Þjóðviljinn - 06.03.1959, Blaðsíða 7

Föstudagur 6. marz 1959 — ÞJÓÐVILJINN — (7
Rafnsson bera þar hátt. Sú
barátta hefur verjð ævistari
Jóns og fyTxr hana Hefur hann
fórnað mestu af ;:kröftum sín-
um.
Af öðrum málum, sem Jón
Rafnsson hefur látið til sín
taka, vil ég einkum nefna
starfsemi berklasjúklinga, S. í.
B. S. Jón er einn af stofnend-
um þeirra samtaka og hefur
starfað í þeim af fullum krafti
allt til þessa dags. Hefur hann
jafnan reynzt þar tillögugóður
og nýtur félagi, svo að athygli
hefur vakið, t. d. var hann á
siðasta þingi S. í. B. S. hylltur
sérstaklega fyrir góð og heilla-
drjúg störf í þágu sambands-
ins.
Jón hefur fengizt allmikið
við ritstörf og samið nokkrar
bækur, en merkust þeirra er
bókin „Vor í verum“, um
ýmsa sögulegústu atburði
verkalýðsbaráttunnar á árun-
um 1920—1940. Einnig hefur
hann jafnan ritað mikið í blöð
alþýðunnar og verið ritstjóri
slíkra blaða. nú síðast lengi og
vel tímaritsins „Vinnan og
verkalýðurinn“. Það er á
margra vitorði, að Jón er skáld
gott, þótt ekki hafi hann haft
mikinn tíma til að sinna
þeirri gáfu sem skyldi.
Vafalaust hefði Jón sinnt
og verðandi unga, að þér verð-
ið allra karla elztur og hafið
sem lengst bólstað hér við
Tjömina. Þá viljum vér þakka
ómetanlega vetrarhjálp yðar i
vorn sarp, margítrekaðar
brauðgjafir og gott viðmót.
Sérdeilis þótti oss ánægjulegt,
það sem einn greindur og eftir-
tektarsamur grænhöfði tjáði
qss á vakarfundi nýlega, að
þér, herra Jón Rafnsson, hefð-
uð látið þau orð falla við veg-
faranda einn, að þér gæfuð oss
eingöngu heilhveitibrauð —
annað væri svik við oss. Kemur
þetta heim við það sem „Þórð-
ur halti“ sagði oss fyrr í vetur.
(„Þórður halti“ er ungur «g
myndarlegur álftarsteggur og
því beðinn velvirðingar á gæsa-
löppunum). — Lýsir þetta vel
hjartalagi yðar, að þér gætið
þess að gefa oss fuglunum
kjamgóða fæðu, en teljið, hitt
svik að fóðra oss á fjörefna-
snauðu vindþrauði. Segir oss
svo hugur um, að svipuð muni
framkoma yðar í garð sam-
borgara yðar, og ekki síðri.
Ávarp þetta var samþykkt á
vakarfundi á Tjörninni í marz
1959 með allsherjar vængja-
slætti og bra-bra-samkór.“
Hef ég bá komjð á framfæri
þessari fundarsamþykkt fugl-
Jón Rafnsson, fangelsanir, at-
vinnusvipting, botnlaus rógur
og níð í dagblöðum og allt gert
til þess að einangra mannínn
sem mest. En allt kom fyrir
ekki. Jón stæltist við hvérja
raun. Og hvað um einangrun-
ina? Aldrei held ég að áform
hafi mistekizt jafn hrapal-
lega. Þegar afturhaldið treysti
á að enginn þyrði að hýsa Jón
í litlu Sjávarþorpi, þá komst
hann í vandræði vegna þess
hve margir kröfðust að hann
gisti hjá sér.
Eg reyni ekki að lýsa hinum
mörgu trúnaðarstörfum. er Jón
hefur gegnt í verkalýðshreyf-
ingunni né störfum hans, er
hann var erindreki og fram-
kvæmdastióri A. S. í. um ára-
bil, ritstörfum hans né öðru.
Slíkt yrði efni í allt of langa
blaðagrein.
En nú gætu me-nn haldið,
að þessi harða barát+a hefði
gert Jón að harðske.vttum of-
stækismanni, en slíkt fer fjarri,
ljúfari og skemmti’egri rraður
í persónulegri yjðkynnineu :er
vart finnalegur. Og ef til viiU
er þar að nokkru hægt :að
finna skvrineuna á. hve erfjtt
var að einangra hann hér fyrr
á árum. Stökur hans og hnytt-
inyrði eru landsfræg, og vip-
sætdir hans ná langt út fyrir
pólitísk flokksmörk.
Ekki bori ég, af ótta v!ð reiði
í dag' er íslenzk verkalýðs-
hreyfing sterk. I tlag þarf
ekM nema fyrirsldpun eins
verkalýðsfélag's til þess að
stöðva alla vinnu á svæði þess
og allir hlýða: lögreglan og
atvinnurekendur líka. Þessir
aðllar þeltkja mátt verkalýðs-
hreyfingarinnar og virða hann.
Þeír. sem muna þi tíma, er
verkalýðshreyfingin ávann sér
þennan rétt, þetta valtl, —
þeir mnna Jón Rafnsson.
Verkalýðshre>fingin ávann sér
þennan rétt ineð því að sýna
styrkleika sinn, sanna l>að valil
sitt, sem býr í órofa sam-
heldni þeirra sem reiðubúnir
eni til að fórna öllu fyrir
liugs.jón verkalýðshreyfingar-
innar. Það var hörð barátta,
þégar þetta var að lokum út-
ldjáð. — í eldskíminni á ár-
um krenpnnnar, í bardögum
brautrvðendasveitar alþýðunn-
ar víð klofningsmenn, at-
\inmirekendur og hvítliða, —
en alþýðah sigraði. Og í l»eim
átöknm, hvar sem var á
landfnu, var Jón Rafnsson í
fylkingarbrjósti, — skipu-
legg.jandinn, sem Iíommúnista-
flokknrinn ætíð sendi livert á
land sem var, Jvangað sem
hríðin var hörðust.
Islen7k alþýða og flokkur
hennar, Sósialistaflokkurinn,
arftaki sígranna og minning-
anna, þakkar }»ér í dag, Jón,
fyrir brautryðjendastarfið,
Ijar'ttuna, fórnfýsina og —
Ijóðin.
Alþýðan veit að það er að-
eins á einn hátt, sem hún get-
ur þakkað-þér svo í verki að
vel þér líki: að varðvéita þáð,
sem áunnizt hefur í hríðununi
inikíu, — og vera ætíð reiðu-
búin að beita til Jiess sömu
djörfnnginni og ]iróttinum og
þnrfti til að vinna það, því
„það er ekki minni vandi að
gæta fengins fjár en afla“.
Og haldist sá þróttur og
sldlningur óskertur, er skóp
okkar sigra á undanfömum
áratngnm, J>á era og þýðing-
armestu forsendurnar fyrir
Jón Rafnsson 'sextugur1
hendi, er try'ggja á réttum
tíma íslenzkri alþýðu sigur-
inn í sókninni fram til sósíal-
isinans, — fram til þess
draumaíands hugsjónanna, er
þú sást ungur í hyllingum,
Jón, er „vor var í verum“, og
hefur unnið allt hvað þú
máttir alla tíð síðan.
Flokkur þinn óskar þér
allra heilla á sextugsafmæl-
inn, Jón Rafnsson, og vonar
að enn megi hann lengi njóta
eldmóðs þíns og atorku.
Einar Olgeirsson.
★
Af sérstökum ástæðum man
ég oftar eftir afmælisdegi Jóns
Rafnssonar en flestra annarra.
Þegar hann varð fimmtugur,
sendi ég honum smákveðju hér
í blaðinu — og úr því við
höfum lifað það báðir, að hann
yrði sextugur, ne'nni ég ekki
að hafa minna við nú. Hann
er sém áé sextugur í dag.
Ekki veit ég, hVort íslenzk al-
þýða í dag gerir sér fulla grein
fyrir þætti Jóns Rafnssonar i
þeirri baráttu sem það kostaði
að ná afkomustigi því sem hún
býr nú við. — Að öðrum verka-
lýðsleiðtogum ólöstuðum, held
ég að Jón hafi verið einn sá
ötulasti og ósérhlífnasti þeirra
allra, einmitt þegar baráttan
'Var hörðúst og torsóttust. Þetta
held ég og, að sé skoðun flestra
þeirra, sem einhver kynni
höfðu af verkalýðsbaráttunni á
þriðja og fjórða tug aldarinn-
ar, og þá ekki sizt á atvinnu-
leysisárunum eftir kreppuna
miklu. Yngra fólkið þekkir
þetta síður, sém vonlegt er, en
víst er um það, að þegar saga
verkalýðshreyfingarinnar á ís-
landi verður skráð, mun J.ón
meira skáldskap og fögrum
listum, sem hugur hans hneig-
ist mjög að — ef ekki hefðu
önnur sterkari öfl verið að
verki. Störfin í þágu bar-
áttunnar fyrir bættum kjörum
alþýðunnar, viðleitnin til að
skapa betri heim, tók nærri
allan tíma hans, annað varð að
sitja á hakanum. Jón er mjög
músíkalskur, starfaði um skeið
í lúðrasveit og kórum, epda
raddmaður góður, en hann hef-
ur- sem sagt lítið getað sinnt
slíkum hugðarefnum.
Þá er loks þess að geta, hvað
Jón er góður og elskulegur fé-
lagi og blessunarlega skemmti-
legur — í þessum heimi, sem
annars hefur svo mikla tilburði
til að vera leiðinlegur. — Mér
finnst, að það ætti að veita ein-
hverskonar Nóbelsverðlaun fyr-
ir að vera prúður og skemmti-
legur í umgengni, o? einn fyrsti
maðurinn, sem ég styddi til
slíkra verðlauna er Jón Rafns-
son, væri ég í hlutaðeigandi
: akademíu.
Jæja, ég fer nú að hættá
•þessum hugleiðingum, svo fá-
tæklegar sem þær eru, en fyrst
verð ég samt að færa Jóni
Rafnssyni skilaboð frá fuglun-
um á tjöminni — ja, nokkurs-
konar þakkarávarp, lauslega
þýtt úr fuglamáli.
„Herra Jón Rafnsson
Tjamargötu 20
Reykjavík.
Vér, fuglarnir á Tjöminni,
endur, álftir og annað sund-
fuglaslekt, (ásamt aðkomnu
smáfugladóti) sendum yður
; sextugum hugheilar árnaðar-
,i;óskir-og biðjum þess fyrir vorn
. væng, óorpinna eggja vorra
anna og vil nú að lokum, pers-
ónulega og prívat, óska vini
mínum, Jóni Rafnssyni. til
hamjngju með daginn og þakka
honum fyrir síðast.
Árni úr Eyjuin.
★
Af öllum þeim góðu baráttu-
mönnum, sem' íslenzk verka-
lýðshreyfing hefur átt á að
skipa, held ég að fáir eigi jafn
glæsilega baráttusögu og Jón
Rafnsson. Barátta Jóns Rafns-
sonar t. d. á árunum 1920—
1940 finnst mér ævintýri líkust.
Kornungur er hann einn af að-
alfrumkvöðlum að stofnun
verkalýðsfélags í Neskaupstað
og í fyrsta verkfalli, sem þar
er háð. í Vestmannaeyjum er
hann driffjöðrin í allrj þinni
hörðu baráttu þessara ára. En
þótt Vestmannaeyjar séu Jóni
sjálfsagt hjartfólgnastar er víg-
völlur hans á þessum árum
landið allt. Hvar sem kemur til
harðra stjttarátaka á þessu
tímabili er þar mættur Jón
Rafnsson. Hvort sem slegizt er
á bryggju í Vestmannaeyjum,
Krossanesi. Akureyri eða Siglu-
firði má hitta Jón Rafnsson
fremstan í fylkingu verkfalls-
manna. Jafnframt íerðast hann
um la.nd allt, leggur grunn að
stonun nýrra verkah'ðsfélaga,
hvetur og leiðbeinir. Á kreppu-
árunum, begar harðast svarf að
verkamönnum um allt land, þá
er Jón Rafnsson mættur, bend-
andi mönnum á mátt samtak-
anna, eldmóður hans og. lífs-
gleði hrífur með sér, Framlag
Jóns i baráttu þessara ára
verður aldrei fullmetið.
Eins og geta má.nærri voru
fáir merin, sem affurhaldið
lagði jafn mikið hatúr á og
Jóns, að eyða miklu lengra:
blaðarúmi um hans eig’ð ágæti,
en ekki. get ég. s’illt mig um að
geta þess að í a’lri þessari
hörðu baráitu . Jóns, sem flest*.
um hefði vevið of’*aun hefur
hann 1 eeið öðru hvom siúkur
á berklahæli. en eldmóðnrmn
og ré+tlætiskenndJn jafnah
kon-n’ð honum á fætur á ný.
Mér er persónniew.q minnií-
s+ætt pð í verlri.o’þlpu 1955,'
beenr rni'ki?( á -\r„r götlr
pð níntq leiðberr,:->öq bpn’ti bg
hoili-áða. og ekki síður hitt,
þegar öðru hvorii ímsir
menn til mín og sögðu: „Hanii
Jón Rafnsson bringdi í háiin
pabba, og pabbi bað mig áð
vera hér á verkfallsvakt?'
Römm er sú taug — Jón Rafn's'-
son! ’ 'n0 '
Má ég svo að eudingu fy'rif'
hönd yngri manna í verkalýðs--
hreyfingunni þakka Jóni Rafn'S-
s.yni störfin og leiðbeiningarfíi
ar, óska honum allra héfllá
í tilefni dagsins og ve’rkalýðsí
hrevfingunni þess að hún njóti'-
krafta bans sem 'engst.
Guðm. J. Guðmundsson
★
Var þetta allt svona gamáií,
svona æfintýralegt og snenn-
andi í gamla daga? Spyriand-
inn vár kornnngur verka-
maður, „þetta al’t“ vr verka-
lýðshrevfingin: tllefnið: hann
hafði les:ð þók J'ns Itafiis-
sonar ,,Vor í vernm”.
Spurningin kom f’att nnp á
mig. Mér varð hugsað til
kreppuáranna grimmu, áranna
eftir 1930, þegar atvinnulevsið
þ.jarmaði að alþýðuheimilnn-
um svo fóllt varð að neita sér
um flest, um mat. um föt, um
húsnæði sem rnönnum væri
sæmandi, nm húsgögn, um
bækur, urii menntnn handp.
börnunum, um siálfsögðustu
upplyftingu og skemmtun. Ár-
in j'-egar Kornmúnistaflokkur
Is'ands safnaði rtvinnulevs-
ingjunum til harðvitugrarbar-
Framhald á 10. síðu.