Þjóðviljinn - 14.06.1961, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 14. júní lí)61 — ÞJÓÐVþLJIIýN — (7
Ræða frú Ekaterínu
Fúrtsévu í hófi MlR
á sunnudagskvöldið
Yið æskjum
yináttu við
Herra forseti!
Kæru vinir!
Það er mér mikið ánægju-
efni að mega ávarpa yður hér
á þessum fundi, og jafn-
framt vil ég þakka forystu-
mönnum Menningartengsla
Islands og Ráðstjórnarríkj-
anna fyrir þá vinsemd að
bjcða mér hingað til fundar
við yður. Ég gríp þetta tæki-
færi til að bera innilegustu
kveðjur sovézku þjóðanna til
allra vina Sovétríkjanna á Is-
landi og hinnar starfssömu
íslenzku þjóðar í heild.
Ég vil fyrst taka það fram,
að sovétþjóðirnar æskja sem
vinsamlegastra tengsla við
hina hugrökku íslenzku þjóð.
Það er kunnugt, að Sovétrík-
in, sem virða viðleitni hverr-
ar þjóðar til sjálfstæðrar
þróunar, voru einna fyrst
ríkja til að viðurkenna hið
unga íslenzka lýðveldi og
itóku upp sambönd við það,
sem eru báðum þjóðunum í
hag.
MeimingaEsamvinna
' Sovétríkin, sem framfylgja
grundvabarreglum Lenins um
friðsamlega sambúð ríkja
mismunardi þjóðfélagsskipu-
lags, æskja frekari þróunar,
að því er varðar verzlunar-,
vísinda-. tækni- og menning-
artengsl við land yðar á
grundvelli samvinnu, er báð-
um sé til hagsbóta, á grund-
velli jafnréttis, virðingar fyr-
ir sjálfstæðisréttindum hvors
aðiljans um sig, og afskipta-
levsis hvors um innanríkis-
mál' hins. Það er skoðun vor,
að báðum þjóðunum hljóti að
vera áhugamál að e.fla enn
frekar slík tengsl gagn-
kvæmra hagsmuna og að það
myndi stuðla að því að glæða
traust og vináttu þeirra í
milli. I þessu efni er ánægju-
legt að minnast samnings um
samvinnu í menningarmálum,
tækni og vísindum milli Sov-
étríkjanna og íslands, sem
nýlega var undirritaður hér
í Reykjavík, en eins og kunn-
ugt er, kom það fram á 8.
ráðstefnu félags yðar í marz
í fýrra, að það væri æskilegt.
Sem menntamálaráðherra
Ráostjóraarríkjanna langar
mig einnig til að geta um
þann jákvæða þátt, sem
Gylfi Þ. Gíslason mennta-
mála- og viðskiptamálaráð-
herra íslands, hefur átt í
þessari sámningagerð; Þéss
ber að vænta, að samningur
þ'essi verði til þess að auka
eamvinnu landa vorra í
menningannálum, tækni og
vísindum. Fundir og viðræð-
ur, sem við höfum átit við
fulltrúa ýunissa stétta íslenzks
almennings þá fáu daga, er
við höfum dvalizt hér, rétt-
læta slíka von.
Ekki má láta unídir höfuð
leggjast að minnast á það
mikla framlag til menningar-
sambanda þessara Iveggja
landa, sem vér eigum félags-
skapnum ,,Menningartengsl
Islands og Ráðstjórnarríkj-
anna“ að þakka. Og það er
vissulega mjög táknandi, að
styttingin á heiti þessa fé-
lagsskapar, „MlR“, skuli hafa
þá sérstöku þýðingu í rúss-
nesku að merkja friðsamleg
tengsl milli manna og ríkja.
Ekki er heldur annað hægt
en geta um þann mikla þát.t,
sem hinn kunni rithöfundur
Halldór Kiljan Laxness hefur
átt í starfsemi félagsins, en
hann hefur verið forseti þess
allt frá stofnun, og vér met-
um hann mikils.
I þeim tilgangi að efla vin-
samleg sovézk-íslenzk 'fengsl
af hálfu Sovétríkjanna
sjálfra, var líka stofnað fé-
lagið ,,Sovétríkin-ís!and“, sem
á þeim stutta tíma, sem lið-
inn er frá stofnun þess, hefur
gert talsvert til þess að
kynna afrek íslenzku þjóðar-
innar meðal aUmikils hluta
sovézks almennings.
iz Kynni a! Islandi
I Sovétríkjunum nýtur hin
auðuga menning íslenzku
þjóðarinnar mikillar virðing-
ar. Oss eru ekki einungis
kunnar hinar fornu sögur Is-
lendinga, heldur einnig bæk-
ur nútimarithöfunda yðar. 1
landi voru eru bækur ís-
lenzkra rithöfunda eigi aðeins
lesnar í þýðingum, heldur
einnig á frunwnálinu, með
því að íslenzka er kennd í
norðurlarjdamáladeild háskól-
ans í Leningarði. Mikilla vin-
sælda njóta í landi voru bæk-
ur svo velþekktra rithöfunda
sem Halldórs Kiljáns Lax-
ness, en bækur hans hafa
verið gefnar þar út. í 632000
eintökum, einnig Þórbergs
Þórðarsonar, Jóhannesar úr
Kötlum og fleiri. Á tímum
ráðstjórnarinnar hafa bækur
eftir íslenzka höfunda verið
gefnar út i 1.451.000 eintök-
um alls. Leikritið ,,Vöggu-
vísa“ eftir Halldór Kiljan
Laxness hefur verið sett á
svið í einu af beztu leikhús-
um Moskvu, Litlá leikhúsinu
(Malji teatr).
Sovézkum Hljómlistarunn-
endum eru kunn nöfn is-
lenzkra tónskálda og hljóð-
færaleikara, ekki sízt nafn
Páls ísólfssonar. Sovézkum
almenningi hefur gefizt kost-
ur að kynnast verkum ís-
lenzkra málara, sem sýnd
hafa verið, eins og yður er
eflaust kunnugt, við góðar
undirtektir í stórborgum eins
og Moskvu og Leningarði.
Einnig voru haldnir fundir
helgaðir minningu hins mesta
íslenzka skálds fyrri a’dar,
Jónasar Hallgrímssonar,
samtíðarmanns Púskíns okk-
ar, og í tilefni afmælis eins
af mestu nút.'mamálurum Is-
lands, Jóhannesar Kjarvals.
Eitt af málverkum hans færði
Alþingissendinefnd yðar
Æðstaráði Sovétrikjanna að
gjöf 1958.
Allir kasmasi við
Friðrik
Okkur hefur verið tjáð hér,
áð íslenzka þjóðin hefði einn-
ig áhuga á rússneskum og
sovézum bókmenntum, og við
höfum frétt af vinsældum
Túrganjevs, Tolstois, Tsje-
kovs, Gorkí, Sjolokovs, Tsjæ-
kovskí, Prokoffjevs, Sjo-
stakovitsj og fleiri rúss-
neskra listamanna með þjóð
yðar. Sovézkir tónlistarmenn
oð aðrir fulltrúar sovézkra
lista, sem hingað hafa komið
í menningarsendinefndum,
hafa hlotið mjög alúðlegar
viðtökur. Ég get fullvissað
yður um, að í Sovétríkjunum
er einnig tekið af alúð á
móti íslenzkum tónlistar-
mönnum, sem koma til Sovét-
rikjanna til hljómleikahalds.
Mikilsvert atriði, að því er
varðar þróun menningar- og
vísindatengsla milli landa
vorra, er það að íslenzkir
stúdentar stunda nám í sov-
ézkum. háskólum og „scvézkir
stúdentar í Háskóla Islands.
Islendingar eru við nám í
Ríkisháskólanum í Moskvu,
Hljómlistarháskólanum þar í
borg, Landbúnaðarakadem-
inu, sem kennt er við Timir-
jasév, og sovézkum kvik-
myndaháskóla. Sumir hafa
þegar lokið námi í æðri skól-
um í landi voru. Bein tengsl
eru að takast milli vísinda-
manna landa vorra, bóka-
safna, iþróttafélaga og fleiri
menningarstofnana, svo og
ferðamánnaskipti. Sérhver
skólanemandi, sem er áhuga-
maður um skák, veit, að
Friðrik Ólafsson er íslenzk-
ur stórmeistari, en hann tek-
ur nú með glæsilegum á-
rangri þátt í alþjóðlegu skák-
móti, sem haldið er í Moskvu.
Kæru vinir! Þetta tækifæri,
sem mér hefur verið veitt til
að flytja ávarp á þessum
fundi, langar mig til að nota
til þess að segja í stuttu
máli frá lífi hinnar sovézku
þjóðar og starfi hennar að
sköpun nýrrar og hamingju-
samrar tilveru.
^ Örar framfarir
Land vort, sem áður var
frumstætt búnaðarland og
laut kúgun keisarastjórnar-
innar, hefur, síðan ráðstjórn
komst á, breytzt í öflugt iðn-
aðarveldi, sem er á háu stigi
efnahags- og menningarþró-
unar.
Iðnaðarframleiðsla landsins
var árið 1960 45-föld á við
það, sem verið hafði árið
1913, en þjóðartekjur höfðu
23-fa’dazt. Að því er varðar
magn iðnaðarframleiðslu
skipaði Rússland fjórða sæti
í Evrópu fyrir byltinguna
(næst á eftir Bretlandi,
Þýzkalandi og Frakklardi),
en nú er magn iðnaðarfram-
leiðslu Ráðstjórnarríkjanna
miklu meira en allra þessara
landa samanlagt. Og þess
verður ekki langt að bíða, að
land vort nái Bandaríkjun-
um, háþróaðasta landi auð-
valdsheimsins, og fari fram
úr þeim, bæði að því er varð-
ar heildarmagn iðnaðarfram-
leiðslunnar og framleiðslu
mikilvægustu afurða á ibúa
hvern að meðaltali, og verði
þar með mesta iðnaðarveldi
heimsins. Nóg er í' því sam-
bandi að minna á, að á síð-
ustu sjö árum hefur iðnaðar-
framleiðsla Sovétríkjanna
aukizt um 11,1% árlega að
meðaltali. Á sama tíma var
tilsvarandi aukning iðnaðar í
Bndaríkjunum 2,5%, en það
merkir, að iðnaður Sovétríkj-
anna þróast með nær 4,5-
földum hraða á við banda-
ríska iðnaðinn.
Hinn sósíalski landbúnað-
ur vor þróast einnig með á-
kiósanlegum hætti. Á tima-
bilinu 1953—1960 jókst rækt-
að land um nær 46 milljónir
hektara. Mjög vel gengur að
framfylgja því markmiði, sem
landbúnaðinum hefur vérið
sett., sem sé oð fullnægja á
næstu árum e'ftirspurn al-
mennings, að því er varðar
matvæli, en iðnaðarins um
hráefni. Eins og kunnugt er,
var þróun landbúnaðarins
rædd á miðstjórnarfundi
Kommúnistaflokksins í jauú-
ar síðastliðnum. Við gagn-
rýndum þá nokkuð óvægilega
nokkra áhrifamenn í land-
búnaði, flettum ofan af mis-
tökum, er höfðu átt sér stað,
og kváðum á um raunhæfar
ráðstafanir til að auka af-
köst landbúnaðarins. Sumir
vilja telja þessa gagnrýni
veikleikamerki. En þetta er
einmitt á hinn veginn. Sjá'fs-
gagnrýni beitir sá einn sem
finnur sig öruggan og sterk-
an. Sá, sem er veikur fyrir,
óttast gagnrýni. Vér óttumst
hana ekki, með því að hún er
oss hjálp til að sæk.ia fram
með auknum hraða. Að þvi er
Framhald á 10 síðu.
Hvaða menn og kon.ur eru nú þetta? sögðu stóru „finunár-
arnir“ sem tóku á móti frú Fúrtsévu o.g fylgdarliði hennar
í garðinum við Laufásborg í rigninguuni í fyrramorgun.
En litlu börnin í tveggja ára deildinni sungu bara „Allir
krakkar“ henni til heiðurs. Lítil stúlka, Dóra Halldórsdótt-
ir, finun ára, gaf frú Fúrtsévu blómvönd og á myndinni hér
sést hún þakka fyrir. — (Ljósm.: Þjóðviljinn, Ari Kárason).