Þjóðviljinn - 04.08.1962, Blaðsíða 4

Sprengjan og pyngjan
Jónas Árnason:
Sprengjan og pyngjan.
Greinar og ræður. —
Heimskringla — Rvík
1962.
„Já, það er mikil óhamingja
sem á sér stað í hjörtum þessa
þæjarfélags, og þó er hún vafa-.
laust mest í minnstu hjörtun-
um. Og það er gegn þeirri ó-
hamingju, sem við verðum að
berjast, sem við skulum berj-
ast, og sem við hljótum að berj-
ast. Já, jaínvel þó ekki væri
nema eitt slíkt lítið óhamingju-
samt hjarta, þá hlytum við að
berjast og fórna öllu ef með
þyrfti, til þess að þar mætti
ríkja hamingja í staðinn". Þann-
ig kemst Jónas Árnason að orði
í greininni Krónan og barnið.
Það var ekki hætt við að Jónas
gleymdi börnunum í þessari bók
frekar en endranær, þau eru
honum jafnan kærust og efst
í huga. Glókollarnir íslenzku
og glókollarnir í sandkössum
alls heimsins, það eru ástvinir
Jónasar Árnasonar, cg mann
grunar nálægð þeirra alls stað-
ar í þessari bók, sem annars
er að meginmáli heiguð hinni
nýju sjálfstæðisbaráttu íslend-
inga, baráttunni gegn herset-
unni, gegn aðild íslands að At-
lantshafsbandalaginu, — gegn
Sprengjunni, gegn því að Pyngj-
an sé á þeim stað, þar sem
heitt og kvikt hjarta ætti að
siá. Aldrei stenzt Jónas Árna-
son reiðari en þegar gert er á
hluta barnsins, hvort sem er* 1 2 3 4 5®*
með beinum ávirðingum eða
skilningsleysi eða tómlæti. En
meðal annarra orða: reiður rit-
höfundur! Jónas Árnason var
reiður ungur maður allmörg-
um ánrm áður en það hugtak
festist í vitund manna og varð
eitt af tízkuafbrigðum nútíðar
bókmennta. Nú þykir enginn
maður með mönnum nema hann
sé reiður ungur maður. Hitt
skiptir minna máli út í hvað
maður sé reiður, reiðin á bara
að loga í hverri setningu, vera
undiraldan í stílnum. Jónas get-
ur þess í stuttum formála fyrir
'bók sinni að „þessar greinar og
ræður fjalla flestar um málefni
sem hafa valdið mér gremju og
reiði“. Börn og braggar, afbrota-
unglingar, hin ameríska afsiðun
a ' íslendirigum, bókmenntalegt
tízkutildur, herhvöt gegn her-
náminu — allt er þetta efni
þessarar bókar, sem nær tæp-
um tíu örku.m að stærð.
Meðan Jónas Árnason stund-
aði blaðamennsku vakti hann
snemma athygli á sér fyrir þann
þátt þessarar göfugu listar, sem
á erlendu máli er kallaður
,,reportage“ — ég kann ekkert
orð yfir þetta hugtak á íslenzku
pressumáli. Flestir lesenda Þjóð-
viljans, sem krmnir eru það til
ára sinna að þeir mega muna
það sem skrifað var fyrir 32-
15 árum, munu minnast þessara
smámynda og svipmynda úr ís-
lenzku mannlífi eftir Jónas
Arnason. Þeim bregður einnig
fyrir í þessari bók, tvær mynd-
■ir af Keflavíkurflugvelli, sú
fýrri frá arinu 1947, hin síðari
frá 1960. í báðúm þessum frá-
sögúþáttum er söguhetjan ís-
Ienzkur hundur, sem gengið
hefur í þjónustu bandaríkja-
manna, Sloppy Joe og Georg
liðþjálfi. Fyrir fyrri þáttinn var
Jónasi meinað að koma fram
í ríkisútvarpinu um æði langt
skeið, og nú fær enginn nema
söguminnugur maður skilið,
hvað valdið hefur truflun á
hinu fíngerða taugakerfi þáver-
andi útvarpsráðs. Svo köld og
hlutlaus er frásögnin af Kefla-
víkurflugvelli, háðinu haldið
svo vel í skefjum, að ætla mátti
að jaínvel hið næma radarkerfi
útvarpsráðshlutleysisins mundi
ekki merkja það. En það var
nú eitthvað annað! Það gat
enginn leikið á útvarpsráð,
greyið hann Sloppy átti nefni-
lega virðulegan ráðherra og
krata að hálfnafna og útvarps-
ráð flýtti sér að loka hljóð-
nemanum fyrir Jónasi og
svipta hlustendur miklu eyrna-
yndi. Þannig vakna gamansam-
ar minningar úr sögu síðustu
áratuga við lestur þessarar
bókar.
Jónas Árnason er enn sem
fyrr reiður ungur maður, það
leynir sér ekki, en reiði hans
er ekki absthakt, ekki almenn
reiði út í lífið' og tilveruna,
honum er fyllilega ljóst hvar
hann hefur andstæðinginn fyr-
ir sér, og skeyti hans hitta
jafnan í mark. Hatur hans er
heitt og hárbeitt, en hin með-
fædda lífsgleði hans og gaman-
semi gæða bardagaíþrótt hans
þeim þokka, sem því miður er
svo sjaldgæfur með okkur Is-
lendingum, þegar við erum í
vígahug. En gáskinn sem sýður
í setningunum dregur ekki úr
alvörunni, sem undir niðri býr,
hinni siðrænu alvöru manns,
sem hefur gert sér fulla grein
fyrir þeim háska og þeim voða,
sem valdsmenn vorir hafa búið
landi voru og þjóð. Ef ég mætti
ráða mundi ég gera sumar ræð-
ur og greinaf þessarar bókar
að skyldulesefni í framhalds-
skólum landsins. En þar sem
ég fæ ekki ráðið því, þá vil ég
aðeins’ ráða hverjum þeim
manni, sem lætur sér annt um
að íslendingar megi lifa við
frið og sjálfstæði í eigin landi,
að kaupa Sprengjuna og pyngj-
una og lesa hana, ekki einu
sinni, heldur oft.
Sverrir Kristjánsson.
1 Prerow í Austur-Þýzkalandi dvcljast á hverju ári börn frá
mörgum löndum í alþjóðlegum sumarbúðum. 1 ár eru þarna
um 1.000 börn frá Sovétríkjunum, Svíþjóð, Noregi, Danmörku, ís-
landi og Póllandi.
Israelsmenn neita nú að
oblen III USÁ
TELAVIV og LONDON 3/8 —
ísraelsstjórn hefur mótmælt
þeirri ákvörðun brezku stjórn-
arinnar að bandaríski Iæknir-
inn Robert Soblen skuli fluttur
itauðugur til Bandaríkjanna
með ísraelskri flugvél, en þar
bíður hans ævilöng fangelsis-
vist.
Soblen var dæmdur í lífstíð-
arfangelsi í, Bandaríkjunum
fyrir njósnir í þágu Sovétríkj-
anna. Honum tókst að komast
úr landi áður en afptánun
Um árabil hefur Félag ísl.
bifreiðaeigenda (F. í. B.) annazt
viðgerðarþjónustu á vegunum
um verzlunarmannahelgina og
á sl. ári var þjónusta þessi -
einnig veitt um tvær aðrar
miklar umferðarhelgar sumars-
ins. í ár heíur þjónustan verið
aukin verulega, þannig að hún
hófst í byrjun júlí og stendur
fram til miðs ágústs, að vísu
hefur hún ekki verið starfrækt
nema um helgar, þ.e. á laugar-
dögum og sunnudögum. En
núna um aðalumferðarhelgi
sumarsins, verzlunarmannahelg-
ina, verður þjónusta þessi stór-
aukin og verður miklu víðtæk-
ari en áður hefur gerzt.
Vegaþjónustan verður fram-
kvæmd að þessu sinni í sam-
vinnu við eftirtalda aðila:
B. F. ö. (Bindindisfélag öku-
manna), sem leggur til þrjá
bíla.
Björgunardeild Þungavinnuvéla
h'.f., sem lánar 5 bíla.með tál-
stöðvar, þar af 3—4 kranabíla.
Flugbjörgunarsveitin, sem verð-
ur með talstöðvarbíl og
sjúkragögn fyrir skyndihjálp.
Volkswagen-umboðið, sem legg-
ur til bíl og viðgerðarmenn
aúk varahluta.
Afgreiðsla smjörlíkisgerðanna
lánar F.Í.B. bíl, sem útbúinn
verður talstöð og sjúkragögn-
um.
Alls annast 15 bílar vegaþjón-
ustuna.
Allar bifreiðar vegaþjónust-
unnar verða merktar.
Einnig má geta þess, að Pólar
h.í. og Varahlutaverzlun Krist-
ins Guðnasonar hafa lánað
varahluta og tæki.
Slysavarnafélag Islands hefur
einnig lagt bílunum til sjúkra-
gögn.
Landssíminn hefur lánað tal-
stöðvar í nokkra bíla og stutt-
bylgjustöðin í Gufunesi mun
annast fyrirgreiðslu fyrir þá,
sem þurfa að ná sambandi við
viðgerðarbílana gegn um tal-
stöðvarnar, Einnig mun lög-
reglubíiar, sem hafa talstöð,
annast samskonar þjónustu.
Lögð verður megináherzla á að
veita þjónustu á eftirtöldum
leiðum, þar sem vænta má að
umferð verði mest:
1. Reykjavík — Þingvellir
Selfoss — Reykjavík.
2. Selfoss — Hvolsvöllur.
3. Reykjavík — Keflavík.
4. Reykjavík — Hvalfjörður
— Borgarfjörður.
Fyrirhugað er að nota alls
um 15 viðgerðarbíla, þar af
verða 8—9 með talstöðvum.
3—4 af þessum bíluim eru
kranabílar frá Þungavinnuvél-
um h.f.
Þeir, sem þurfa að ná sam-
bandi við viðgerðarbílana: gegn
um talstöðvar geta gert það
með þeirn hætti að hringja í
síma 33032 til stuttbyigjusitöðv-
arinnar í Gufunesi, sem mun
síðan annast að kalla upp við-
gerðarbílana gegn um talstöð-
ina.
Sú aðstcð og viðgerðir, sem
bílar þessir veita félagsmönn-
um F.I.B. og B.F.Ö. verða veitt-
ar ókeypis þeim, sem sýint geta
félagsskírteini fyrir árið 1962.
En hjá öðrum verður innheimt
gjaád fyrir þjónustuna.
refsingarinnar hófst og fór til
ísrael, þar sem lögreglan hand-
tók hann og sendi áleiðis til
Bandaríikjanna. Á leiðinni í
flugvél ísraelska flugfélagsins
E1 A1 skar hann sig á púls o.g
var þá fluttur í fangelsis-
sjúkrahús í London. Þar hef-
ur ihann dvalizt síðan. Hann
sótti um hæli í Bretlandi sem
pólitískur flóttamaður, en
þeirri beiðni hans var hafn.
að og nú ihefur torezka stjórn-
in sem sagt ákrveðið að flytja
hann úr landi með sömu flug-
vél og Ihann kom í til landsins.
Framkoma stjórna ísraels og
Bretlands í þessu máli hefur
viða vakið hneykslun, ekki
sízt fyrir 'þá sök að Soblen á
skammt eftir ólifað, hann geng.
ur með ólæknandi krabbamein.
Tékkneska stjórnin mun hafa
boðið honum griðastað í Tékkó-
sióvakíu, en því tooði hefur
ekki verið sinnt í Bretlandi.
EI A1 neitar
Síðdegis í dag tilkynnti ísra-
elska flugfélagið E1 A1 að það
myndi neita að flytja dr. Soblen
til Bandaríkjanna. Þetta var til-
kynnt eftir að fulltrúar félags-
(ns höfðu rætt við embættismenn
brezka innanríkisráðuneytisins.
3>-
Viðgerðarvcrkstæði
F.Í.B. hefur farið þess á leit
við ýmis viðgerðarverkstæði og
einstaklinga að annast um fyr-
irgreiðslu og þjónustu fyrir bif-
reiðar um þessa helgi. Fara hér
á eftir nöfn þeirra bifreiðaverk-
stæða og annarra aðila, sem
veita munu vegfarendum fyrir-
greiðslu í þessu efni um verzl-
unarmannahelgina:
1. Hvolsvöllur, Bifreiðaverk-
stæði h.f. Rangæinga.
2. Selfoss, Bifreiðaverkstæði
Kf. Árnesinga, simi 25 eða
130.
3. Hveragerði, Viggó Þor-
steinsson.
4. Akranes, Ingvar Sig-
mundsson, Suður.götu 115,
sími 192.
5. Borgarnes, Bifreiða- og
trésmiðja Borgarness h.f.
sími 18.
Framhald á 10. síðu,
4)
ÞJÓÐVILJINN — Laugardagur 4. ágúst 1962