Þjóðviljinn - 23.09.1960, Blaðsíða 4

, — ÞJÓÐVILJINN — Föstudagiir 23. september 1960
Hvað á til bmgðs að taka?
í útvarpinu 14. f.m. var þjóð-
fnni boðið upp á útvarpsefni,
í;em vægast sagt hefði átt að
vekja til umhugsunar alla þá,
Eem ennþá eru ekki orðnir
'aeyrnardaufir af hinum ame-
nska músikgargi langt fram
Á nætur og stundum alla nótt-
ína með.
Efnið er tekið á einum feg-
Ursta bletti íslands, um eina
sólrikustu helgi þessa fagra
sumars þegar iandið tjaldaði
sínum fegursta skrúða.
Ekki hafa allir átt það efni,
sem okkur var gert að hlusta
á.
Hefur það verið óviljaverk
að taka það ekki fram, að
margur hefur verið prúður í
íramkomu þó hinir settu ijót-
an blett á þá, sem þarna voru.
Nú, íjöldinn sem hlustaði er,
sem vonlegt er, mjög hneyksl-
aður. Við þá vil ég segja
þetta. Voruð þið svo alvarlega
hneyksluð, að þið viljið leggja
hug og hönd, til að afstýra
bessu í framtíðinni, sem sagt
að bæta þetta eða réttara sagt
afmá þetta sorglega heima-
bruggaða böl, því áfengis-
ómenningin er okkur sjálfum
að kenna.'
Væri ekkert áfengi í land-
ínu, þá væri engin áfengis-
tizka og enginn áfengissjúk-
lingur. Hin svokallaða hóf-
drykkja, tizkan sem margir
halda svo mikið af, — þjóðin á
að læra að fara með áfengi.
Kennið íólkinu að umgangast
vínið. —1 Við þetta fólk vil ég
segja: Hvers vegna kennið þið
ekki sjálfum ykkur að umgang-
ast áfengi eins oc siðuðum
mönnum sæmir? Hvers vegna
missum við fjölda fólks frá
Störfúm árlcga vegna þess, að
hóídrykkjan leiðir oftast til
Ofdrykkju? Gleymir skyidum
sinum við sjálfa sig, þjóðina
»Og skvldulið. Sá maður, sem
gefur unglingnum fyrsta staup-
ið, þó í gljáandi kristal sé, get-
ur þegar tímar líða skrifað það
á sinn samvizkureikning, ef ilja
fer. Athugaðu þetta, lesandi
minn. Djúpt liggja rætur. Hvar
liggur sökin?
Svona má spyrja þessi sí-
endurteknu kokkteilboð á hin-
um svokölluðu fínu heimilum
og allir vilja vera fínir. En.er
þetta að vera í sannleika fínn?
Þessir foreldrar vilja ekki vera
íreistarar barna sinna.
Ég spurði einu sinni dreng:
Hvað heldur þú að mamma
þín segi. þegar þú kaupir síg-
arettur? Hann leit á mig með
fyririitningu og sagði: Hvað
getur hún sagt, hún reykir
sjáif. Þetta gera allt of marg-
ir.
Tízkan, félagsskapurinn.
Sjoppurnar sem spretta eins og
gorkúlur á fjóshaug óg plokka
hvern aur af unglingunum. Við
spyrjum undrandi. Hvers vegna
er þetta leyft? Svarið: Frjálst
skal allt vera, líka að reka
f járplógsstarf semi.
í tvcim dagblöðum sá ég að
tveir húrfeíur kvöddu sér
hljóös um útvarpserindið og
c-ru þr.ð crð í tíma töluð.
Ilvergi kona. Það hefur
máski farið framhjá mér.
Annars trúi ég tæplega, að
svo alvarlega sé búið að svæfa
íslenzku konuna, að hún láti
sem ekkert sé. Hvar væri þá
arfurinn sem þær gengnu létu
eftir sig? En hvað á maður að
haida? Haía hersetnu löndin
farið svona illa? Eins og fyr-
ir íslendingum horfir? Herset-
an hefur verið hræðileg mar-
tröð. Væru mæður okkar nú
uppistandandi, mundu þær
horía sorgbitnum augum á
okkur, það augnaráð mundi
nísta okkur inn að beini og
spyrja: Hvað haíið þið gert
við fjöregg þjóðarinnar, sem
ykkur var trúað fyrir? Niður-
lútar og með þögninni einni
gætum við svarað? Við kunn-
um ekki að gæta þess. Fjör-
eggið er börnin og framtíð
þessa lands. Hennar er ekki
gætt sem skyldi. Við vorum
svo óviðbúin hinum útlendu
áhrifum, sem þjóðin hefur bú-
ið við undir hersetunni. í við-
bót við áfengisbölið sem fyrir
var, ættu allir hugsandi menn
og konur að sjá, að við þolum
vart siðferðilega mikið meir af
svo góðu. En hvað hugsa for-
ráðamenn þjóðarinnar? Ég'
held að þeir séu búnir að taka
inn svefnlyf sem sjúkir menn
einir hafa rétt til að nota. Því
enginn, sem vekti í alvöru yf-
ir velíerð þjóðar sinnar gæti
horft upp á, hvað þjóðin er^
illa á vegi stödd, án þess að
bæta úr, og það fyrr en seinna.
Nú spyrjið þið: En hvað er
konan að íara, leggur hún
nokkuð raunhæft til þessara
mála? Það er margt, sem hægt
væri að nefna til úrbóta, þó
ekki þýði að nefna baiui. Því
það er sama og nefna þann
gamla á æðstu stöðum.
Ef þið í alvöru vilduð hjálpa
til að minnka drykkjuskap-
inn, þá hættið að hafa kokk-
teilboð við öll tækifæri. For-
ráðamenn þjóðarinnar eiga
náttúrlega að ganga á undan.
Ekkert væri sjálfsagðara. Ann-
ars knýja þá til þess. Látið
unglingana aldrei sjá, að þið
dýrkið Bakkus, annars veikir
það trú þeirra á gildi orðanna.
Með öðrum orðum, látið ung-
lingana aldrei finna að þið
meinið ekki það sem þið seg-
ið.
Hér. á landi er félagsskapur.
sem heitir Góðtemplarafélags-
skapur. Þann boðskap flytur
hann öllum. Þér ber að gæta
bróður þins, það biður drottinn
fajigaframleiðendur voru eklíi seinir á sér að nota taekifærið til að skapa Ieikföng við ihæfi
upprennandi geimfara. Á haustkaupstefnunni í Leipzig um daginn seldist mikið af leikfang-
inu á myndinni, sem nefnist tungleldflau.g. Eldflauginni er skotið með teygju, hún flýgur
tíu mannhæðir í loft upp og svífur svo til jarðar í fallhlíf.
hár. Á bræðralagi byggjast
lönd, þitt böl sé hvers manns
tár Hefur þjóðin ráð á að
hafna þessum boðskap? í rrag
er barizt um, hvort iífið á að
.sigra í mannheimi eða dauð-
inn, eigum við ekki að ganga
í lið með lífinu, íslendingar.
Ég held að við ættum að verða
sammála um það. Við eigum
að verja fé okkar til að bæta
mennina, en ekki fjölga fang-
elsum og löggæzlumönnum,
látum heldur það fé renna í
hálfbyggðu sjúkrahúsin okkar
sem hlúa að lífinu eða í ó-
byggðu barnaheimilin, svo
börnin vaxi upp og verði menn,
já, nytsamir þjóðfélagsborgar-
ar, sér og þjóð sinni til sóma,
— menningu skulum við kalla
það.
íslendingar tóku á móti Góð-
templarareglunni á tíma fátækt-
ar og fáfræði. Hún gerði úr ó-
menntuðum verkamönnum dug-
andi framámenn í þjóðfélaginu.
Hversvegna notfærir þjóðin sér
ekki betur þennan félagsskap,
sem hóf þjóðina á mikið hærra.
menningarstig en áður?
Ég efa það eigi, að okkur ís-
íendingum vegnaði betur en nú,
reistum við að nýju þá hug-
sjón í iífi fólksins, sem reglan
túlkar. Við templarar erum
kallaðir fanatískir. en er það
að vilja, að maðurinn sé hafinn
upp yfir þetta lága og Ijóta,
sem alltaf fylgir ó.reglu í hvaða.:
mynd sem hún birtist. Ég' held:
ekki. Nú byrja stúkurnar starfi
sitt í haust, líkt og vant er.
Væri ekki hollt að skyg^nast.
inn fyrir tjaldið og vita hvað
þar gerist. Lesandi góður,
fækka á drykkjuhúsunum, þvi
félagsskap verða unglingarnir
að hafa.
Sigríður E. Sælamd.
GAGNRýN! gfc
Kópavogsbíó.
„KODAN“
Japönsk mynd.
Yumi Shirakaua,
Kenji Sawara,
Leikstj. Ineshiro Honda.
Nokkur orð til forráða-
manna Hafnarbíós.
Að þessu sinni kemsfc ég-
ekki hjá því að beina till
ykkar nokkrum spurningum;
varðandi þessar tækifæris-
myndir sem þið sýnið við og;
við eins og önnur kvikmymda'
hús.
Hún er og hefur verið um-
töluð þessi mynd, ef til vill
ekki !hér heima, en erlendis
og eftir að ’hafa séð myndina
er ég ekkert hissa á að menn
skuli ræða um hana með á-
huga. Japanir koma manni
gersamlega á óvart með
tækni sinni, þeir koma hér
með ýmislegt sem t.d. Banda-
ríkjamenn þyrftu ekkert að
skammast sín fyrir og að
sumu leyti er þessi mynd betri
en flestar svipaðar myndir
sem enn hafa komið fram
(hér eru undanskildar mynd-
ir sem fjalla um geimferðir
og slíkt). Japanir eru ekki
með neitt hálfkák, þeir fram-
leiða eirki myndina fyrir ung-
linga einungis, heldur reyna
að vanda til hennar eins og
kunnátta og geta þeirra nær.
Þeir endurtaka að vísu, þeir
mættu vera nákvæmari í
samsetningu, en þeir reyna að
gera myndina eins- sannfær-
andi og þeir geta og svo er
léikstjóri þeirra nokkuð góð-
ur og þá sérstaklega í síðasta
atriði myndarinr.ar,
Myndin er einnig vel tekin
og sumir tæknilegir effektar
sem við verðum hér vitni að
eru ótrúlega góðir þegar tek-
ið er tillit til þess að menn
vissu ekki að Japanir heí'ðu
svo góða sérfræðinga sem
raun ber vitni.
Það er éiþarfi að ræða mik-
ið meir um myndina. Hún er
ekki vel leikin því miður, en
svo við hlaupum fram hjá
þeim galla hennar þá ættu
sem flestir að sýna þann á-
huga á tækninni, sem hér er
á boðstólum, og sjá myndina,
Eg vona að minnsta kosti að
það margir hafi áhuga, að
ekki verði hætt að sýna
myndina vegna lélegrar að-
sóknar. — SÁ.
Eg spyr, getið þið set£
ykkur í spor fjölda fólks sem
sér þessar myndir ykkar og
fer í þeirri trú að það sé að
sjá eitthvað nýtt? Margfc af
þessu fólki fer ef til vill.
sjaldan út og ætlar að veita
sér smátilbreytingu. Getið
þið ímyndað ykkur vonbrigði
þeirra, ef í ljós kemur að það
liefur svo séð mvndina áður?
Getið þið lmgsaði ykkur von-
brigði unglinga sem ef til vill
lrafa takmarkaða peninga og
ætla að sjá uppáhaldið sitt
Audie Murpliy en lromast svo
að raun um að þeir hafa séð
þetta allt saman áður? Hvert
einasta kvikmyndahús annað
en Hafnarbíó auglýsir ef það
er að sýna áður sýndar mynd-
ir. Aðrir forráðamenn en þið
hafa vit á því að siigla ekki
undir fölsku flaggi. þvi að
það borgar sig einfalálega
ekki, fólk fer að vara sig á.
þessu og þetta kemur óorði
á annars ykkar ágæta kvik-
myndahús. Þið hafið oft get-
að auglýst með stolti margar
ágætar myndir sem þið ihafið
sýnt, myndir sem hafa borið
vott um þekkingu ykkár og
greind á vali kvikmynda, en
þið getið ekki auglýst með'
stolti þessa mynd sem þið haf-
ið verið að sýna þessa dag-
ana. „Brögð í tafli“ heitir
myndin (hálf kaldhæðnislegt
nafnið, eða hvað finnst ykk-
ur?). Já, þetta ern svo sann-
arlega brögð í, fafli og það
taka líka allir eftir því. Sé
þetta eftir allt saman einung-
is athugunarleysi sem er líka.
hugsanlegur möguleiki, þá
kostar þetta athugunarleysí
gremju, reiði og vonbrigði
þúsunda kvikmyndahúsgesta
og til lengdar er það nokkuð
dýrt spaug í harðnaJidi sam-'
keppni kvikmyndaliúsa. Þið
eruð vonandi sammála? SÁ,