar Jó-
hannesdóttur. Þar í uppsveit-
um Árnessýslu var mikill
framfaralhugur í mönnum á
upþvaxtai’árum R'agnheiðar
og áttu þar drjúgan hlut að
málum ýmsir nánustu ætt-
ingjar hennar. Heimilisbrag-
ur, mótaður af sannleiksást
og einlægni foreldra, sem
eigi máttu vamm sitt vita i
neinu, en alla góða viðleitni
vildu efla og styrkja, setur
sitt mark á barnshugann,
sem eigi máist af síðan. I
slíku umhverfi er gott að
vaxa upp fyrir þann, sem
hlotið hefur mikla og fjöl-
þætta hæfileika í vöggugjöf.
Ragnheiður gekk í Kenn-
araskólann um þær mundir
sem hún fór alfarin úr for-
eldrahúsum og stundaði að
að loknu námi kennslu hér
í Reykjavík. Árið 1932 var
hafizt handa um stofnun
blindraskóla hér á landi.
Það fyrsta, sem gera þurfti
til að hrinda því máli í fram-
kvæmd, var að fá hæfan
kennara að skólanum. Hér á
landi var þá eigi völ á nein-
um kennara, sem lært hefði
til neinnar hlítar þær
kennsluaðferðir, sem nota
verður við bóklega og verk-
lega kennslu blindra barna
og unglinga. Þetta vanda-
mál var leyst á þann hátt, að
Ragnheiður var fengin til að
kynna sér þessi mál í Dan-
Skólastofnun þessi var
nokkuð af vanefnum gerð um
ýmsan ytri aðbúnað og litla
sem enga innlenda reynslu
við að styðjast á þessu sviði.
Nemenaurnir voru einnig á
ýmsum aldri og næsta ólíkir
að skapgerð og þroska. Starf
kennarans var því ærið
vandasamt og fjölþætt og
eigi auðvelt að fella það í
fastar skorður. En Ragnheið-
Ur reyndist vandanum vax-
in í þeirra orða víðtækustu
merkingu. Með óvenjulegri
hugkvæmni, þolinmæði og
hjartahlýju tókst henni að
laða fram og þroska beztu
eiginleika hvers nemanda
hversu ólíkir sem þeir voru
og hversu ólíkar aðferðir
sem við áttu liverju sinni.
Slík kennsla verður eigi
réttilega metin eftir prófs-
einkununum einum saman,
eða lærdómi nemendanna í
einstökum fræðigreinum.
Aukið manngildi og félags-
legur þroski kom þar ekki síð
ur til greina. Við sem þessar-
ar kennslu nutum, komum í
fyrstu í skólann með nokkr-
um kvíða fyrir ókunnu um-
hverfi og ókunnu fólki. Sá
kvíði hvarf fljótt, er við
kynntumst kennaranum og
snerist í eftirvæntingu og til
hlökkun til náms og starfs
undir handleiðslu Ragnheið-
ar.
Árið 1936 lét Ragnheiður
af kennslu í Blindraskólan-
um um sinn og fluttist til
Danmerkur með manni sín-
um, er þar stundaði háskóla
nám. Bjuggu þau þar til árs
íns 1939 er þau komu alkom-
in hingað til Reykjavíkur.
Flest árin, er síðan eru liðin,
stundaði hún blindrakennslu
meira eða minna ásamt hús-
móðurstörfunum. Og þótt
kennslustundum fækkaði hin
síðari ár var Ragnheiður
jafnan hinn ósérplægni vin-
ur og ráðgjafi allra blindra
manna er til hennar leituðu
og þá ekki sízt okkar, hinna
gömlu nemenda frá fyrstu
möi’ku og Svíþjóð og jafn-
framt ráðin kennari við hinn
væntanlega blindraskóla, er
hún kæmi úr þeirri för.
Blindraskólinn tók svo til
starfa haustið 1933.
hefur lýðræðishugsjón okkar
beðið alvarlegt áfall. Við get-
um ekki þolað það lengixr, að
eiga það á hættu, hvenær sem
er, að þingmeirihlutinn sýni
þjóðinni slíkt gerræði.
Þess vegna hlýtur það að
verða krafa allra íslendinga,
sem lýðræði unna, að þjóðin
geti tekið úrslit allra mikils-
verðra mála úr höndum Alþing-
is, og ráðið þeim til lykta með
þjóðaratkvæði ef ákveðinn
hluti kjósenda æskir þess.
Skúli Guðjónsson.
árum Blindraskólans.
Nú ert þú horfin og við fá
um ekki lengur að njóta holl
ráða þinna og handleiðslu.
Orð eru fátækleg til að lýsa
tilfinningum okkar á slíkri
kveðjustund. Minningar
streyma að; minningar um
kennslustundir, þegar þú
opnaðir okkur útsýn um áð-
ur ókunna heima með svo
einfaldri hógværð og ljúf-
mennsku, að okkur fannst
við vera að tala um daginn
og veginn við jafningja okk-
ar; minningar um skilning
þinn og úrræði, þegar við
leituðum til þín með áhyggj
ur og vandamál; minningar
um fölskvalausa gleði þína,
þegar eitthvað miðaði fram
Framh. á 7. síðu