Þjóðviljinn - 19.06.1955, Blaðsíða 7

Sunnudagur 19. júni 1955 — ÞJÓÐVILJINN — (T
Um þessar mundir er mik-
ið um að vera hér í Moskvu-
háskóla. Skólinn heldur í þess-
um mánuði hátíðlegt 200 ára
afmæli sitt og hafa farið hér
fram margþætt hátíðahöld af
því tilefni.
Skólinn var settur í fyrsta
sinn þairn 7. maí 1755 og fékk
til umráða lítið tveggja hæða
hiis nálægt þeim stað sem nú
er Rauða torg. Stofnandi skól-
ans var M. V. Lomonossoff,
hinn frægi vísindamaður og
rithöfundur, og ber skólinn
nafn hans.
Starfsemi Moskvuháskóla,
þessarar efztu menntastofnun-
ar landsins, var ekki marg-
brotin í fyrstu. Skólinn starf-
aði í þrem deildum, heimspeki-
deild, lögfræði- og læknadeild.
Urðu nemendur að ljúka prófi
úr heimspekideild áður en þeir
gátu hafið nám í annarrri
hvorri liinna. Fyrir atkvæði
Lomonossoffs óx skólanum
brátt fiskur um hrygg og varð
að öflugri miðstöð rússneskra
vísinda, og enn í dag gegnir
skólinn forystuhlutverki með-
al rússneskra menntastofnana.
Skólinn hefur frá fyrstu tíð
verið boðberi framfarasinn-
aðra skoðana og þess fremsta
í vísindum hvers tíma. Það er
einkennandi að í upphafi skyldi
engin guðfræðideild stofnuð
við hann.
í skólanum hafa stundað
nám margir af helztu vísinda-
og listamönnum Rússa svo sem
hinir byltingasinnuðu demó-
kratar Hértsen og Bélínskí,
rithöfundarnir Lérmontoff,
Túrgénéff, Gríbóédoff, Tsék-
off, söngvarinn Leóníd Sóbín-
off, tónskáldið N.G. Rúbinstein
og margir fleiri.
Við skólann hafa starfað
margir frægir vísindamenn
svo sem K. A. Tímírjaséff,
hinn frægi lífeðlisfræðingur, er
kosinn var meðlimur meira en
40 erlendra hámenntaráða
(akademía) og vísindafélaga.
Hér starfaði og lífeðlisfræðing-
tirinn Sétsénoff, N. E. Sjúk-
ofískí, faðir rússneskrar flug-
listar ásamt mörgum öðrum.
Á tímum sarsins tók skól-
inn oft og tiðum virkan þátt
í hinni byltingarsinnuðu bar-
áttu rússnesku þjóðarinnar
gegn keisarastjóminni. Var
hann oft yfirvöldum óþægur
ljár í þúfu. Stúdentar Moskvu-
háskóla tóku þátt í dekabrista-
uppreisninni 1825, þeir lágu
heldur ekki á liði sinu í bar-
áttunni fyrir afnámi bænda-
ánauðarinnar þar til henni lauk
1801. Þegar á níunda tug 19.
aldar voru stofnaðir marxískir
hópar innan skólans og ráku
þeir áróður fyrir marxískum
skoðunum meðal verkamanna.
Míkilvæg fýrtr þíúún þessara
hópa var koma V. í. Leníns
til Moskvu 1894 er hann flutti
þar fyrirlestur gegn kenning-
um þjóðbyltingarmannsins
Voronoffs. Á næstu árum var
komið á fót skipulögðum sós-
íaldemókratasamtökum innan
skólans.
Stúdentar Moskvuháskóla
tóku virkan þátt í byltingunni
1905 undir stjóm bolsévíka-
samtaka skólans. Á þorra það
ár hófu stúdentar allsherjar-
verkfall og stóð það út skóla-
árið. Stofnað var byltingarráð
innan skólans og undir eftir-
liti þess fóm fram í húsa-
kynnum skólans fundir bylt-
ingarsinnaðrar alþýðu Moskvu.
Á vinnustofum skólans bjuggu
stúdentar út sprengjur er
verkamenn síðan notuðu í bar-
dögum byltingarinnar. Stúd-
entar létu það ekki á sig fá
þótt stjómin sigaði á þá lög-
regluliði, þeir buðu þvi byrg-
inn, og gat lögreglan ekki
unnið bug á þeim. Á þessu
ári nefndi Lenín skólann bylt-
ingarsinnaðan.
Með októberbyltingunni
1917 hófst nýtt tímabil í sögu
háskólans í Moskvu. Áður fyrr,
á tímum sarsins, vom skilyrði
til æðri menntunar í Rússlandi
algerlega ófullnægjandi, þar
sem keisarastjómin var f jand-
samleg allri alþýðumenntun og
bar einungis fyrir brjósti
hagsmuni eigna- og forrétt-
indastétta. Einungis er þjóðin
sjálf hafði steypt af stóli hinu
rotna og gerspillta ríki keis-
araveldisins og sett sitt eigið
ríki á stofn, var ungu fólki úr
alþýðustétt gert kleift að
stunda nám, einungis þá opn-
uðust1 dyr skóla og mennta-
stofnana fyrir sonum og dætr-
um verkamanna og bænda.
Segja má að á þeim ámm sem
ráðstjómin hefur setið að
völdum hafi átt sér stað bylt-
ing í menningarlífi sovétþjóð-
anna. Komið hefur verið á al-
mennri skólaskyldu og stöðugt
eykst tala þeirra sem leggja
stund á framhaidsnám. 1 æðri
skólum Ráðstjómarríkjanna
stunda nú nám 1.732.000 nem-
endur sem er svipað og sam-
anlögð tala stúdenta æðri
menntastofnana í öllum auð-
valdslöndum Evrópu saman-
lögðum. Moskvuháskóli einn
hefur á þeim 38 árum sem liðin
em frá októberbyltingunni út-
skrifað fleiri sérfræðinga en
luku námi við skólann öll þau
160 ár sem skólinn starfaði
fyrir bvltingu.
Eftir byltinguna 1917 var
starfsemi skólans að sjálf-
Séð á forhlið Moskvuháskólans.
þriðja tug þessarar aldar átti
A. J. Visínskí mikinn þátt í við
gangi skólans, en Visínskí .var
skipaður rektor við hann árið
1925.
Á þessu ári stunda nám í
skólanum 22000 stúdentar af
59 þjóðernum Ráðstjómar-
ríkja, alþýðulýðvelda og nokk-
urra annarra landa. Auk þeirra
nema við skólann 1860 fram-
haldsnemendur (svokallaðir
aspírantar). Árið 1954 braut-
skráði Moskvuháskóli 2900
sérfræðinga og í ár verður tala
brautskráðra yfir 3000.
Kennslulið telur 2600 manns,
þar af em 400 prófessorar og
„Heimreiðin“ að háskólanum
sögðu öll endurskipulögð. 1
nær 40 ár hefur hann starfað
á gmndvelli marxisma-lenín-
isma og á þeim gmndvelli unn-
ið alla sina sigra. Homsteinn
skólans er hin mikla kenning
Marx-Engels-Leníns-Stalíns og
sá homsteinn er traustur.
Skólinn átti við margháttaða
erfiðleika að stríða fyrstu ár-
in eftir að fyrstu heimstyrj-
öld lauk. Kennaralið skorti og
efnahagur skólans var erfiður.
En sovétstjómin og Kommún-
istaflokkurinn hafa alla tíð
veitt starfsemi skólans mikla
athygli og búið honum þau
skilyrði til árangu rsrí k rar
starfsemi, sem <bezt hefur ver-
ið hægt að veita á hverjum
tíma. Skólixm hefur því allt
frá byltingariokum ' verið í :
stöðugum og 'ðí'Tun Véxtii' Á
550 dósentar. Háskóladeildir
em 12, en kennsludeildir
(katedrur). 210.
Hátíðahöldin í tilefni 200
ára afmælis Moskvuháskóla
hófust þann 7. maí með úti-
fundi er haldinn var fyrir
framan hina nýju byggingu
háskólans hér á Lenínhæðum.
Fundinn setti ritari flokks-
deildar skólans, Andréénkó.
Flutti hann þakkir flokki og
stjóm fyrir þann heiður sem
skólanum var sýndur með því
að sæma hann orðu hins Rauða
vinnufána í tilefni af afmæl-
inu. Áður hafði skólinn verið
sæmdur orðu Leníns. Ritari
miðstjómar Kommúnista-
flokksins, P. N. Pospéloff
flutti kveðjuávarp frá ríkis-
stjómWi 2 .. JWðstjórO.
Kommúhistaflökksins.
Þar segir m.a.: „Á öilu
starfsskeiði sínu hefur Moskvu
háskóli haft á hendi mikilvægt
hlutverk við menntun vísinda-
manna og kennara, við þróun
rússneskra og alþjóðlegra vís-
inda. Á tímabili ráðstjómar-
innar hefur háskólinn alið upp
nýja kynslóð hæfra sérfræð-
inga og vísindamanna, sent
inna af höndum hagnýt störf
í öllum greinum atvinnulifs-
ins, vísinda og sovézkrar
menningar".
„Við núverandi aðstæður er
Moskvuháskóla og öllum öðr-
um menntastofnunum landsina
ætlað það hlutverk að mennta
virka byggjendur hins komm-
únistíska þjóðfélags, vopna þá
hinni miklu kenningu marx-
isma-lenínisma, veita þeim alla
nútíma vísindaþekkingu, djúp-
an skilning á lögmálum þjóð-
félags- og stjómmála, að
mennta menn er hæfir séu til
að leysa verkefni enn frekari
tæknilegra og menningarlegra
framfara í landi • voru, auka
þátt sovézkra vísinda í þróun
atvinnulífsins, berjast sleitu-
laust fyrir eflingu hins
sovézka, sósíalistíska ríkis“.
Rektor háskólans, I. P
Petrofskí, flutti og ræðu á
þessum fundi. Hann sagði m.
a.: „Við munum leggja okkur
öll fram til þess að bæta starc
okkar: gefa landinu nýjar
sveitir vel menntaðra sérfræð-
inga í öllum greinum visinda,
holla málstað hinnar kommún-
istísku uppbyggingar. Vii?
munum taka virkan þátt í bar-
áttu sovétþjóðanna fyrir enu
frekari þróun þungaiðnaðar,
landbúnaðar og tækni, fyrir
blómlegri, sovézkri menningu“.
Aðrir ræðumenn á þessum
fundi vom kennslumálaráð-
herra Ráðstjómarrikjanna,
Eljútin, og fulltrúi flokks-
deilda Moskvu, Afanasénkó.
Höfuðatriði hátiðahaldarina
var hátíðafundur er haídinn
var í Stóra leikhúsi að kvöldi
þess 7. mai. Vom þar saman-
komnir kennarar háskólans,
prófessorar, stúdentar, fulltrú-
ar fjölda menntastofnana
hvaðanæfa að úr Ráðstjómar-
rikjunum og frá öðmm ríkjum
Sviðið var fagurlega skreytfe
blómum. 1 baksýn var letrað
stóram stöfum: ,,200 lét MGÚ“
(200 ár Moskvuháskóla), ec
sitt til hvorrr handar var
komið fyrir lágmyndum af
Lenín og Stalín. Undir mynd-
ipa af Lenín vom rituð hvatn-
Framhald ó 9. eíðu.
Amór Hannibalsson:
MOSKVUHÁSKQLI
200 ÁRA