Þjóðviljinn - 05.05.1964, Blaðsíða 2

2 SIÐA
ÞlðÐVlLIINN
Þriðjudagur 5. maí 1964
SALTFISKUR OG MARKADIR
Síðastliðið ár voru flutt út
frá Islandi 18739,3 tonn af ó-
verkuðum saltfiski samkvæmt
Hagtíðindum. Þessi útflutn-
ingur fór til átta eftirtalinna
landa: Bretland 2387,1 tonn
Danmörk 422,9 tonn. Grikkland
1239.7 tonn, ítalía 4820,4 tonn,
Portúgal 4500,2 tonn, Spánn
5086.7 tonn. Vestur-Þýzkaland
272,3 tonn og Bandaríkin 10
tonn.
Arið 1963 er hins vegar flutt-
ur út þurrkaður saltfiskur að
magni 2419,7 tonn til tólf landa,
þar af tii Brasilíu 2180,4 tonn,
enda má segja að varla sé
nema um prufusendingar til
flestra hinna landanna að ræða.
Verðmæti þurrkaða fisksins
er talið vera 53 miljónir og
958 þús. kr.
Það er rétt að taka það fram
að meginhluti þurrkaða fisks-
ins er fiskur sem ekki hefur
þótt hæfur til útflutnings í ó-
verkuðu ástandi, en flytzt út
fullverkaður í lágum gæða-
flokkum. Hins vegar er verð-
mæti óverkaða saltfisksins talið
í útflutningi samanlagt 237
miljónir 211 þús. kr.
Þegar litið er yfir þessar út-
flutningstölur hlýtur óhjá-
kvæmilega að vakna sú spum-
ing, hvort hagkvæmt hafi verið
að selja saltfiskinn óverkaðan
úr landi. í svona stórum stfl,
á sama tíma sem aðrar saltfisk-
verkunarþjóðir neita að selja
nema í fullverkuðu ástandi, og
geta tæpast annað mörkuðum
fyrir þurrkaðan saltfisk.
Það er margt sem gefur vís-
bendingu um, að þetta hafi ekki
verið hagkvæmt fjárhagslega,
og sterkustu rökin eru þau, að
lönd sem greiða hærra dagkaup
heldur en íslendingar standa að
því að fullverka saltfiskinn og
senda hann þannig á markað.
1 hópi þessara landa eru Kana-
damenn, Danir og Norðmenn.
Til samanburðar við sáltfiáli-
útflutning héðan koma hér töl-
ur yfir það saltfiskmagn sem
Norðmenn fluttu út 1963. Full-
verkaður saltfiskur 30499 tonn.
Óverkaður saltfiskur 3250 tonn.
Það var ekkert atvinnuleysi
í Noregi árið 1963 heldur bein-
línis skortur á vinnuafli, svo
ekki stafar hin mikla saltfisk-
þurrkun Norðmanna af þeirri
ástæðu að nauðsynlegt hafi
verið að skaffa vinnu við þurrk-
unina.
Það verður því að draga þá
FISKIMÁL — Eftir Jóhann J. E. Kúld
ályktun, að frá norsku sjónar-
miði hafi það verið fjárhags-
lega hagkvæmara, að selja salt-
fiskinn í verkuðu og þurrkuðu
ástandi heldur en selja hann ó-
verkaðan eins og við Islending-
ar gerðum þetta ár, og höfum
gert um langt skeið.
Við seldum t.d. Spánverjum
frá fomu fari.
Þrátt fyrir að hætt sé að
flytja út héðan þurrkaðan salt-
fisk til Miðjarðarhafslanda, er
það staðreynd. að bæði Fær-
eyingar og Norðmenn flytja
þangað nokkurt magn af full-
verkuðum saltfiski ár hvert,
eða hafa gert til þessa dags,
flutningur á 7/8 þurrum fiski
til Brasilíu farið vaxandi eftir
því sem kælihúsunum hefur
fjölgað, og segja Norðmenn að
nú sé harðþurr saltfiskur og
7/8 þurr fluttur inn jöfnum
höndum til Brasilíu.
Sama máli gegnir einnig um
markaðinn í Mexíkó. Til Kúbu
hefur hins vegar ekki hafizt
innflutningur nema á hinu
venjulega þurrkstigi fyrir
markað og loftslag þar enn sem
komið er.
Hins vegar hefur Kúba um
nokkurt árabil verið innflytj-
andi að fiskflökum söltuðum
og þurrum. Þessi flök eru með
þunnildum og roði en klumbu-
beinið er skorið í burtu.
Þessi flök sem eru jöfnum
höndum af þorski og löngu,
íslendingar verða
gefa gaum að Brasilíu markaðnum. —. Myndin er frá Rio de Janeiro.
eru sögð eftirsótt vara á Kúbu-
og því vil ég vekja athygli
á þeim hér.
Sú þróun sem orðið hefur
á salt.fiskmarkaðinum í Brasil-
íu hin síðari ár virðist hafa
farið fyrir ofan garð og neðan
hjá oss íslendingum. Að vísu
seljum við þangað ennþá nokk-
urt magn af harðþurrum úr-
gangsfiski eða fiski aðaflega í
lágum gæðaflokkum. Hins veg-
ar virðist það ekki hafa
hvarflað ennþá að íslenzkum
fiskframleiðendum að rejma
sölu þangað á gæðafiski, 7/8
þurrum, eins og Danir og Nor-
menn hafa selt þangað hin
síðari ár, eða eins og ég sagði
frá árinu 1954.
Sé það hagkvæmt fyrir Dani
og Norðmenn að selja verkað-
an saltfisk til Suður-Ameriku,
i stað þess að flytja hann út
óverkaðan eins og við gerum,
þá hlýtur líka þessi markaður
að vera jafnhagkvæmur eða
hagkvæmari fyrir okkur, þar
sem hráefnisverð hefur verið
hér miklu lægra. og kaupgjald
líka.
Það virðist því ekki úr vegi
að íslenzkir saltfiskframleið-
endur getfi meiri gaum að
markaðsmöguleikum í Suður-
Ameríku heldur en gert hefur
verið til þessa, Séu á því mögu-
leikar að komast inn á Brasil-
íumarkaðinn með íslenzkan
gæðasaltfisk, mundi það óefað
gefa framleiðendum meira í
aðra hönd. Sú er í það minnsta
reynsla Dana og Norðmanna í
saltfisksölumálunum, þess vegna
leggja þeir mikla áherzlu á
saltfiskmarkaðinn í S-Amerfku
og þá sérstaklega í Brasilíu.
<S>-
talsvert magn af þurrkuðum
fiski fyrir nokkrum árum fyrir
mjög hagstætt verð. Nú er þessi
markaður horfinn. en í staðinn
er kominn útflutningur til
Spánar á óverkuðum saltfiski.
Hér virðist hafa orðið öfugþró-
un í þessum málum, samanbor-
ið við önnur saltfiskverkunarr
lönd, hvað svo sem því veldur.
Miðjarðarhafsmarkaðurinn fyr-
ir þurrkaðan íslenzkan saltfisk
er horfinn í bfli, en. í staðinn
er seldur héðan til Miðjarðar^
hafslandanna óverkaður salt-
fiskur, hráefni í fullverkaðan
saltfisk. Portúgal fullverkar all-
an þann saltfisk sem það land
kaupir héðan. Italía og Grikk-
land ýmist fullverka fiskinn
héðan, eða selja í óverkuðu á-
standi til neytenda. Um Spán
veit ég ekki með vissu, en
mér þykir líklegast að þeir full-
verki saltfiskinn héðan, þar
sem fólk þar í landi er ein-
ungis vant verkuðum saltfiski
Frá bruna andabúsins í Álfsnesi
Eins og frá var sagt hér í blaðinu á sunnudaginn brann anda-
búið að Álfsnesi s.l. laugardag og brunnu þar inni hátt á þriðja j
þúsund ungar, bæði andarungar og hænuungar. Myndin hér að
ofan er tekin af brunanum og sjást á henni m.a. nokkrir ungar ,
sem tókst að reka út en sumir þeirra hlupu aftur inn í bálið og
fórust. — (Ljósm. G. J).
enda er í báðum þessum lönd-
um lögð áherzla á að flytja
út saltfiskinn verkaðan. Ann-
ars má segja að stærsti mark-
aðurinn og vaxandi sé oröinn
fyrir vestan haf, í Suður-Amer-
íku. Brasilíumarkaðurinn er
þar lang stærsti markaðurinn
fyrir verkaðan saltfisk, og næst
kom Kúbumarkaðurinn meðan
það land fékk að flytja inn
verkaðan fisk fyrir ofríki
Bandaríkjanna. Og þegar
slaknar á spennunni í alþjóða-
málum þar vestra, þá mun
án efa aftur hefjast innflutn-
ingur á þurrum saltfiski til
Kúbu.
Eins og ég drap á í upphafi
þessa þáttar flytjum við til S-
Ameríku og þá aðallega til
Brasilíu þann fisk sem við
fullverkum, sem er að stærsta
hluta fiskur sem ekki er hæf-
ur til útflutnings í óverkuðu á-
standi, eða ekki markaður fyrir
hann nema verkaðan. Við höf-
um eingöngu flutt á Brasilíu-
markað harðþurran fisk með
sem næst 30% rakainnihaldi,
enda ekki hægt sökum hrá-
efnisins að flytja fiskinn út
þangað í öðru formi.
Allur fiskur til Brasilíu hef-
ur líka verið fluttur þangað
inn harðþurr allt til ársins
1954. en það ár byrjaði þangað
innflutningur á fiski frá Noregi
sem taldist 7/8 þurr og var með
rakainnihaldi 43-46%. Þessi
fiskur var fluttur í kæliskáp-
um, og settur í kælihús strax
eftir uppskipunina og geymdur
þannig. Síðan hefur þessi út-
Leiðrétting
við skákþátt
1 skákþættinum f sunnu-
dagsblaðinu urðu þrjár leiðin-
legar prentvillur sem við verð-
um að biðja afsökunar á og
leiðrétta. í fyrsta lagi stóð þar
að Fischer hefði orðið hrað-
skákmeistari Bandaríkjanna
árið 1957 en þarna átti að
sjálfsögðu að standa skákmcist-
ari Bandaríkjanna. 1 öðru lagi
stóð í þættinum að Minning-
armót Aljechins hefði verið
háð árið 1960 en átti að vera
1961 eins og réttilega var sagt
síðar í þættinum. Loks var
meinleg prentvilla í skákinni
sjálfri. 16. leikurinn átti að
vera Bd3 — a5 en hann féll
riður og í stað þess var 17,
leikurinn tvítekinn.
B YGGIN6AÞJÓNUS TA ARKI-
TEKTAFÉLAGSINS 5 ÁRA
Byggingaþjónusta Arkitektafélags íslands er nú orð-
in liðlega 5 ára gömul en hún hóf starfsemi sína 18.
apríl 1959 að Laugavegi 18A. Sl. fimmtudag minntist
Arkitektafélagið afmælisins með samkomu í hinum nýju
húsakynnum Byggingaþjónustunnar að Laugavegi 26.
Setti Aðalsteinn Richter skipulagsstjóri hófið og síðan
rakti formaður Byggingaþjónustunnar, Jörundur Pálsson
arkitekt sögu fyrirtækisins í stórum dráttum.
Hugmynd arkitekta, með
stofnun og starfrækslu Bygg-
ingarþjónustunnar var að
stuðla að eðlilegri þróun í
byggingamálum landsmanna
með því að safna saman á
einri stað sem fjölbreyttustu
úrvali byggingarefna og upp-
lýsinga, og standa fyrir hvers
konar kynningu nýrra efna og
byggingartækni.
Eins og sjá má. er mikil
hagræðing að því fyrir hús-
byggjendur og fagmenn að
geta séð á einum stað úrval
byggingarefna frá yfir 60
helztu fyrirtækjum landsins,
enda hefur hin góða aðsókn að
stofnuninni undanfarin 5 ár
greinilega sýnt að almenning-
ur og þá ekki sízt menn utan
af landi. hafa kunnað að meta
Sumargjöf safnaði
200 þús. krónum
Sérstök athygli skal vakin
á fjárframlagi tveggja ungra
ókvæntra sjómanna, á fiski-
skipaflotanum, til starfsemi
Sumargjafar.
Það mun venja ýmsra
kvæntra sjómanna að ánafna
konum sínum aflahlut sinn á
sumardaginn fyrsta. Þeirri
upphæð, sem aflahluturinn
nemur, ver konan til eigin
persónulegra þarfa. en ekki til
ins.
Hinir tveir ungu menn á-
nöfnuðu Sumargjöf aflahlut
sinn á sumardaginn fyrsta.
Daginn eftir færðu þeir svo
félaginu 10.000,00 kr að gjöf.
Mennirnir heita, Hjalti Gísla-
son og Marinó Jóhannsson,
skipverjar á Hafrúnu frá Bol-
ungarvík. Barnavinafélagið vill
sérstaklega þakka þessa frum-
legu og rausnrlegu gjöf.
Jafnframt þakkar stjóm
Sumargjafar öllum þeim
mörgu, sem aðstoðuðuó hana
á einn eða annan hátt við und-
irbúning og framkvæmd há-
tíðahaldanna, bæði þeim sem
skemmtu og svo hinum sem
önnuðust undirbúning og
framkvæmd.
Félagið sendir svo öllum
Reykvíkingum beztu sumar-
kveðjur.
þessa viðleitni Arkitektafélags
Islands.
Kvikmyndasýningar og fyr-
irlestrar hafa verið á vegum
stofnunarinnar í Reykjavík og
öllum stærstu kaupstöðum við
mjög góðar undirtektir. Fyrir-
lestra fluttu þeir Gústaf E.
Pálsson, borgarverkfræðingur,
Haraldur Ásgeirsson, verkfræð-
ingur og Jóhannes Zoega, hita-
veitustjóri.
Ýmsir skólar hafa heimsótt
Byggingaþjónustuna og er t.d.
fastur liður hjá sumum deild-
um Iðnskólans í Reykjavik.
Um s.l. áramót flutti Bygg-
ingaþjónusta A. 1. starfsemi
sína í nýtt og stærra húsnæði
að Laugavegi 26, III. hæð. I
þessum nýju húsakynnum hef-
ur skapazt vetri aðstaða til
aukinnar kynningarstarfsemi í
rúmgóðum og björtum fundar-
sal, sem auk þess gefur mögu-
leika til að halda hvers kcn-
ar sérsýningar.
I stjóm B.A.I. hafa verið frá
upphafi arkitektarnir Gunn-
laugur Halldórsson formaður.
Gísli Halldórsson og Gunn-
laugur Pálsson, en á síðasta
aðalfundi félagsins baðst Gísli
Halldórsson eindregið undan
endurkjöri vegna mikilla anna
og var kjörinn í hans stað
Jörundur Pálsson arkitekt.
Framkvæmdastjóri hefur
verið frá upphafi Guðm. Kr.
Kristinsson arkitekt. en Ólaf-
ur Jensson hefur verið full-
trúi Byggingarþjónustunnar og
sá sem annazt hefur dagleg-
an rekstur hennar og fyrir-
greiðslu.
Verkamenn — Verkamenn
óskast í vegavinnu, malbikun og skyld störf.
Upplýsingar í Áhaldahúsi vegagerðanna, Borgar-
túni 5, sími 1 28 08 og hjá verkstjóranum, sími
3 46 66.
4