Þjóðviljinn - 16.12.1961, Blaðsíða 8

pfÓÐVlLJINN
Ötirefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — ^ Sósíalistaflokkurinn. — RitstJórarj
Mspnós KjartaDsson (áb.), Ma&nús Toríi Ólafsson, Sigurður Guðmunasson. —
FTéttaritstJórar: ívar H. Jónsson, Jón Bjarnason. — Auglýsingastjóri: Guðgeir
Masrnússon - Ritstjórn. afgrelðsla. auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðust. 19.
Bíml 17-500 (5 línur). Áskriftarverð kr. 50.00 á mán. — Lausasöluverð kr. 3.00.
PrentsmiðJa Þjóðviljans h.f.
Vont réttlæti
Eftír athugasemdir þær sem yfirskoðunarmenn rík-
isreikninganna hafa gert við samskipti Axels
Kristjánssonar og ríkissjóðs virðist sýnt að ekki verði
undan því komizt lengur að rannsaka mál Axels til
hlítar og höfða síðan sakamál á hendur honum. Svo
augljóst er þetta að Alþýðublaðið — sem allt til þessa
hefur talið kröfuna um rannsókn „kommúnistíska of-
sókn“ — segist allt í einu í forustugrein í gær „taka
undir þau ummæli. . . að þetta mál ber að kanna til
botns og upplýsa eftir réttum leiðum. í slíku máli get-
ur ekkert verið á huldu.“ Þannig hefur blaðið snúizt
í hring og verður nú að kingja öllum fyrri ummælum
sínum.
Jgn þessi skoðanaskipti stafa ekki af því réttlætið
hafi allt í einu skotið rótum í ritstjórn Alþýðu-
blaðsins; blaðið er aðeins að hörfa úr víglínu sem
ekki verður með nokkru móti varin lengur. En um
leið býr það um sig í næstu víglínu og segir með mikl-
um áherzluþunga: „Endurskoðendur ríkisreikninganna
leggja enga gagnrýni fram á giörðir ríkisstjórnarinn-
ar eða þess ráðherra, sem fór með málið.“ Þannig á
nú að fórna Axel Kristjánssyni, til þess að unnt sé
að bjarga Emil Jónssyni og Guðmundi í. Guðmunds-
syni. Þetta eru sömu viðbrögðin sem menn muna frá
því að upp komst um stórfelldan fjárdrátt þess manns
sem annaðist fjármálastjórn Alþýðublaðsins á undan
Axel Kristjánssyni; honum var fórnað af kaldrifjuðu
miskunnarleysi til þess að unnt væri að bjarga Al-
þýðublaðinu og forustumönnum flokksins. Og engin
tilraun var gerð til þess að endurheimta hið horfna
íé ríkissjóðs vegra þess að þá hefði ekki verið unnt
að komast hjá því að skýra frá hneykslinu öllu og
taka féð þar sem það var niður komið.
Jjví fer mjög fjarri -að það sé rétt hiá Alþýðublaðinu
að yfirskoðunarmenn ríkisreikninganna hafi ekki
gagnrýnt gerðir ríkisstjórnarinnar og Guðmundar í.
Guðmundssonar sem var fjármálaráðherra þegar sam-
eiginlegur sjóður landsmanna var opnaður Axel Kristj-
ánssvni. Þeir leggja á það þunga áherzlu í athuga-
semd sinni að rlkisstjórnin hafi ekki gert .neinn skrif-
legan samning við Axel Kristjánsson um útgerð
Brimness — en það jafngilti þvi að honum væri af-
hent ávísanabók á ríkissjóð og mætti fylla hana út
sjálfur. í annan stað benda yfirskoðunarmenn á það
að Axel hafi gert togarann út í niu mánuði án nokk-
urrar heimildar Alþingis — aðeins á persónulega á-
byrgð Guðmundar í. Guðmundssonar fjármálaráð-
herra og síðan Gunnars Thoroddsens arftaka hans.
Auk þess er Brimnes-útgerðin aðeins einn þátturinn
í samskiptum Axels Kristjánssonar við ríkissjóð;
þegar hann keypti togarann Keili veitti Guðmundur
I. Guðmundsson honum ríkisábvrgð sem var miklu
hærri en Alþingi hafði heimilað, og hefur ríkissjóð-
J ur nú tapað sjö milljónum króna á þeim viðskiptum
| einum saman.
^ því er enginn vafi að minnihlutastjórn Alþýðu-
flokksins og aðalleiðtogar hennar, Emil Jónsson
og Guðmundur I. Guðmundsson, eru miklu sekari en
Axel Kristjánsson. Axel er aðeins venjulegur fjár-
plógsmaður, sem notar hnífinn af algeru tillitsleysi
þegar hann kemst í feitt. Emil Jónsson og Guðmund-
ur I. Guðmundsson voru hinsvegar sérstakir trúnað-
armenn þjóðarinnar og áttu að varðveita sameigin-
lega sjóði landsmanna og tryggja að þeir væru not-
laðir í samræmi við lög og almannaheill. Þessir menn
báru miklu meiri ábyrgð en Axel Kristjánsson og því
er sekt þeirna mun alvarlegri en hans. Eigi nú að
fóma Axel í þágu réttlætisins fyrir þá alla — eins
og Alþýðublaðið boðar í gær — mun margur sanna
iað vont er þeirra ranglæti, verra þeirra réttlæti. — m.
Magnús B. Kristinsson (presturinn) og Pétur Sveinsson (Daníel
Corban).
Suðu.r í Kópavogi var Jeikfélag
stofnað íyrir fáeinum árum,
starf þess er góökunnugt orð-
ið ijölmcrgum reykvískum á-
hcríendum. Enda þótt kaup-
staðu.rinn ungi sé samvaxinn
höíuöborginni ber félag þetta
í engu svip reykvískra leikhúsa
— það er skipað áhugamönn-
um og viðvaningum einum og
sýningar þess oftast með þeim
hætti sem tíkast í hinum
dreifðu byggðum, en félagarnir
framsækið fc’k, fórnfúst og at-
crkusamt og ættu að komast
til listræns þroska er stundir
líða.
Leikfélag Kópavogs sýndi
„Músagildru“ Agöthu Christie,
hinn víðíræga sakamálaleik og
glæpasögu fyrir réttum tveimur
árum og þótti takast viðunan-
lega éítir atvikum; nú er aftur
sótt á sömu mið. Höfundur
„Gildrunnar“ er ungur íranskur
leíkari sem nýlega hefu.r gelið
sér frægðarorð sem leikskáid,
enda sýnilega ærinn kunnáttu-
maöur í .sinni grein, hugkvæm-
ur og bragðvís í bezta lagi. Það
er honum barnaleikur einn að
villa áhorfendum sýn a.'lt til
lcka, halda þeim í .iárngreipum
mikillar eftirvæntingar og
spennu; dauð orðsvör er hvergi
að íinna og söguhetjurnar hug-
tækar og lifandi, dregnar ein-
fcldu.m skýrum dráttum. Reyf-
ari þesSi gerist á einum sól-
arhring í litlum fjallakofa í
Ölpunum frönsku, þar situr
kornungur maður, Daniel Cor-
0) — ÞJCÐVILJINN — Laugardagur 16. desember 1961
LEÍKFÉLAG KÓPAVOGS:
eftir ROBERT THOMAS
r
Leikstjóri: Benedikt Arnason
og framgöngu, en leiðinlegur
er hann ekki, það stendur ein-
hver gerðarþokki af þessum
aldraða áhugaleikara. Magnús
B. Kristinsson hefur verið einn
af traustustu leikurum íéiags-
ins allt frá upphafi og er í
þetta sinn dulbúinn sem ka-
iþólskur klerku.r. Túikun hans
er ekki eins örugg og oftast
áður, en mannlýsingin gerð af
góðum skilningi og útiit og
svipbrigði vel við hæfi. Gestur
Gíslason vekur mikia kátínu í
Ihnittilegu gervi hins íbyggna
iyllirafts og umrennings og er
öðrum leikendum fremri þegar
á allt er litið, en Gestur hefur
áður sýnt að hann er búinn
skopgáfu. Þá er Auður Jóns-
dótfir hjúkrunarkona og lætúr
að sér kveða, föst fyrir og
skýr í máli, en ieikurinn ekki
ríkur að blæbrigðum. Loks eru
Gunnar Harðarscn og Sverrir
Guðmundsson lögregluþjónar. I
Þýðing Gunnvarar Brögu Sig-
urðardótíur er eílaust nákvæm
og heiðarleg á alian hátt, en
máiið nokkuð flatneskiulegt eða
óeðlilegt á sturidum. Leiktjöld
gerði’ Sigriðúr Soffía Sandholt
og er vandvirkni hennar tii fyr-
irmyndar og sviðsmyndin verð
athygli. Setustofan í fjallakof-
anum er smekkieg og mjög
snotur, en útsýnið yfir greni-
vaxnar hlíðar og snæviþakta
tinda Aipafjalla ekki fallegt
að sama skapi og minni.r helzti
mikið á alkunnar gljámyndir
sumra tómstundamálara.
Á fru.msýningu var hvert
sæti skineð í húsinu og leikn-
urn tekið með kosium og kynj-
um; éhætt múri áð spá ..Giidr-
únni‘.‘ góðrar aðsóknar og vin-
sasida.
Á. Hj.
ban að nafni, og revnir árang-
u.rslaust að deyfa ótta sinn og
skelfingu með nautn sterkra
drykkja, hcíuðsetinn og hund-
eltur af lögreglumönnum og
ýmsu ærið, tortryggilegu fólki.
Konan hans hvarf fyrir
skemmstu. með einhverjum dul-
aríullum hætti, en lausn þeirr-
ar gátu birtist ekki fyrr en að
leikslokum: Stundirnar eru
lengi að líða, og líf hins of-
sótta eiginmanns óslitin hrylli-
leg martrþð: verður hann
myrtur á laun, varpað í dýbl-
issu eða lokaður inni í vitfirr-
ingahæli? Hér er um líf og
dauöa að tefla, en nánar verð-
ur að sjálfsögðu ekki skýrt frá
gangi mála.
Leikritið er vel til þess fall-
ið að stæla þrótt efnilegra á-
hugamanna, en reyndist félag-
irm ofviða á marga iund, vakti
ekki þann hroll og hugaræsing
sem verða má og efni standa
lil. Leikstjóri er Benedikt
Árnason. ,.einn hinn bezti af
yngri leikst.iórum sem völ er á
hér á iandi“, eins og segir
réttiiega í leikskránni. Benedikt
heíur sett leikinn á svið af
kunnri smekkvísi og hófsemi,
en ekki nægilega tekizt að aga
cg þiálfa ieikendur sína, enda
við rnikla o.g marga örðugleika
að etja; meira bar á missögn-
um, hiki og öryggisleysi en
góðu hóíi gegnir, en stendur
auðyitað til bóta. Raunar má
segja að meginefnið hafi kom-
izt til skiia og áhoríendur fylgzt
með leiknum með athvgli og á-
huga. Og það var oft og mikið
hlegið á frumsýningu, og það
bæði i tíma og ótíma.
Eiginmaðurinn hrjáði er stórt
hlutverk og girnilegt og þakk-
látt mikilhæfum og reyndum
leiku.rum. Hann er ailtaf á
sviðinu að heita má, af þeirri
einföldu ástæðu að hann þori.r
ekki út úr húsi, hann þoiir
vítiskvalir, varnarlaust íórnar-
dýr ofboðsiegrar hræðslu. Pét-
ur Sveinsson leikur að vísu
betu.r en áöur, en nær mjög
sjaidan neinum tökum á við-
. fangsefni sínu, það. er honum
bersýnilega um megn. Góðan
vilja hans og vandvirkni er
skvlt að meta, en traustari og
hæfari leikari í meginhlutverki
þessu heíði miklu bjargað. Um
Sigríði G. Sandholt er svipað að
segja, hún er fremur skýrmælt
eins og Pétur, en Jeikurinn
þróttlítill og viðvaningslegur og
útlit og framkorr.a ekki sann-
færandi. Lögregluforinginn er
mjög orðmargur maður og ekki
allur þar sem hann er séður.
bragðarefi’.r hinn mesti. Margt
skortir á fullkomna túlkun
Sveins Halldórssonar og auðgert
að benda á veilur í framscgn
Gísli Gíslason í hlutverlii umrenningsins.
Ensk unglingasaga úr Kjósinní
Alan Boucher: Borizt á
banaspjótum. Útgefandi
Dverghamar. Þýðandi:
Lúther Jónsson.
Þegar ég las bessa bók yfir
hafði é? ekki á tilfinningunni,
að hér væri um unglingabók að
ræða, svo ólík er hún öðrum
þýddum unglingabókum. Hér
er um að ræða söeu, sem ger-
ist hér á landi þremur árum
eftir kristnitöku, áður en áhrif
hins gamla siðar eru að fullu
fjöruð út.
Bókin segir frá deilum þeirra
ættingjanna, Þórðar lamba á
Meðalfelli í Kiós og Brands
á Möðruvöllum í sömu sveit
og vígaferlum sem af þeim
leiða. Báðir eru miklir f.yrir
■sér, metorðagjarnir og það svo
að varla sýnist rúm fyrir báða
í bröngbýli sveitarinnar.
ÞórM er svo Ivst, f.ð hann
var búmáður góður, deigur til
vopna, en því meiri lögkróka-
maður. Líkur Njáli um rnargt,
en annars nokkuð þokukennd-
ur. Brandur er ofstopamaður
og blendinn.
Þolendur þessara ættardeilna
eru svo synir höfðingjanna,
þeir Halldór Þórðarson og
Hrafn Brandsson, en Halldór
eða Halli, eins og hann er
gælunefndur í scgunni, er aðal-
persónan.
Halldór er undarlegur ung-
lingur. Fimmtán ára gamll, fer
hann með lið til að berja á
Brandi frænda sínum, en er
jöfnum höndum í einskonar
bófahasar með jafnöldrum .sín-
um úr sveitinni. Hann er trúar-
vingull. sem sveiflast milli Þórs
og Hvíta-Krists, Hann hefur
verið tvo vetur við laganám í
Reykjavík hjá Þormóði goða,
kemur baðan glíminn vel en
■ ekki 1fí*Gnekvr. Hann.
er fljótur að vinna eiða, sem
hann gleymir jsfnéðum, og á
endanum gerist kraftaverk,
sem biargar honu.m frá eið-
rofi. Þó hann sé stundum nokk-
■uð seinn að átta sig, er hann
skemmtílega bragðvís j sögu-
lok. Halldór er begar öllu er
á botninn hvolft,' viðfelldnasti
piltur.
Hrafn er mun óliósari en
Halldór. en þeir eru fóstbræður.
Hann virðist skarpur. snarráður
og bezti drengur, en stingur
undan frænda sínum og svikur
hann á lúaleeasta hátt.
Kvenlýsingar eru ekki sem
bcriar. Dísa er vibalaus og
fjö'’yndur ste’nukrakki og Hall-
veig, móðir Halldórs, er sem
Bervbéra aftureenein. Kolur
og Valdi gamii eru skemmti-
legustu karlar.
Bókin er Hörleea skriþið,
spennan-Ii og tr'verðun. Mikil
n Fr. A ; ov.
■* g]*riA i i
Kjósinni, náttúrulýsingar marg-
ar ágætar og sfanda að mínu
viíi nokkurnveginn heima.
enda ér höfundurinn þaulkunn-
ugur hér.
Þýðingin virðist mér slöpp
framanaf. hrá og stirð á stöku
sfað. en vinnur mikið á og er
liour cg hnökralaus, þegar á
líður bókina.
Káoumynd cg aðrar myndir
bókarinnar, skar Ragnar Lár
í dúk. Þær eru grófar og sterk-
ar, fa’Ia vel að efninu cg eru
hæfilega margar.
Margar prentvi'iur eru í bók-
inni og sumar leiðinlegar, ann-
ars er frágangur og prentun
óaðfinnanlegt.
Ég' hef bá trú, að þessi bók
nái vinsældum unglingá og
margir bíði þe?s með óbreyju.
Hpúdéri samjerða til
Grænlands og Vínlands í næstu
bók.
lírafn úr Vogi.
SJONVARP
FRÁ VELLINUM
Til þess var mælzt að ég
segði álit mitt um styrkt og
aukið sjónvarp frá amerísku
herstöðvunum á Revkjanes-
skaga, — það mikið stvrkt cg
aukið að íslendingar mættu
kaupa sér þau hin dýru við-
tækin í von urn enn eina teg-
und skemmtanar frá herstöð-
inni. — Óþarft er að vefja það
álit, eða svar, í nokku.rt orð-
skrúð og er í stuttu máli það,
að ég mundi frábiðja mér og
mínum sjónvarp úr þeim stað,
ef ég mætti ráða, og úr hverj-
tim stað. nema íslenzkir menn
réðu þar vfir til fullnústú, og
þó helst þeir menn íslenzkir.
sem heíðu vit og viífa til þess
að nota þá hluti til góðs. sem
hvað auðveldast er að misnota
til ills.
Ég hef ekki reynslu af sjón-
varpi, — tel það ekki þó ég
hafi á dönsku hóteli séð
bregða íyrir augu mín brotum
úr dagskrám sjcnvarps nokkr^
um sinrmm, en ég met mikils
umsagnir þeirra manna, sem
ger mega kunna skil á þessum
hlutum. og það heíur glatt mig
öðru meir á þessum seinustu
dögum, að menn hafa ekki
tekið afstöðu til þessa ,má!s
eftir pólitískum flokkum, held-
ur eftir þéirri sannfæring,
sem leyfir sér að strjúka um
frjálst .höfuð. og því brjóstviti,
sem segir til um hversu við
skuli bregðast þegar mikið er
í húfi.
Við, sem ólumst upp við
kvöldvr-ku baðstofunnar í
strjálbýli fjalls og fjöru, þar
sem einn skemmti meðan aðr-
ir unnu, þá kvöldvöku. sem nú
er senn í blárri fjarlægð. —
við vitum vel að ekki verður
hún endurvakin sem og hitf að
nýr timi heimtar nýja skemmt-
an, en okkur ógnar hversuj
mjög íærist nú ört til þeirrar'
áttar, að æ færri finni upp-j
sprettu gleðinnar í sjálfum sér.
— Reyndu að dunda þér eitt-
hvað, rýjan mín. eða, — rísl-
aðu þér í dótinu þínu, barn,
var sagt við rnann hér forðum
ef maður var með nudd og
nauð, —■ og sú varð raunin a^
enginn varð maður að minnji
við að bjarga gleði sinni á eig-
in spýtur. En nú er það tím-
anna tákn og eitt hið mesta
verzlunarefni fjclda manna, að
sel.ja öðrum skemmtan, sem
flestum, helzt öllum, — og þá
hefu.r það komið á daginn að
það er auðveldara og gefur ör-
uggari og fljótteknari hand-
greiðslu að haía það á markaði,
sem hvorki lyftir á hærri
trcppu gáfum né siðgæði, held-
ur þvert á móti. Þar aí má sjá
hversu mikils virði það er að
sá sé hollu.r, sem fylla skál
tómstundir a'bióöar. a,d haer
megi verða henni jaínt til ynd-
is og þroska.
Það verður og hverri þjóð
drýgst til farnaðar inn á við
og til ágætis út á við, að hún
ávaxti til fulls þann höfuð-
stól menningar og reynslu, sem
hennar liðnu kynslóðir hafa
saman dregið henni til handa
um aldir og ár. Það. muiiu
varla aðrar þjóðir gera, pg
kunna heldur ekki fram áð
reiða, sem varla er von.
Og þess vegna og alls vegn'a:
ekkert útvarp og ekkert sjóh-
varp frá herstöðinni við Kefla-
vík. helzt ekkert þaðan áf
neinu taai, ef ég mætti vera
svo djarfur.
Tckum fegins hendi okk,ar
eiain sjónvarpi, — þegar Við
höfum efni á.
Gudmundur Böövarsson.
pinenn
Pekfng — í fréttum frá kín-
verr.ku fréítastofunni Hsinhua
regir aö „æðstu yfirvöld"
Bandaríkjanna láti nú ra.nnsaka
hvcrt hægt sé ad framkvæma á-
ætlun um að senda menn úr liði
jijang Ka.i-sjeks á Formósu til
meginlands iKína í því skyni að
hetia þar vopnaða baráttu gcgn
aíþýðustjórninni kínversku.
Það er Washington-fréttaritari
tímaritsins Parade, Jack Ander-
scn. sem skýrir frá þessum að-
gerðum bandarískra yfirvalda í
eintakinu sem kom út 26. nóv-
ember.
| Samkvæmt því sem Anderson
segir ..er það stórt athugungr-
j efni um þessar mundir fýrir
! hernaðarsérfræðinga í Washing-
ton hvort ráðlegt sé að senda
þjálfaðar skæruliðasveitir frá
Formósu til meginlands Kína“.
Anderson fullyrðir, að leyni-
þjcnusta Bandarikjanna (CIA),
hvetji ákaft til að „lagt verði
til atlögu“ einmitt nú. CIA starf-
ar að undirróðursstarfsemi víða
í heimi. M.a. lagði þessi stofn-
un á ráðin og skipulagði hina
í misheppnuðu innrásartilraun ; á
í Kúbu.
TiL SJOS OG LAMÐS
GIJÐNI INGVARSSON í Afurðasölunni
kaus nýlega við stjórnarkjör í. Sjómannafélagi Revkjavíkur.
Slarfandi sV-re-\ ’ • " í skrifstofu Sjómannafélagsins,
Hverfisgöíu F - c*arfandi sjómanna B-listánn.
KcsCð i dag frá klukkan 2 itil 7 e.h.
W# TOs, S* »«
Laagordasur 16. desember 1961 — ÞJÓÐVILJINN — (0