Þjóðviljinn - 15.09.1963, Blaðsíða 6

Lyndon Johnson og kona hans Lady Bird aka yfir Pedernalesána á búgarðinum þar sem vara-
forsetinn fæddist.
dag kom í heiminn banda-
rískur öldungadeildarmaður“.
Með þessum orðum sagði Sam
Johnson nágrönnum sínum í
sveitinni á bökkum Pedemales-
árinnar í Texas bær fréttir 27.
ágúst 1908, að hanum var
fæddur sonarsonur.
Gamli maðurinn reyndist
sannspár. Fyrir baminu sem
hlaut nafnið Lyndon Baines
átti ekki aðeins eftir að liggia
seta í öldungadeild Bandaríkja-
bings. Hann varð þar á ofan
flokksleiðtogi í deildinni yngii
að árum en dæmi fundust til
og gegndi því starfi af slíkri
einbeitni og leikni að bau sex
af átta Stjómarárum repúbhk-
anaforsetans Eisenhowers, sem
demókratar höfðu meirihluta á
þingi, var hann almennt viður-
kenndur annar valdamesti mað-
ur Bandaríkjanna.
Nú er Lyndon Baines John-
son valdalausastur þeirra manna
sem háum embættum gegna í
Bandaríkjastjóm. Stjómarskrá
Bandaríkjanna ætlar ekki vara-
forsetanum annað verkefni en
að ráða úrslitum ef atkvseði
falla jafnt í öldungadeildinni
og vera til taks ef eitthvað
kemur fyrir forsetann. Kennedy
hefur enga tilhneigingu til að
gera hluta varaforseta síns
meiri en nauðsyn krefur. Kalt
hefur verið milli þeirra John-
sons síðan báðir sátu í öldunga-
deildinni. Helzta verkefnið sem
Kennedy fær varaforsetanum er
sendiferðir til útlanda begar
ekki þarf að reka mjög vanda-
söm erindi. 1 fyrramálið kemur
Johnson hingað til lands i
skyndiheimsókn og er það
síðasta viðkoman í Norður-
landaíerð sem farin er til að
afla stuðnings rikisstjóma Dan-
merkur. Finmands, Islands,
Noregs og Svíþjóðar við stefnu
Bandaríkjanna í millirikja-
verzlun.
Texasbui í húð
og hár
Ekki verður annars vart en
Lyndon Johnson kunni bví
bærilega að hafa skipt á völd- ,
unum fyrir innihaldslítil mei>
orð. Texasbúar hafa það orð á
sér að þeir séu gefnir fyrir að
berast á. og varaforsetinn er
Texasbúi í húð og hár.
Forfeður Johnsons í sex ætt-
liði hafa markað spor í blóði
drifinn og hrikalegri sögu Texas.
Einn langafi hans var annar
rektor Baylorháskóla, elztu æðri
menntastofnunar í fylkinu.
Annar langafi var vakningar-
prédikari og vann sér það til
frægðar að hræða Sam Houst-
on, þann sem réð Texas undan
Mexíkó og kom því undirt
Bandaríkin, svo með helvíti að
karl rak frá sér hjákonu sína
af indíánaættum og hætti að
drekka.
Sam Houston er þjóðhetja
enskumælandi Texasbúa og sér-
staða fylkisins innan Banda-
ríkjanna er hans verk öðrum
fremur. Meðal allra ævintýra-
manna og ribbalda sem út-
þenslusaga Bandaríkjanna kann
frá að greina finnst vart hans
líki. „Einn blóðdropi úr honum/
væri nóg til að frysta frosk“,
sagði samtímamaður um Houst-
ón. Styrjöldin gegn Mexíkó 1836
var einkafyrirtæki Houstons og
eftir sigurinn við San Jacinto,
þar sem hann brytj^ði niður
600 Mexíkóhermenn en lét ekki
nema átta’ af sínu liði, lýsti
Houston yfir sjálfstæði Texas
og var forseti þess i áratug og
siðan fylkisstjóri eftir inngöng-
una í Bandaríkin. Með ýmsum
brögðum, svo sem hótun um að
gera Texas að brezkri krúnu-
nýlendu. fékk Houston fram-
gengt margvíslegum sérréttind-
um fyrir Texas framyfir bað
sem önnur bandarísk fylki hafa.
Til dæmis fékk fylkið sjálft
eignarhald á öllu ónumdu landi
og rétt til að skipta sér í f jög-
ur fylki hvert um sig með full-
um réttindum í sambandsríkinu.
Um það leyti sem Houston
var steypt af stóli sökum þess
að hann beitti sér gegn þátt-
töku Texas í þrælastríðinu suð-
urríkjamegin fór Johnsonanna
að gæta í stjórnmálujm fylkis-
ins. Nautabóndinn Sam Ealy
Johnson vann sér frama í einni
útrýmingarherferðinni gegn ind-
íánum og náði kosningu á fylk-
isþingið. Þetta var afinn sem
spáði Lyndon stjómmálaframa
nýfæddum. Sam Ealy yngri tók
svo við búi og þingsæti af íöð-
ur sínum.
Um skeið leit ekki út fyrir
að Lyndon yrði til að halda
uppi merki fjölskyldunnar í
opinberum málum þegar hans
tími kæmi. Hann var óstýri-
látur í skóla og hætti námi 15
iára gamall. Hélt hann til Kali-
forníu með nokkrum jafnöldr-
um sínum og vann þar ýmis
daglaunastörf.
Er Lyndon Johnson hafði
fengið nóg af Kalifomíuverunni
ferðaðist hann heim á þumal-
fingrinum. því ekki átti hann
fyrir fargjaldi. Eftir heimkom-
una hélt hann uppteknum hætti,
vann það sem bauðst og eyddi
kaupinu jafnóíum í svall. Þeg-
ar móðir hans tók hann tali
þar sem hann lá í rúmi sínu
illa á sig kominn eftír óvenju
sukksama helgi, gerði piltur sér
ljóst að svona mátti ekki leng-
ur ganga.
Auðugt kvonfang
Johnson tók 75 dollara að
láni til að innritast í kennara-
skóla og sóttist námið vel. 1
skólanum fékk hann sxna fyrstu
stjómmálaþjálfun, bæði í ræðu-
mennsku og skipulagsstarfi.
Eftir skamman starfsferil við
ræðumennskukennslu við fram-
haldsskóla í stórborginni Houst-
on sneri Johnson sér fyrir al-
vöru að stjórnmálum og síðan
hafa þau átt hug hans allan.
1 kosningunum 1932 gerðist
Johnson aðstoðarmaður eins af
eigendum King-búgarðsins, hins
mesta f heimi. sem bauð sig
fram til fulltrúadeildar sam-
bandsþingsins. Sá náði kosningu
og Johnson fylgdi honum til
Washington og tók til starfa í
skrifstofu hans. Um þær mund-
ir kynntist hann ungri dóttur
auðugs landeiganda frá Texas,
sem heitir Claudia Alta en,
gengur jafnan undir gælunafn-
inu Lady Bird. Þau voru gefin
saman í hjónaband tíu vikum
eftir að þau sáust fyrst.
1 Washington naut Johnson
þess á ýmsan hátt að Sam
Rayburn, einn af áhrifamönn-
um demókrata í fulltiúadeild-
inni, var vinur föður hans frá
því þeir sátu báðir á fylids-
þinginu í Taxas. Raybum kom
því til leiðar að skjólstæðingur
hans var skipaður yfir atvinnu-
bótavinnu fyrir unga menn í
Texas. Brátt hafði hann 20.000
menn í vinnu og aflaði sér
sambanda sem urðu undirstað-
an að stjómmálaferli hans.
Vafasöm atkvæði
Árið 1937 losnaði viðlátþing-
mannsins' fulltrúadeildarþing-
sætið f kjördæminu þar sem
Johnson er fæddur. Johnson á-
kvað að gefa kost á sér. Níu
aðrir voru um boðið í prófkjöri
demókrata, en sigur í þ4d próf-
kjöri jafngildir kosningu víð-
ast í Suðurríljunum. Johnson
kom fram fyrir kjósendur sem
eindregin stuðningsmaður Roose-
velts og lýsti meðal annars yfir
fylgi við fyrirætlun forsetans
um að hrinda hinum íhalds-
sama meirihluta í Hæstarétti
Bandaríkjanna, sem ógilt hafði
mörg helztu laganýmæli stjóm-
arinnar, með því að f jolga dóm-
urum. Þetta þótti lítt sigur-
vænleg afstaða í .íhaldsbælinu
Texas, en þegar atkvæði voru
talin kom í Ijós að Johnson
hafði reiknað dæmið rétt. Hin-
ir frambjóðendumir níu, sem
allir tóku langtum íhaldssam-
ari ‘afstöðu, höfðu einbeitt árás-
um sínum að Johnson með
þeim árangri að athygli kjós-
enda beindist að framboði hans
og hann hlaut flest atkvæði.
Roosevelt frétti af sigri þessa
unga stuðningsmanns síns þar
sem hann var staddur á
skemmtisnekkju á Mexíkóflóa,
bauð sigurvegaranum um borð
til sín og tók hann með sér
til Washington. Varð þetta upp-
haf' að vinfengi milli forsetans
og nýliðans á þingi.
Aldurhniginn öldungadeildar-
maður frá Texas dó vorið 1941.
og Johnson ákvað að bjóða sig
fram í aukakosningu til að fyUa
sætið. En þar var við ramman
reip að draga. Pappy O’Daniel
fylkis'^'óri var staðráðinn í að
komast í öldungadeildina. Pappy
þessi var einhver mesti loddari.
sem um getur í stjómmálum
Texas, og er þá mikið sagt.
Þegar hann bauð sig fram til
fylkisstjóra lýsti hann yfir að
kosningastefnuskrá sín væri tíu
boðorð Móse og ekkert annað.
Hann náði kosningu með mesta
Lady Bird Johnson á leið til
þingsetningar í Iíingston á
Jamaica sem hún heimsótti
ásamt mannj sínum.
Lydia Bird Johnson, eldri
dóttir varaforsetahjónanna,
heilsar nemendum við Banda-
ríska háskólann í Beirut, höf-
uðborg Líbanon, en þar voru
þa'u fegðinin á ferð í fyrra.
meirihluta sem dæmi voru til.
Eftir þriggja ára óstjóm var
hann orðinn áfjáður í að skipta
um starf. Sem íylkisstjóri gat
hann skipað sjálfan sig öid-
ungadeildarmann til þriggja
mánaða og boðið sig síðan frain
í aukakosningunni. En það
fannst Pappy of áhættusamt,
hefði hann fallið var hann bú-
inn að sleppa fylkisstjóraemb-
ættinu. Hann greip því til þess
snjallrasðis að skipa son Sam
Houston, hátt á níræðisaldri og
gersamlega elliæran, öldunga-
deildarmann frá Texas. Með
þessu móti gat Pappy boðið sig
fram í aukakosningunni án þess
að segja af sér fylkisstjóra-
starfinu. I
En Houston gamli dó af elli-
hmmleik skömmu eftir að hann
vann embættiseið sinn. Þá
dugðu engin undanbrögð Ieng-
ur, Pappy lét af fylkisstjóm og
bauð sig fram. I prófkjörinu
fékk hann 1311 atkvæði fram-
yfir Johnson. en hvor um stg
hafði yfir 170.000 atkvæði. Það
er opinbert leyndarmál í Texas
að meirihluti Pappy var feng-
inn með stórfelldum kosninga-
svikum. Vinir Johnsons lögðu
að honum að kæra kosninguna
en hann neitaði. „Svona er
leikurinn", sagði hann. „Það
þýðir ekki að deila við dóm-
arann. Ég keppi aftur seinna'".
Þegar Japanir réðust á Pearl
Harbor var Johnson fyrsti þing-
maðurinn, sem gaf sig fpam til
herþjónustu. Hann var á Kyrra-
hafsvígstöðvunum i átta mán-
uði, þangað til Roosevelt skipaði
öllum þingmönnum i hemum
að snúa heim til starfa í Wash-
ington.
Johnson -var alltaf endurkos-
inn fulltrúadeildarmaður í kjör-
dæmi sínu fyrirhafnarlitið. Ar-
ið 1948 kom tækifærið til að
keppa á ný eftir öldungadeild-
arsæti. Pappy O’Daniel hætti
þingmennsku eftir að hafa
gegnt hlutverki þingfífls rúmt
kjörtímabil. Johnson bauð sig
fram við prófkjörið gegn öðr-
um fyrrverandi fylkisstjóra.
Snemma í kosningabaráttunni
veiktist hann en bætti sér upp
töfina eftir að hann komst á
fætur með þvi að ferðast um
í þyrlu og halda tíu til fimmtán
kosningafundi á dag.
Johnson vann prófkjörið með
87 atkvæða meirihluta. Allir
vissu að sá meirihluti var álíka
vel fenginn og hjá Pappy O’Da-
iel um árið. 1 Jim Wells-sýslu,
þar sem George Parr. einn af
stuðningsmönnum Johnsoqs, réð
lögum og lofum, var upphaf-
legri niðurstöðu talningar breytt
eftirá um 200 atkvæði Johnson
í hag. Sú „endurskoðun”
tryggði honum kosningu. Coke
Stevenson keppinautur hans
kærði, en þegar til átti að
taka voru öll kjörgögn í Jim
Wells-sýslu týnd og hafa ekki
komið i leitirnar enn. Kærunni
var visað á bug vegna ónógra
sannana og kosning Johnsons
staðfest.
Eftir þessar kosningar bættist
Texasbúum ný kosningaskrítla.
Spönskumælandi Texasbúi geng-
ur fram á Paco vin sinn, þar
sem hann situr grátandi á gang-
stéttarbrún.
„Hvað er að þér, Paco?“
spyr vinurinn.
„Hann pabbi gamli var hér á
ferð á laugardaginn, en hann
kom ekki við hjá mér“. svarar
Paco snöktandi.
„Hvað er að heyra þetta”,
segir vinurinn. „þú veizt að
hann pabbi þinn er búinn að
liggja í gröfinni i tíu ár“.
„Já,“ svarar Paco og grætur
nú enn sárar, „það er rétt, en
hann kom nú samt hingað á
laugardaginn til að kjósa hann
Lyndon Johnson, en lét mig
ekki sjá sig“.
Allra vinur
Ekki hafði Johnson setið lengi
í öldungadeildinni þegar hann
fór að vekja á sér athygli, eink-
um með fréttnæmum nefndar-
störfum. Fyrst stjórnaði hann
spamaðarnefnd á dögum Kór-
eustríðsins og er talið að hún
hafi sparað ríkissjóði milljarða
dollara. Ekki var hitt síður at-
hyglisvert og gott dæmi um
starfshætti Johnsons. að öll 46
álit nefndarinnar voru afgreidd
einróma.
Eftir hrakfarir demókrata i
forseta- og þingkosningunum
1952 varð Johnson form. þing-
fldkjcsinB í öldungadeildinni.
Demókrataflokkurinn er» í eðli
sínu ósamstæður og Truman-
stjómin skildi við hann í rúst.
Þaðkomíhlut Johnsons, öllum
öðrum fremur að reisa flokkinn
við á ný. og samherjum hans
og andstæðingum ber saman
um að þar hafi verið réttur
maður á réttum stað.
Meginstoðir demókrata eru
annarsvegar íhaldssamir suður-
ríkjamenn og hinsvegar verka-
lýður og frjálslynd millistétt
stórborganna í norður- og vest-
urfylkjunum. Johnson er suður-
ríkjamaður að ætt og uppruna
en fyrstu ár sín í fulltrúpdeild-'
inni átti hann samleið með
frjálsljmdara armj flokksins í
stuðningi við stefnu Roosevelts.
Þótt suðurríkjamaður sé hefur
hann aldrei sýnt minnsta vott
kynþáttafordóma. Undir hans
stjórn komust tveir lagabálkar
til að tryggja borgararctt svert-
ingja í gefenum öldungadeild-
ina óg urðu að lögum. en í með-
förunum sneið Johnson af beim
þau atriði sem suðurríkjamönn-
um hefðu getað orðið tilefni til
að drepa frumvörpin með mál-
þófi. Afleiðingin varð auðvitað
sú að lagabreytingin leysti
engan vanda. eins og atburðir
síðustu mánaða sýna.
Johnson hefur aldrei fylgt
neinni fastmótaðri stefnu. í
öldungadeildinni beitti hann
persónulegum áhrifum til að
setja stimpil sinn og flokks
síns á það sem gert var. Hrossa-
kaup þingstarfsins voru líf
hans 'og yndi. Síðasta kjörtíma-
bilið sem hann var þingflokks-
i
i
i
i
i