Þjóðviljinn - 23.10.1963, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 23. október 1963
ÞlðÐVILIINN
SlÐA 7
LEIKHUS ÆSKUNNAR:
ESNKENNILEGUR
MAÐUR
eftir ODD BJÖRNSSON
Leikstjóri:
Guðjón I. Sigurðsson
Síðastliðinn föstudag sýndi
Leikhús æskunnar „Ebikenni-
legan mann‘% gamanleik í 10
myndinn eftir Odd Björnsson.
LieDchúsið hefur í sumar ferð-
azt með leikinn um landið, en
sýnir hann nú Reykvíkingum.
Oddur Björnsson er, eins og
í leikskránni stendur, „tví-
mælalaust eitt efnilegasta leik-
ritaskáld okkar“, eem að vísu
segir ekki mikið, og ætti það
eitt að vera Reykvíkingum
hvöt til að sækja leikinn betur
en þeir gerðu á frumsýningu.
1 leikskrá varpar höfundur
fram þeirri fullyrðingu, að
leikritun komi í sjálfu sér
ekki bókmenntum við, leikrit
séu ætluð til sýningar og
fólki ætlað að njóta þeirra
eina kvöldstund. Þetta sé það,
sem máli skipti, en ekki hitt,
hvort textinn lesist vel eða
illa. Að minnsta kosti nái það
ekki neinni átt að leggja bók-
menntalegt mat á textann án
tillits til hlutverks hans í
heildarsamsetningu þess, sem
sýningin byggist á.
Undirritaður hefur enga trú
á því, að þessi skoðun höfund-
ar eé rétt, að minnsta kosti
fylgja því augljósar hættur
að einblína á hið „vel gerða
leikrit". Leikritið „Einkenni-
legur maður“ er og sízt til
þess fallið að styðja kenning-
una.
í leikritinu kynnumst við
ósköp venjulegxi millistéttar-
fjölskyldu reykvískri. Tilgerð-
in og snobbið veður uppi með
foreldrunum, ef drengurinn
hangir heima er það fyrir þá
sök eina, að allar sjoppur eru
Iokaðar, og dóttirin líður um
eins og dálítil vasaútgáfa af
mærinni Aldinblóð í Atómstöð
Kiljans. Inn í þetta umhverfi
kemur svo einkennilegur mað-
ur, nýi leigjandinn. Leikrit-
ið lýsir viðbrögðum f jölskyld-
unnar gagnvart honum, ein-
kennilegum manni, sem þó er
í öllum sínum einfaldleik sá
eini, sem er fullkomlega nor-
mal í umhverfinu.
Hugmyndin er góð, en ekki
nógu vel unnin. Lýsing ein-
kennilega mannsins er hvergi
sannfærandi, allt tal hans um
garðyrkju, svo ekki sé nú
minnzt á prédikunina um
„líf“, verkar í hæsta máta ó-
Ijóst. Aðrir meðlimir fjöl-
skyldunnar eru frá hendi höf-
undar stórum betur gerðir og
meira sannfærandi. Og oft er
þvi vel lýst, þegar það tekur að
síast inn í fjölskylduna, að
eitthvað kunni að vera bogið
við hefðbundin lífsviðhorf
hennar og skoðanir. Eins og
drengurinn Útigangur segir:
Þú er annars svaka skrítinn
náungi. En ef þú ert ekki
skrítinn, þá hljótum við hin
að vera alveg svaka skrítin.
Leikrit Odds er í 10 mynd-
um. Hér geldur Ieikritið þess,
að vera upprunalega samið
fyrir útvarp, á sviðinu verða.
myndirnar sundurlausar. Alla
stígandi vantar í leikritið, en
hvergi er þetta eins áþreifan-
legt og í lokaatriðinu, leikrit-
ið endar ef svo mætti segja
á kommu, og ljósin í salnum
eru áhorfendum eina ábending
þess, að nú sé tímí til kominn
að kalla höfundinn fram.
Við þetta bætist, að mynd-
irnar eru mjög misgóðar frá
hendi höfundar. Leikurinn er
gamanleikur, en stundum er
gamanið óþarflega ódýrt. Jafn
efnilegur höfundur og Oddur
á ekki að Ieyfa sér eins ó-
merkilegar orðalíkingar og
það, að Sorbonne verði að
sorptunnu — þó aldrei nema
viðkomandi vinnukona sé úr
Suður-Þingeyjarsýslu. Fleira
má telja, hvers vegna í ósköp-
unum er t.d. vinnukonan gerð
þágufallssjúk ? Ef Odd lang-
ar til þess að gera góðlátlegt
gys að Þingeyingum er á-
stæðulaust að grípa til svo
ýktra stílbragða. Annars fór
Sonurinn Útigangur (Sigurður Skúlason), Danícl Daníelsson húsráðandi (Valdimar Lárusson), húsfreyjan Dóra (Sigurlín Óskarsdóttir)
og einkennilcgi maðurinn (Sævar Helgason).
það atriði framhjá frumsýn-
ingargestum — einhverra
hluta vegna. Og enn er eitt
ótalið: Getur Oddur ekki stillt
sig um að láta eiginkonuna,
frú Dóru, skírskota til áhorf-
enda? Eins og frændur vorir
Danir myndu segja: Den er
for gammel!
Nú skyldi þó enginn taka
þessar aðfinnslur of bókstaf-
lega, né láta þær fæla sig frá
því að sjá leikinn. 1 heild er
leikritið skemmtilegt, Oddur
hefur bersýnilega orðið mjög
næma tilfinningu fyrir leik-
sviðinu og kröfum þess, til-
svörin oft ágæt og ættu að
geta hitt í mark. Hitt er svo
annað mál, að flutningi er
mjög ábótavant, og er þá
komið að leikendum.
Leikhús æskunnar er félags-
skapur ungra áhugamanna um^
leiklist. Leikendur eru annað
hvort í leikskóla eða rétt ný-
lega úlskrifaðir, og flutning-
urinn ber þess öll merki, góð
tilsvör fara forgörðum, ágæt
atriði missa marks. Valdimar
Lárusson leikur nú sem gest-
ur með unglingunum, og á að
sjálfsögðu hvergi heima í
þeim hóp. Ágætlega leikur
hann húsráðanda, Daníel
Danielsson, þennan uppstökka
meðalmann, sem má horfa
upp á það að strákskratti úr
París geri konuna kolvitlausa
og dóttirin með bami — að
ekki sé nú minnzt á þau ó-
sköp, að sonurinn þykist vera
farinn að hugsa. Honum er
nokkur vorkunn, þótt honum
komi til hugar að „auglýsa
eftir leigumorðingja“. Ágætur
leikur, enda þótt vera megi, að
hlutur Valdimars sýnist óeðli-
lega stór sökum samanburðar
við aðra leikendur.
Af nýliðunum bera tveir
leikendur af, þau Jónína M.
Ólafsdóttir og Sævar Helga-
son. Sævar leikur einkennilega
manninn og er nokkur vandi
á höndum, svo þokukennd sem
persónan er. Vel túlkar hann
ró og algera „afslöppun" hins
einkennilega manns, þó þóttist
undirritaður eitt skiptieðatvö
heyra Sævar smitast af tauga-
biluninni í kringum sig. Helzt
mætti það að honum finna, að
hann gangi jafnvel fulllangt
— persónan verður silaleg en
ekki róleg. En í heild góður
leikur, og þótt Sævari takist
ekki alltaf að gera einkenni-
lega manninn sannfærandi, er
miklu fremur við hlutverk en
leikara að sakast.
Jónina leikur hér Maríu
gömlu, einhverskonar suður-
þingeyskt sambland af vinnu-
konu og frænku. María verð-
ur í meðförum Jóninu góð
skopmynd, blessunarlega laus
við yfirleik og ýkjur. Þá
fara Sigurlín Óskarsdóttir og
Sigurður Sltúlason með veiga-
mikil hlutverk í leikritinu.
Sigurlín leikur húsfreyjuna
Dóru. Sigurlín er bersýnilega
leikkonuefni, en nýliðinn gæg-
ist þó jafnan fram, og tilgerð-
arhreyfingar hennar og radd-
beitingu kann undirritaður
ekki að meta. Svipuðu máli
gegnir um Sigurð, sem leikur
gæjann Utigang, gerfi og
hreyfingar eru góðar, en radd-
beiting ekki.
Með xninni hlutverk fara
Bergljót Stefánsdóttir, Þór-
unn Sigurðardóttir, Sigrún
Kvaran og Grétar Hannes-
son, og eru öll undir nýliða-
sökina seld. Guðjón Ingi Sig-
urðsson hefur annazt leik-
stjórn, og gert það eins vel
og við er að búast með slíkan
efnivið. Sævar Helgason hefur
gert leiktjöld og gert það vel
— þó má geta þess, að undir-
ritaður minnist þess ekki að
hafa séð áður jafn tötralegt
leikhústjald og það sem við
manni blasti í Tjarnarbæ á
föstudagskvöld. Magnús BI.
Jóhannsson hefur samið elek-
tróníska tónlist, sem leikin er
milli atriða. Á undirritaðan
verkaði sú músík nánast
hlægilega — og það getur
naumast hafa verið ætlunin.
Eru þá taldir þeir, er að þess-
ari sýningu standa utan ljósa-
meistarans Harðar Gunnars-
sonar.
Undirritaður hefur ekki séð
eða lesið einþáttunga Odds
Bjömssonar, og getur því ekki
gert neinn samanburð á þeim
og þessu leikriti. Leikritið
Einkennilegur maður er sam-
ið á undan einþáttungunum,
og upprunalega fyrir útvarp
en ekki leiksvið, þessar sund-
urlausu myndir ber því að
skoða sem byrjandaverk. Odd-
ur hefur hér vel af stað farið,
væntanlega hættir hann nú
við einþáttunga og myndir en
snýr sér að heilsteyptara
verkefni.
Jón Thór Haraldsson.
Nýja símaskráin kostaði
nærri þrjár milljónir króna
í fyrrad. átti póst- og símamálastjóri, Gunnlaugur Briem,
viðtal við fréttamenn í tilefni af því að nýja símaskráin
er komin út. Verður hún afhent símnotendum næstu daga
en hins vegar verður hún ekki tekin í notkun fyrr en
3. nóvember þegar nýja símstöðin í Kópavogi verður opn-
uð og nýjum númerum bætt við miðbæjaratöðina í
Reykjavík en í sambandi við þær breytingar breytist
fjöldi símanúmera frá sem nú er, m.a. fá símanotendur
í Kópavogi þá allir númer sem byrja á tölustafnum 4.
Nýja símaskráin er 416 bls.
að stærð eða 40 blaðsíðum
lengri en gamla skráin og þó
er gjaldskráin nú sérprentuð.
Hún er gefin út í 50 þúsund ein-
tökum og í hana hafa farið 50
tonn af pappír. Nemur heildar-
kostnaður við útgáfuna nær 3
millj. króna. Prentsmiðjumar
lÆiftur og Oddi hafa annazt
prentun en Hólar bókbandið.
Ritstjóm hafa annazt Hafsteinn
Þorsteinsson skrifstofustjóri
bæjarsímans í Reykjavík og
Magnús Oddsson fulltrúi. Auk
aðalsimaskrárinnar eru nú gefn-
ar út sérsímaskrár fyrir Akra-
nes, Akureyri, ísafjörð, Kefla-
vik og Suðumes, Selfoss, Siglu-
fjörð og Vestmannaeyjar.
Undirbúningur að simaskránni
hefur undanfarið tekið alllang-
an tíma, en í framtiðinni er fyr-
irhugað að stytta hann mikið
með þvi að færa alla nýja not-
endur svo og breytingar 'jafn-
óðum á gatnaspjöld og íá svo
handrit að nafnaskránni úr
skýrsluvélum.
Framkvæmdir á næstunni
Hinn 3. nóvember verður opn-
um ný símstöð í Kópavogi (fyr-
ir 2000 númer) og sama dag
verður 1000 númerum bætt við
Miðbæjarstöðina í Reykjavík,
en í raun og veru er viðbótin
þar helmingi meiri. þar sem svo
mörg númer sem undanfarið
hafa verið tengd við hana fær-
ast nú til Kópavogsstöðvarinn-
ar. Fjöldi símanúmera breytist,
og meðal annars fá Kópavogs-
notendur nú númer sem byrja
á tölustafnum 4.
Gert er ráð fyrir að um miðj-
an desember verði tekin í notk-
un sjálfvirk símstöð í Vest-
mannaeyjum með sjálfvirku
sambandi milli notenda þar og
í Reykjavík, ag skömmu síðar
samskonar stöð á Akranesi.
Hvor þeirra er gerð fyrir 1400
númer 1 janúarmánuði verður
væntanlega opnuð sjálfvirk stöð
í Selási (við Reykjavik) fyrir
200 númer. Gömlu númerin fyr-
ir Vestmannaeyjar, Akranes og
Selás gilda áfram þangað til
sjálfvirku stöðvamar þar verða
opnaðar.
Með þessum framkvæmdum
verða símnotendur í landinu
orðnir nærri 40.000 með um
48.000 símatækjum. Notendur
sjálfvirks síma verða þá um
Framhald á 8. síðu

VOPNIÐ GÓÐA
f nær tvo áratugi hcfur
fullveldi Islands átt í vök að
verjast freklegri ásókn
bandarískra heimsvalda-
sinna og hernaðarauðvalds.
í þessari örlagaríku bar-
áttu hefur fullveldi fslands
átt eitt dagblað, sem aldrci
hefur vikið hársbreidd frá
málstað þcss og staðið þar
oftast eitt gegn fjórum dag-
blöðum borgaranna.
Þetta eina dagblað er
ÞJÓÐVILJINN.
1 meira en aldarfjórðungs
harðvítugu hagsmunastrfði
við auðstcttina hcfur alþýðan
átt EITT DAGBLAÐ, sem
aldrei hcfur brugðizt málstað
hennar í vöm og sókn. •—
Þetta blað er ÞJÓÐVILJINN,
málgagn Sameiningarflokks
alþýðu — Sósíalistaflokksins.
Hins vegar hefur alþýðan
alla jafna átt að höfuðóvini
i hagsmunabaráttu sinni öll
hin borgaralegu dagblöð og
flokkaklíkur þcirra.
Hvemig mátti það þá skc,
að blað Sameiningarflokksins.
ÞJÓÐVILJINN, fékk haldið
lifi fram á þcnnan dag í svo
ójöfnum leik við hin voldugu
auðvaldsblöð?
Það gat skeð með þcim
eina hætti: að þrátt fyrir á-
róðursgaldur hinna f jársterku
blaða auðvaldsins hefur fá-
tæk alþýða komizt að raun
um hvílíkt kjörvopn ÞJÓÐ-
VILJINN hefur verið hennl
í hagsmuna- og réttindabarátt-
unni, og því hefur hún verið
fús til að hlaupa undir bagg-
ann, þegar mest þrengdi að
um fjárhag blaðsins hverju
sinni. Þctta hcfur vissulcga
margur einstaklingur gert af
stómm hug, cn litlum cfn-
um.
Það leiðir því hvað af öðru:
að svo sem ÞJÓÐVILJINN í
höndum Sameiningarflokks
alþýðu er hið eina daglega
málgagn alþýðunnar, eins er
alþýðan hið eina athvarf
hans og stoð.
Þessi sannindi hljóta að
vera þeim mun augljósari
sem hin svoncfnda ..viðreisn-
ar“-stefna ríkisstjómar eg
auðvaidsblaða hefur nú geng-
ið svo nærri afkomu almcnn-
ings, í mynd dýrtíðar og of-
þrælkunar, að ekki verður
komizt hjá því að samtök
alþýðunnar Ieggi til baráttu
fyrir lífskröfum hennar nú
á næstunni. Og þá mundi
vopnið góða, ÞJÓÐVILJINN.
koma í góöar þarfir.
Alþýðumenn og félagar! —
Munum því afmælissöfnun-
ina. tryggjum að markinu,
HALFRI MILLJÓN, verði náö
á tilsettum tima. — Á þann
hátt þökkum við réttilega
aldarfjórðungsbaráttu Sam-
einingarflokksins í þágu þjóð-
arinnar og tryggjum alþýð-
unni vopnið góða, ÞJÓÐVILJ-
ANN, í þeirri hagsmuna- og
réttindabaráttu, sem fram-
undan er. — ALLIR EITT!
JÓN RAFNSSON.
I