Þjóðviljinn - 24.10.1965, Blaðsíða 6

6 SlÐA — ÞJÓÐVILJTNN — SunBudaSur 24. cdctóber 1965
Eldur uppi í Moskvuborg
Halastjarnan rekst ekki á sólina
Blaðamaður einn frá New
York ráfaAi eitt sinn naer
hálfan mánuð um götur
Moskvuborgar í von um að
sjá eldsvoða eða’ finna hús,
sem brunnið væri til ösku.
Hann hafði ekki heppnina með
sér — fann hvorugt en spurði:
„Brennur þá aldrei í þessum
bae?“
Vissulega kemur upp eldur
í Moskvu, svona öðru hverju.
í fyrra voru skrásettir nokkur
hundruð eldsvoðar f borginni.
Bamkvæmt tölfræðinni verður í
Moskvu tæplega einn eldsvoði
á 10.000 íbúa. I París er til-
svarandi tala 8 eldsvoðar á
10.000 og í Lundúnum hvorki
meira né minna en 45.
H
'ver er skýringin á þessari
ótrúlega lágu brunatölu í
Moskvu? Við getum litið smá-
vegis á starfsemi brunalíðsins
og kynnt okkur það, hvað gert
er til þess að minnka eldhætt-
una. 1 30 dæmum af hverjum
hundrað í eldsvoðunum í fyrra,
var eldurinn slökktur án þess
að kveðja þyrfti til slökkvilið-
ið, sem telur 3.000 manns. Þetra
á sér aftur þá skýringu, sð
246.000 Moskvubúar eru félag-
ar í áhugasamtökum um
brunavarnir. Þar við bætist, að
10.000 ungmenni úr æskulýðs-
samtökunum eru til mikillar
aðstoðar. Svo er brunavarnar-
lið við allar verksmiðjur, stofn-
anir og fbúðablokkir.
Brunaliðið í Moskvu er vel
búið teekjum. Af þeim
tækjum má nefna brunadælur,
sem draga 120 metra, bruna-
stiga sem ná í 45 m hæð og
svo brunabúning, sem þolir
mjög mikinn hita. Sjálfvirkum
brunaboða hefur verið komið
víða fyrir; hann er svo næm-
ur að ekki þarf annað en
kvikni á eldspýtu skammt frá,
þá gellur brunabjallan. Sígar-
ettureykur hefur sömu áhrif. >
Stór hópur velmenntaðra
verkfræðinga og tæknifræðinga
starfar á vegum brunaliðsins
og fjölmargar rannsóknastofur
vinna að rannsóknum á því,
hvemig bezt skuli að bruna-
vamamálum unnið.
Manni kemur til hugar stutt-
araleg frétt í ensku
blaði um manninn, sem skrúí-
aði lokið af benzíngeyminum
á bílnum sínum kveikti svo
á eldspýtu til þess að gá að
V-þýzki herinn hreiðrar
aftur um sig í Portúgal
Það er mikið byggt um þess-
ar mundiY í Beja, smábæ sem
liggur um 150 km suðaustur

Nýlendustefna
Portúgala enn
Jgrdæmd í SÞ
NEW YORK 22/10 — Undir-
nefnd Nýlendumálanefndar
SJWteihílðu þjóðanna hvatti, (
gær eindregið til þess, að
f.terklega væri fordæmd ný-
iendustefna Portúgala. Nefndin
beinir þeim tilmælum ti'l allra
landa, en þó einkum banda-
manna Portúgala í Nató, að
hætta allri hergagnasölu til
Portúgal. Nefndir Sameinuðu
þjóðanna eru um leið hvattar
til þess að hætta allri efna-
hagslegri, fjárhagslegri og
tæknilegri aðstoð til Portúgal,
svo lengi landið haldi fram
sömu stefnu og nú í þessum
málum.
af Lissabon í Portúgal. Ný
íbúðarhús risa af grunni ásamt
sjúkrahúsi og sölubúðum. En
þar er ekki þar með sagt, að
allir íbúar Beja séu jafn hrifn-
ir af þessum framkvæmdum.
Þannig er mál með vexti, að
þessar framkvæmdir eru gerð-
ar í sambandi við vestur-þýzka
flugstöð, sem nú er í smíðum
undir yfirumsjón vestur-þýzkra
liðsforingja undir hershöfð-
ingjastjóm. Vestur-þýzka blað-
ið „Frankfurter Rundschau“
skýrði nýlega svo frá, að
nokkrum hluta framkvæmd-
anna verði lokið þegar árið
1966. Allt á þetta að kosta um
200 miljónir vestur-þýzkra
marka, og það eru líka pen-
ingar. Sjálf verður flugstöðin
algert „bannsvæði".
Og þetta verður ekki eina
„bannsvæði" Bonnstjórnarinnar
handan Pýreneafjalla. Skaginn
er allur afbragðs æfingasvæði
vestur-þýzka hersins, eins og
blaðið „Welt“ reit um miðjan
ágústmánuð.
Herstöðin í Beja verður sér-
— Eg skal ekkf gefast upp.
Það HLÝTUR að vera hægt
að ■ finna einhvem Þjóðverja
sem hefur tekið þátt í Pún-
versku stríðunum.
staklega mikilvæg Vestur-Þjóð-
verjum. Fram að þessu hefur
vestur-þýzki herinn aðeins
verið „um stundarsakir“ í her-
stöðvum sínum erlendis, én í
Beja verða að staðaldri 1.500
vestur-þýzkir hermenn.
Vel kann svo að fara, að
Bonnstjómin geri þetta að
undanfara þess að láta vest-
ur-þýzkt herlið dveljast að
staðaldri í herstöðvum í öðr-
um löndum Atlanzhafsbanda-
lagsins.
því, hvort benzín væri nóg: ■
„Það var það. Jarðarförin fer
fram þann. . .“ Eitthvað svip-
að átti sér stað, er brunaliðs-
maðurinn Fjodor Vedjenjapin
fékk heiðursmerki fyrir
„hreysti sýnda við eldsvoða“.
Það átti að einangra vegg-
ina í kjallaranum í símstöðinr.i
í Arabatgötunni gegn raka.
Tjaran, sem notuð var til ein-
angrunarinnar, reyndist þykk
og seig. Maðurinn, sem átti að
koma upp einangruninni, helti
því slatta af benzíni í tjöru-
dal'Iinn. Og svo fór sem fór:
„Hann kveikti á eldspýtu. . .“
Þetta reyndist bi-unaliðs-
mönnunum erfið aðgerð, þeg-
ar þeir komu á vettvang
skömmu síðar. Kjallarinn var
sannkallað helvíti, fullur af
eldi og reyk. En Fjodor Ved-
jenjapin tókst þó með herkjum
að finna þann hinn fyrir-
hyggjusnauða reykingamann
og drösla honum upp úr kjall-
aranum. Sá var illa brunninn,
en lifandi þó, og að mánuði
liðnum slapp hann af sjúkra-
húsinu.
Það er ekki al'ltaf, sem bruna-
klukkan gefur til kynna,
hvert sé eðli þess verkefnis,
sem brunaliðið á að leysa.
Brunaliðið var eitt sinn kvatt
út og sami Fjodor Vedjenjapin
bjp sig undir viðureign við
eldhafið, ólgandi, logandi. Og
svo kom það f ljós, að það sem
Framhald á 9. síðu.
Halastjarnan sem kennd er við japanska stjörnufræðinga, Ikeya
og Seki sem fundu hana fyrir nokkrum vikum rakst ekki á
sólina eins og horfur voru fyrst taldar á, en hún fór framhjá
henni i mjög Iítilli fjarlægð á mælikvarða geimsins, innan við
1 miljón km. (meðalfjarlægð frá snlinni er 150 milj. km.). Næstu
daga meðan halastjaman fjarlægist sólina munu stjörnufræðing-
ar fylgjast vel með henni, enda er ekki von á henni aftur næstu
þúsund árin. Bandarísku Geminifararnir sem eiga að fara á loft
f vikunni munu einnig gera athuganir á henni.
Von til þess að „hlátur-
dauðinn" verði læknaour
Kuru er sjúkdómur nefndur
og herjar einkum á Nýju
Guineu. Sjúkdómur þessi hef-
ur einnig verið nefndur hinn
„hlægjandi dauði“ og hefur
orðið þúsundum innfæddra
manna á Nýju Guineu að bana.
Ástralskír vísindamenn vonast
nú til þess, eftir meí'r en tíu
ára samfcllda rannsókn, að lyf
sé fundið við sjúkdóminum.
Reynist lækningin ekki duga,
eiga eitthvað um 4.000 konur
og ungar stúlkur bráðan bana
vísan. Hér er um að ræða nær
helminginn af öllu kvenfólki
ættflokks eins á Nýju Guineu,
sem þjáður hefur verið af
sjúkdóminum. Enginn veit enn,
hvenær „Hlægjandi dauðinn“
birtist fyrst með ættflokki
þessum, sem nefndur er „Fore“
á enska tungu og býr i aust-
ur-hálendinu um miðbik lands-
ins. Áður en þetta svæði var
sett undir umsjón ástralskra
heilbrigðisyfirvalda, höfðu i-
búamir það fyrir satt, að það
væru töfrar óvinveittra, sem
legðust á kcmur þeirra og dæt-
ur, enda þýðir orðið „kuru“
töfrar eða galdur. Nafnið hinn
„hlægjandi dauði“ tekur sjúk-
dómurinn af því, að hann leggst
á hluta heilans og hindrar
heilastjórn á andlitsvöðvum.
Andlitsvöðvarnir kippast svo
stjómlaust við, og andlitið fær
svip af sífelldum geðbilunar-
hlátri. Þegar sjúkdómurinn
nær hámarki sínu, geta fórn-
ardýrin hvorki staðið né set-
ið, geta engu kingt og kafna
svo eitthvað um hálfu ári frá
því sjúkdómsins varð fyrst
vart.
En nú er sem sagt von til
þess, að lækning sé fundin við
þessum voðalega sjúkdómi.
Halastjarnan rakst ekki á sólina
MOSKVU 22/10 — Sovézkir
vísindamenn héldu því fram í
dag, að sögn Tassfréttastofunn-
ar, að ísöldin á norðurheim-
skautssvæðinu hafi nú senn
runnið skeið sitt á enda. ísinn,
sem þekur Norður-lshafið og
nærliggjandi landsvæði, sé
mjög á hreyfingu og muni
sennilega hverfa í tiltölulega
náinni framtíð. Loftslag verði
mildara, og miklir hlutar Evr-
ópu, Asíu og Norður-Ameríku
muni við það breyta mjög um
svip. Þess er þó að gæta f sam-
bandi við þessa frétt, að þeg.
ar vísindamenn tala um „til-
tölulega nána framtíð“, eiga
þeir ekki við þessa öld eða
þá næstu en miða tímabilið
við aldur jarðar. Það fylgir
þessum fréttum, að svo hafi
nú fleygt fram þekkingu
manna á þessum sviðum, að
senn muni menn þekkja þau
atriði sem ráði loftslagi tvo
áratugi fram í tímann.
„Arbæjarsöfnum "komii upp
víða um RáSstjórnarríkin
Andúð Marlenu Dietriehs á naristum varð þess vald andi, að sögufræga fótleggi hennar mátti ekki aota
i auglýsingaskyni í Vestur-Þýzkalandl. Veetur-ÞJóðvarJar hafa með öðrum orðum enn ekkl fyrirgefið
henni þ&ð meistaxaspark, sem myndin lýsir, (Bidstrup teiknaði fyrir „Land og Folk“)
Undanfarið hefur f Sovét-
ríkjunum komið upp það
vandamál, hvemig varðveita
skuli fornmenjar í þorpum,
þeim, ssm nú eru óðum að
tæmast af fólki. Það eru eink-
am fom, rússnesk hús, se.-n
eiga á hættu að eyðileggjast
fyrir „flóttann úr sveitunum"
og því hafa forystumenn þess-
ara mála ákveðið það, að kom-
ið skuli upp fleiri friðunar-
og safnsvæðum. Á þessum
svæðum verður safnað saman
allskonar gömlum byggingum
og ýmsu því, sem verðmætt er
í sambandi við það að varpa
ljósi á fortíðina. Einu elfku
safnsvæði verður komið á fót
í Vladimir-héraðinu, en það
var í því héraði, sem hið foma
rússneska ríki „Rus“ átti upp-
tök sín. Svipuðum safnsvæðum
verður komið fyrir í Kost-
roma-héraðinu, f Vologda og I
Arkangelsk, svo og í Gorki,
sem er borg við Volgu. Hér
verður auk annarra fiorn-
menja safnað saman ævaforn-
um trékirkjum, sem nú standa
auðar og yfirgefnár langt frá
alfaravegi.
Norðaustur af Moskvu, uai
15 km leið frá borginni, verð-
ur þó stærsta og mikilvægasta
fornminj asvæðið. Hér verður
safnað saman fornminjum úr
sovétlýðveldunum öHum. Kolo-
menskoja, f næsta nágrenni við
Moskvu, verður einnig safn-
bær. Þar hefur þegar verið
komið upp húsi einu, sem Pét-
ur mikli bjó f á sfnum óróa-
tímum, svo oa noltkrum varð-
tumum frá sama tíma
.4
4