Þjóðviljinn - 16.10.1962, Blaðsíða 2

2 SÍÐA
ÞJOÐVILJINN
I>riðjudagur 16. október 1962
znn semja e
ff samningunum um kaup og
kjör síldveiðisjómannanna stend-
ur í raun og veru á einu stóru
atriði: Fulltróar sjómanna neita
að verða við kröfu Landssam-
bands íslenzltra útvegsmanna um
mikla skerðingu síldveiðikjar-
anna frá síðustu samningum,
Jieim samningum sem enn eru í
fullu giidi og verða til næsta
sumars fyrir verulegan hluta
bátaflotans.
Reynt hefur verið að þyrla
upp moldviðri i sambandi við
þessa samninga og telur Þjóð-
viljinn rétt að minna á nokkur
atriði um aðdraganda þeirra og
hvemig samkomulagsumleitanir
standa nú.
Albýðusambands-
samningar
Frá því að samningar hófust
um kjör á hringnótaveiðum hafa
almennustu kjörin verið þau, að
40% af brúttóafla greiðist til
skipverja, 10—12 manna, miðað
við stærð bátanna, algengast til
11 manna.
Þegar bátur hefur fiskað fyrir
350 þús. — 450 þús. kr. að verð-
mæti (upphæöin breytileg eftir
stærð bátanna) hækkar hlutur
skipverja upp í 41,5°/,—42% af
þvi sem umfram veiðist.
Á síldveiðunum i fyrra, árið
1961, varð skiptahlutur skipverja.
vegna þessara hækkunarákvæða,
um 41% að meðaitali yfir síld-
veiðiflotann.
Það eru þessir samningar. sem
nefndir hafa verið Alþýðusam-
bandssamningamir, og voru þeir
gerðír vorið 1959 fyrir landið allt,
nema Vestfirði og Vestmanna-
eyjar. Á beim og Vestfjarða-
samningunum er lítill munur,
hásetakjörin nánast hin sömu.
Vestmannaeyja-
samninfifar
I Vestmannaeyjasamningunum
vai skiptaprósentan ákveðin 40%.
með 10 menn á skipi sem há-
mark. Þegar bátur var búinn að
veiða fyrir 135 þúsund krónur
hækkaði hlutur skipverja í 41,5%
af aiiri veiðinni.
Og það varð raunverulega hin
fasta skiptaprósenta í Vestmanna-
eyjum, því ekki hefur komið til
greina hin síðari ár að hlutur
væri gerður upp á lægri pró-
sentunni.
Um 70 bátar með
samrsinfifa í ETÍlcJj
Samningamir frá 1959 eru enn
í fullu gildi og verða það til 1.
júnf 1963 hjá öllum verkalýðs-
og sjómannafélögum á Aust-
fjörðum. alls 9 félögum, og á
Norðurlandi hjá 4 félög^im af 6,
sem hlut eiga að síldveiðisamn-
ingum, ennfremur óvefengjanlega
í Sandgerði og að líkindum í
Garðinum. en þaðan eru gerðir
út 11 bátar.
Hjá þessum félögum hefur
samningunum um kaup og kjör
á síldveiðiskipum, frá 15. maí
1959. ekki verið sagt Iöglega upp,
og halda þeir því fullu gildi
til 1. júní 1963. En frá þeim
stöðum sem þannig hafa síld-
veiðisamninga i fullu gildi, eru
gerðlr út um 70 bátar.
Þeir samningar, sem nú fara
fram, snúast því eingöngu um
kjörin á þeim stöðum þar sem
samningum hefur verið sagt lög-
lega upp, og taka hlutaðeigandi
sjómannasamtök öll þátt f þeim,
nema hvað enn er ekki endan-
lega frá þvi gengið hvort Vest-
f.iarðafélögin eigi hlut að þessum
samningum.
Komið hefur fram, að h'till á-
greiningur er milli sjómanna og
útgerðarmanna um aðrar grein-
ar samningsins en þær sem varða
hæð skiptaprósentunnar. hve
mikill aflahlutur skipverja skuli
vera. Þó hafa komið fram kröfur
frá útgerðarmönnum um að heim-
ilt verði að taka af óskiptu kostn-
að af ís, ef hann er notaður og
eins ef keypt er vinna við lönd-
un En sfldveiðikjörin hafa allt-
af verið byggð á frádráttarlaus-
um hlut og munu sjómenn líta
svo á að ekki komi til mála að
draga útgerðarkostnað frá ó-
skiptum afla í neinu formi.
Útgerðarmenn neita einnig
eins og áður að greiða matsvein-
um ‘/í hlutar umfram hásetahlut.
en vilja halda sér við að greiða
vissa mánaðargreiðslu aukalega.
En þetta er sanngimiskrafa, sem
bezt skilst ef haft er i huga að
1 % (einn og einn fjórði) hlutur
matsveins er umsaminn við allar
aðrar fiskveiðar, samkvæmt báta-
kjarasamningunum frá 1961. og
mætti segja að raunar væri meiri
ástæða að hafa það atriði í síld-
veiðisamningunum.
Aðalátökin um
skiptaprósentuna
Aðalátökin eru þó eins og fyrr
segir um skiptaprósentuna, um
það hversu stór hlutur aflans eigi
að renna til skipverja.
Samninganefnd sjómanna mun
hafa haldið því fram, að hlutur-
inn yrði að vera sem næst ó-
breyttur, að minnsta kosti ekki
lakari en samkvæmt Alþýðusam-
bandssamningunum frá 1959, sem
eru í gildi fyrir eina 70 báta og
verða í gildi til næsta sumars.
Útgerðarmenn halda hins veg-
ar fast við fyrri kröfur sínar um
mikla skerðingu kjaranna á síld-
mesra væri
ÞIJSUND N’ÍTR kaupendur Þjóð-
viljans er markið. sem flokk-
urinn okkar hefur sett sér að
ná fyrir flokksþingið. sem
verður haldið i nóvember,
ÉG ®TLA NÚ að leitast við
að svara með fáum orðum
spurningunni: Hefur Þjóð-
viljinn unnið til þess. að liðs.
menn hans leggi fram þá
vinnu. sem þarf til að ná
bessu marki?
VÍST HL.TÓMAR spurningin
undarlega Barátta Þjóðvilj-
ans hefur fyrst og fremst
verið háð fyrir mannréttind-
um og bióðfrelsi. og á slíkt er
erfitt að 'eggja fjárhagslegan
mælikvarða
EN JAFNVEL þótt eingöngu sé
litið á peningalega hagsmuni,
er auðvelt að sanna, að Þjóð-
viljinn sem ával’t hefur bar-
izt i bökkum. hefur ekki ein-
ungis átt bátt j að færa þióð-
arbútnu verðmæti sem nema
hiindruðurn ef ekki búsund-
um millióna. heldur hefur
haun aðstoðað albýðu manna
með málPiitningi sínum og
hvatningarorðum að ná til sin
veru'egum hluta hessara fjár-
muna
ÉO TFK aðeins fá dæmi.
NéSKÖPTTNARSTJÓRNIN. sem
sósialistar tóku hátt í og Þióð-
viliinn studdi af alefli. um-
brevtti * afkastamikil atvinnu-
tæki því fé sem íslendingar
höfðu l)á handa á milli Með
þvj var iagðnr grundvöllur
efnahagsbróunar. sem varð
hér örari en i nágrannalönd-
unum og hefur fært okkur
ógrynni fjár á hverju ári.
sennilega meira en flesta
grunar Það var Einar Ol-
geirsson. sem mótaði þessa
stefnu fyrstu binglegu lýð-
veldisstjórnarinnar með sögu.
levri útvarpsræðu, scm Al-
býðublaðið hæddist að. En
Þjóðviljinn birti ræðuna og
'endisveinar
óskast strax. Þurfa að hafa hjóL
ÞIÓiVILJINN
.iMnmpr
vann ötullega að því að hug-
sjónir hennar kæmust i
framkvæmd.
STÆKKUN landhelginnar i 12
mílur var framkvæmd undir
forustu Lúðvíks Jósepssonar i
vinstri stjórninni næstu rfk-
isstjórn, sem Þjóðviljinn
studdi Þýðing þeirrar stækk-
unar verður seint ofmetin. Að
auka fiskveiðilandhelgi um
58% verður i náinni fram-
tíð jafngildi þess. að fiskveið.
ar okkar aukist um jafnhá-
an hundraðshluta. Það þýðir
mörg hundruð mill.iónir króna
á ári. og er bá ekki reiknað
með þeirri þýðingu. sem þess-
ar aðgerðir hafa fyrir vernd-
un fiskistofnanna Ekki er bá
heldur metið til fjár að saga
landhelgismálsins er einhver
glæsilegasti kaflinn í þúsund
ára íslandssögu og ber bví
hærra sem timar líða lengra
fram.
EN BARÁTTA og málflutningur
Þjóðviljans hefur ekki tak-
markazt við að vinna að vel
gengni bióðarbúskaparins í
heild Stuðningur blaðsins við
kröfur launbega um réttlát
ari hlut í bjóðararðinum hefur
fært þeim ótalda tugi milljóna
hvað eftir annað. síðast á
þessu ári.
EN ER ÞÁ Þjóðviljinn ekki bú-
inn að gera svo vel að hon-
um sé óhætt að hvíla sig?
MTKILVÆG voru afrek nýsköp-
unarstjómarinnar, þýðingar.
meiri var stækkun landhelg-
innar. mest er vert um stuðn-
ing Þjóðviljans við vinnandi
fólk i landinu, hvað sem á
hefur dunið. En hvað er þetta
allt móti verkefninu sem nú
blasir við, þeirri lífsnauðsyn
íslenzku þjóðarinnar að
sporna gegn innlimun í Stór-
Þýzkaland, Efnahagsbanda-
lagið svonefnda? Einn allra
blaða stjórnmálaflokkanna
kappkostar Þjóðviljinn undir.
hyggjulaust að forða okkur
frá gini þeirrar ófreskju.
Aldrei hefur meira legið við,
að við ættum blaðið okkar
að. Satt cr það, Þióðv’Ijinn
er skuldugur, stórskuldugur.
En skuld okkar við hann. hef-
ur aldrei verið meiri en nú.
ÞVÍ HEITI ég á alla unnendur
Þjóðviljans að bregðast nú
vel við og afla honum þús-
und nýrra áskrifenda fyrir
flokksþing. Þjóðviljinn á það
skilið — og þó meira væri.
Páll Bergþórsson.
veiðunum og mun bera á milli
hvorki meira né minna en 8%
— átta prósent, sem útgerðar-
menn krefjast til lækkunar á
skiptaprósentunni.
Mun vera algjör áamstaða í
samninganefnd sjómannasamtak-
anna um, að ekki komi til mála
að skerða sjómannakjörin frá nú-
gildandi Alþýðusambandssamn-
ingum.
Flokkun skipa,
áhöfn.
Verulegur ágreiningur mun
emnig vera um flokkun skip-
anna. en við hana er hækkunar-
prósentan miðuð, og tölu skip-
verja. Vilja sjómenn að flokk-
amir verði þrír: Bátar allt að
70 rúmlestum með 10 manna á-
höfn. bátar 70—140 rúmlestir og
11 manna áhöfn, bátar 140—300
rúmlestir og 12 manna áhöfn.
Útgerðarmenn vilja hafa flokk-
ana fjóra, 1. fl. upp að 55 rúm-
lestum með 10 menn, 2. fl. 55—
120 o§ 11 menn. 3. fl. 120—240
rúmlestir og 12 menn og 4. fl.
240—300 rúmlestir og 13 menn.
Varðandi þennan ágreining um
flokkun og stærð áhafnar má
geta þess. að bátar eins og Víð-
ir II. og Ölafur Magnússon höfðu
ekkí nema 11 manna áhöfn (
sumar enda þótt gerðardómurinn
heimilaði að hafðir væru 12
menn
Af þeim staðreyndum, sem hér
hafa verið rifjaðar upp, er auð-
sætt að bað sem tefur samninga
er krafa útgerðarmanna um
skerðingu kjaranna á síldveiðun-
um á þeim hluta flotans sem nú
ei samið fyrir. Og ekki er lík-
legt að sjómenn láti slíkt yfir
sig ganga nú, þegar allir aðrir
berjast fyrir hækkuðu kaupi og
dýrtíðin af „viðreisninni” eykst
með hverri viku.
Heillaéskir
Á ráðstefnu Alþýðubandalagsáns
í Norðurlandskjördæmi vestra,
sem haldin var um helgina, var
einróma samþykkt að senda
Þjóðviljanum svohljóðandi sím-
skeyti:
„Ráðstefna Alþýðubandalags-
ins ( Norðurlandskjördæmi
vestra. haldin á Sauðárkróki 14.
október 1962, sendir Þjóðviljan-
um heillaóskir í tilefni af stækk-
un og breytingum blaðsins. Jafn-
framt væntir ráðstefnan þess að
Þjóðviljinn verði hér eftir sem
hingað til skéleggasti málsvari
íslenzkrar alþýðu í baráttu henn-
ar fyrir bættum lífskjörum og
vemdun á sjálfstæði íslands og
íslenzku þjóðarinnar‘‘.
Eining segir npp
Akureyri 15/10 — Verkakvenna-
félagið Eining hélt fund á sunnu-
daginn. Var þar samþykkt ein-
róma að segja upp samningum
félagsins við atvinnurekendur
frá 20. nóvember n.k. Áður höfðu
Verkamannafélag Akureyrar-
kaupstaðar og Iðja félag verk-
smiðjufólks á Akureyri sam-
þykkt að segja upp samningum
eins og kunnugt er af fréttum.
Þ. J.
SmásöluverS á
Tilkynnt hefur verið hækkun
á smásöluverði nýs fisks, þorsks
og ýsu. Hækkar hausaður fiskur
um 25 aura kílóið og flakaður
um 50 auna kflóið.
• Mývetningar fá
rafmagn
Mývatnssveit 11/10. — Blessað
rafmagnsljósið færir sig upp
á skaftið hjá okkur Mývetn-
ingum. Nú er verið að leggja
rafmagn á nokkra bæi^ eða
frá Reykjahlíð að Álfta-
gerði. Þegar því er lokið, er
eftir að leggja rafmagn á um
helming bæjanna.
Nú standa yfir aðrar göng-
ur á austurafrétt. Slátrun er
langt komið. Dilkar rýrari en
í fyrra. Starri.
• Ný brú á Blöndu
Blönduósi 11/10. — Smíði
nýju brúarinnar yfir Blöndu
gengur mjög vel. Nú er unn-
ið að því að fylla að brúar-
sporðunum. Er ætlunin að
taka gömlu brúna af ein-
hvem næstu daga og taka þá
nýju í notkun.
Sláturtíð lýkur hér 23. okt.
Áætlað er, að slátrað verði
um 38 þús. fjár hjá Sölu-
félagi Austur-Húnvetninga.
Dilkar eru h'klega eitthvað
betri til frálags nú en (
fyrra.
• Aflaleysi með
afbrigðum
Hofsósi 11/10. — Héðan eru
nú gerðir út tveir dekkbátar.
Tíð hefur verið stirð upp á
síðkastið. gæftaleysi og afli
tregur.
Trillur hafa nær allar ver-
ið settar; þær róa aðeins yf-
ir blásumarið. Afli þeirra 1
sumar var svo lélegur, að
annað eins hefur ekki þekkzt
í áratugi.
• Hafin bygging
félagsheimilis
Raufarhöfn 11/10. — Hingað
eru stöðugt að koma far-
skip tfl að lesta síldarafurð-
ir, og má segja, að greiðlega
hafi gengið að losna við þær.
Þrír dekkbátar eru við róðra
og svo margar trillur. Afh
hefur verið fremur tregur og
tíð rysjótt undanfarið.
Hafin er bygging félags-
heimflis á Raufarhöfn, en
það háir framkvæmdum, að
mannskap vantar. Félagsheim-
ilið á að byggja ( áföngum.
f fyrsta áfanga verður salur
með snyrtiherbergjum og
anddyri. Ætlunin er að
steypa sökkulinn í haust, ef
tíð verður sæmileg. Fyrirhug-
að er, að hafin verði bygg-
ing skólahúss næsta vor.
Lárus.
• Endurvarpsstöð
á Þórshöfn
Þórshöfn 11/10. — Unnið hef-
ur verið að því í sumar á
vegum Ríkisútvarpsins að
setja upp endurvarpsstöð. Er
hún núna um það bil að kom-
ast í gagnið, hefur verið unn-
ið að því í dag að prófa hana.
Verður að þessu stórmikil bót
fyrir útvarpshlustendur hér
eystra. Hlustunarskilyrði hafa
verið afar slæm, einkum þó
á veturna
f sumar voru gerðir út héð- ■
an 19 bátar og trillur og
flestir þeirra eru enn við
róðra. Afli var óvenju góður
í sumar.
Verið er nú að vinna við
að yfirfara saltsíldina frá
sumrinu. Mikið af henni er
marið og eru menn ekki vel
ánægðir með hana.
Bamaskólinn verður settur
•á morgun, en unglingaskólinn
byrjar seinna vegna mikillar
atvinnu.
Tíð hefur verið góð undan-
farið og eru allir vegir færir.
AE.

i
tíðl'
ði.'[
• Sandgerðisbátar I
í höfn
Sandgerði 10/10. — Allir
Sandgerðisbátar liggja í höfn,
og hefur ekki heyrzt orðað,
að þeir fari til síldveiða, þrátt
fyrir það, að samningar séu
hér í gildi.
Helztu framkvæmdir í
Sandgerði eru þær, að Guð-
mundur Jónsson á Rafnkels-
stöðum er að láta byggja
síldarverksmiðju. Er sjálfri
byggingunni langt komið. en
vélar ókomnar.
HH.
• Skagfirðingur
aflaði vel
Sauðárkrókur 10/10. — Marg
ar trillur hafa verið gerðar
út héðan í sumar ýmist á
línu eða skak. Afli hefur ver-
ið heldur lélegur. Skagfirð-
ingur, 250 tonna togari aust- _
urþýzkur, hefur verið gerður
út á togveiðar í allt sumar'*
og hefur fiskað ágætlega, há-^
setahlutur um 80 þús. krónur. *
Hann er núna í þann veginn
að leggja upp í söluferð á
Þýzkalandsmarkað. Votviðra-
samt mjög var i Skagafirði
september, en sæmileg tíð
hefur verið í þessum mánuði,
JÞP,
• Næg atvinna
á Siglufirði
Siglufirði 10/10. — Næg at-
vinna er hér á Siglufirði; er
mikil vinna við að ganga frá
saltsíldinni til útflutnings.
Yfirtaka á síld til Sovétríkj-
anna gengur vel. Héðan hafa
róið undanfarið tveir dekk-
bátar með línu. Hafa þeir
reytt sæmilega. Róa þeir stutt
og aflinn er þetta 5—6 tonn
í róðri.
HaB.
• Kornið þroskað
í Suðursveit
Suðursveit 10/10. — Ágæt tíð
hefur verið hér í hálfa aðra
viku, en í september voru
miklar rigningar. Aðrar fjall-
göngur munu hefjast á morg-
un. Lokið er í Suðursveit
slátrun á öllu því sláturfé,
sem fram kom í fyrstu göng- (1
um. Dilkar eru sæmilega
vænir til frálags. Nýlokið er
að slá 10 hektara komakur,
sem Búnaðarfélagið á á
Steinasandi. Er kornið ógæt-
lega þroskað. en uppskeran
ekki mikil, 350 pokar. Það
hafði ekki sáðst vel í vor.
Kartöflur eru mjög illa
sprottnar. Rófnarækt er hér
engin. gáfust allir upp á henni
vejyri^
TS.
• Boivíkingar afla vel
BOLUNGAVÍK 15/10. — Héð-
an róa margir litlir dekkbát-
ar, 5 —18 tonna. með línu.
Afli hefur verið sæmilegur
undanfarið. frá einum upp í
fjögur tonn. Hafa borizt á
land 20—25 lestir daglega, og
tekur um það þil 12 tíma að
vinna úr aflanum í frystihús- (•
inu Einn sjómaður stundar (|
skak á 2ja tonna trillu. Hef-
ur hann fiskað allvel, 4—500
kg. j róðri. Er það sjaldgæft,
að færafiskur gefist um þetta
leyti árs.
Verið er að ganga frá fulln-
aðaruppgjöri við síldveiðisjó-
menn. Hæstur hlutur er á
Einari Hálfdáns, 100 þús.
krónur.
Fjórir stórir dekkbátar
verða gerðir út á haustvertíð;
hefja þeir róðra 20. okt. Tveir
bátar héðan eru gerðir út frá
Reykjavík og verða sennflega
á vetrarsíldviðum. það eru
Hafrún og Sólrún. Tilfinnan-
legur skortur mun verða á
verkafólki í hraðfrystihúsinu,
þegar stóru bátarnir hefjá
róðra.
S
“ \