Þjóðviljinn - 03.07.1970, Blaðsíða 3

Föstudagur 3. júli 1970 — ÞJÓÐVHaJINN ■ 1— SlÐA J
mebal annarra oröa
Hvað er eiginlega átt við með „kristnum dómi”?
IEINUM hinna fjölmörgu
samræðuþátta beggja
deilda íslenzka ríki sútvarps-
ins, að þessu- sinni „Á önd-
verðum meiði“ í sjónvarpinu,
ræddust við á þriðjudaginn
þeir Sverrir Kristjánsson
sagnfræðingur og Leó Júlíus-
son, prestur að Borg ó Mýr-
um. Tilefni samræðnanna var
sú tillaga nýafstaðinnar
prestastefnu að stóramka það
sem nefnt er „bristindóms-
fræðsla“ ; skólum og gera
hiana að skyldunámi þar sem
hún hefur ekki verið kennd
dður, svo sem í Fóstruskól-
anum og er þá vafialauist haft
í huga að kennsian yrði tví-
efld vegna þeirra áhrifa sem
Tveir prestar.
Camillo Torres, kaþólski
presturinn, sem varð einn af
leiðtogum skæruliða í Kól-
umbíu og féll í bardaga við
stjórnarhermenn árið 1966.
Matthias Defregger, þýzki
vígslubiskupinn, sem lét
myrða sautján óbreytta borg-
ara á ttalíu árið 1944, en
samt þykir hæfur til að gegna
embætti sínu.
fóstrur haía á uppeldi veru-
legs hluta hinnar ungu kyn-
slóðar. Að vanda þegar tveir
menn ræðast við kom ýmds-
legt á daginn sem menn vissu
ekki áður; þanniig komust
kunningjar Sverris að því að
hanii er í hópi þeirra óláns-
manna sem ákváðu að hljóð-
varpið skyldi á mongni hiverj-
um demba illa samsettu orða-
gjálfri yfir þjóðina, svokaU-
aðri „bænastund".
ANNARS REYNDIST þáttur-
inn alls ekk; rísa undir nafni,
því að enda þótt viðmælendur
væru ef til viil ekki sammála
um réttmæti áðurnefndrar til-
lögu prestastefnunnar, voru
þeir síður en svo á öndverð-
um meiði um kristaa trú eða
kristna siðfræði — Sverrir
kvaðst jafnvel alveg fylgj-
andi því að á íslandi vaari
þjóðkirkja og vera reyndar
sjálíur í henni; hafa verið
neyddur í bana til þess að
gefca tekið þátt í prestskosn-
inigum sem vætru jiafnan ein
hörðustu átök sem ættu sér
stað hér á landi. >að sem
helzt skildi milli viðmælend-
anna var að hinn launaði
starfsmaður þjóðkirkjunnar
var sýnu verr að sér bæði um
þann boðskap sem honum er
ætlað að filytja og söigu hans
en leikmaðurinn og reyndar
hefði útlendingur sem hefði
ekki skilið hvað þeim fór á
milli farið miannavillt um það
hvor væri hinn virðulegi
klertkuir og boðberi hinnar
einu sönnu trúar. Að sjálf-
söigðu bar margt á milli í
viðræðunum en vegna eðlis-
bundins umburðarlyndis hins
sögufróðg trúleysingja ann-
ars vegar og andlausrar bók-
stafstrúiar og rökþrots at-
vinnutrúmannsins á hinn bóg-
inn — hann tönnlaðist t.d. í
sífellu á því sem var eiigin-
lega eina „röksemd" hans að
98 prósent íslendinga væru
lúterstrúar af því að svo
stendur víst í manntalinu —
vegna þessa reginmrunar fóru
samræðurnar að mestu út í
hött.
ÞAÐ ER SANNFÆRING mín
að „ikristindómsfræðsila“ a£
því tagi sem klerkar á borð
við þá sem annast „morgun-
bænir“ og „helgistundir" eða
þá séra Leó sjálfur myndu
flytja í öllum þeim skólum
sem prestastefnan vill troða
þeim inn í myndi geta „af-
kristaað heilt sólkerfi“, svo
að notuð sé.u viðkunn orð ís-
lenzks sómiaiklerks um frænda
sinn, annan sæmdarklerk. ís-
lenzka þjóðkirkjan er komin
vel á veg með að afkristaia
þá ísiendinga sem enn gætu
talizt kristnir og það ekki að-
eins „samkvæmt manntalinu“.
enda hafa æðstu menn henn-
ar á siðari árum sýnilega haft
meiri áhuga á hvers konair
vafasamri f jármálastarfsemi,
innantómu ritúali og sýndar-
mennsku en þeirr; trú sem
kennd er við meistanann fró
Nazaret. Nýlegt dæmi um
þetta er þegar sjálfur biskup-
inn yfir íslandi ákveður ferð
til Brasilíu, þar sem ein-
hverjir hroðalegustu giæpir
aldarinnar eru framdir diaig-
lega og bitaia ekid hivað sízt
á þeim kaþólsku prestum sem
tekið hafla boðskaptan frá
Nazaret af meiri einlæigni en
hátitur er rikisiiauniaðra emib-
ættismanna hinnar lútersku
þjóðkirkju, og fær til ferð-
arinnar hundruð þúsunda
króna á fjárlögum. Hann
hæitti að vísu við ferðina, svo
sem hann gerði grein fyrir á
prestastefnunni, enda hafði
verið ákveðið að fiLytja
heimsþing lúterskna firá þesisu
landi hinna daiglegu morða, að-
allega fyrir eindregna af-
stöðu sænsku kirkjunn.ar sem
hefiur reyndar jiafnan hafit
nokkra sérstöðu innan hinn-
ar lútersibu kirkju. En áður
hafði enginn af æðstu mönn-
um ísienzkrar kirkju látið á
opinberum vettvangi í ljós
neina andstöðu geign þing-
baldtau í Brasilíu. Þetta er
aðeins eitt dæmi af mörgum
sem óstæðu.laust er að rekja
hér, svo vel sem mönnum er
um þau kunnugt. íslenzka
kiirkjan hefur verið að logn-
ast úrt af, ekki vegna and-stöðu
trúleysingja, heldur fyrir eig-
in vesaldóm.
ÞAÐ LIGGJA TIL þess sögu-
legar ástæður að lúterska
kirkjan á ísiandi er svoköli-
uð „þjóðkirkja", öHu réttara
væiri að kalla hana ríkis-
kirkju. Hún er ein af stofin-
unum ríkisins, svo sem dóms-
kerfið og áfengisverzhin rík-
isins, svo að eittihvað sam-
bæirilegt sé nefnt. Hún hagar
sér samtovæmt því — hún
lætar segja scr fyrir verk-
um af ríikisvaldinu, þótt það
sé ekki gert með vaidlboðum,
hún veit hvar henni er æti-
að að standa og sitja. Hinn
nýlátaí kristai heimspeking-
ur, Karl Jaspers, gerði eitit
sinn samanburð á kirkjunum
og trúarlíftau í þýzku ríkjun-
um tveim og var sá saman-
buirður ailur hliðhollari þeim
kristnu mönnum sem í aiust-
urríkinu búa. Þar er engin
ríkiskirkja, ríkisvaldið er
jafnvel fjandsamlegt trúar-
brö'gðunum, þótt það reki
bæði guðfræðideildir við há-
skóla sína og annist viðhald
á þeim kirkjum sem eru hjuiti
af þjóðararfinum, en þar
blómgast safnaðairiífið og trú-
ræknin. í vesturríikinu á svo
að hieita að ríkisvaldið sé
hliðhollt kristindómnum; jafn-
vel annar helzti leiðtogi sósí-
aldemókrata prédikar við og
við í Pálskirkju. En þar er
Menn hafa löngum um það deilt hvað væri sannur kristindómur og ekki látið sitja við orð-
in ein: Bartolomeusar-nóttin í París 1572 þegar hin kaþólska Katrín af Medici lét myrða
hundruð húgenotta á hinn hroðalegasta hátt. í einum glugganum sést hún fagna drýgðri dáð.
Mótmælendur voru ekk; síður þyrstir í blóð kaþólskra. Átta árum síðar voru tugir kaþólskra
munka og klerka hengdir opinberlega og lífið murkað úr þeim á annan hátt af hollenzkum
mótmælendum. Gibbon taldi kristinmorðin þar gera „ofsóknir“ Diokletianusar að smámunum.
kristindóimurinn og sönn trú-
rækn; á hröðu undanhaldi.
Og Jaspers ábti til einfialdia
en þó sannfærandi skýringu
á þessu eins og svo mörgu
öðru: Austurþýzkt samfélag
er þrátt fyrir allt byggt á
meginkenningum frumkristn-
innar um samihjálp allra
manna; í vestrinu miðast allt
, við að troða sikóinn niður af
„Gætj afkristnað sólkerfið“ Kristinn samkvæmt manntali.
náunganum í taumlausri sókn
eftir veraldlegum gæðúm
„lífsþægindiaþ j óðfélagsins“.
ANNARS ER ef til vill riang-
látt að gera of mikið úr á-
virðingum hinnar evangelisku
lútersku kirkju á íslandi.
Kirkjur mótmælenda haf a yf-
irleitt átt erfitt með að „fylgj-
ast með tímanum“ — upp-
reisn hinna fátæku þjóða
heims hefur þannig notið
harla lítils stuðnings þeirra
og mætti t.d. nefna hána re-
formuðu kirkju Suður-Afríku
sem er ein styrkasta stoð lög-
regluiríkisins. í náigrannarík-
inu Ródesíu hefur kaþólska
kirkjan bins vegar haft í hót-
unum um að loka kirkjum
sínum ef ekkert lát verður
á kynþátta'kúguninni. Þeir
skipta orðið tugum ef ekki
úundruðum kaþólskir lág-
klerkar og jafnvel háttsettir
biskupar ; rómönsku Ame-
ríku sem hafia orðið að þola
pinslir og dauða fyrir baráttu
sína í anda Krísts. Það ger-
ist á samia tíma og þýzkir
lútersbiskupar koma saman
á ráðstefnu í Mercedes-vögn-
um, hver með sinn bílstjór-
ann ásamt öðru þjónustuliði.
Þetta á sér einnig söguleg
rök, hinar ýmsu mótmælenda-
deildir voru kirkjur hinnar
rísandi borgarastéttar og eng-
inn hieypur frá fortíð sinni.
ENGU SKAL UM ÞAÐ spáð
hvenær ráðamönnum íslenzkr-
ar kirkju hefur að fullu tekizt
að afkristaa íslendinga, þótt
svo virðist nú, t.d. eftir
kirkjusókn að dæma. að það
verði fremur fyrr en síðar.
Kannski rétt kristindóms-
fræðsla gæti komið í veg fyr-
ir þá þróun, og þar væri
vafalaust eins og ævinlega og
reyndar helzt í anda Krists
haldbezta ráðið gott fordæmi,
en kannski gæt; það einnig
úr bætt að tekin yrðj upp
fræðsla ; sönnum kristindómi
við guðfræðideild hásikólans.
en aðrir skólar látnir í friði
í staðinn. — ás.
AlþjéMundur jöklufræSingu
s Skéguskólu 19.-26. júní sl.
Dagana 19.—26. júní var
haldinn alþjóðlegur fundur
jöklafræðinga hér á landi og
heifur það ekki áður gierzt, að
shtour fiundur værí haldinn hér-
lenriis, Að fundinum stóðu Gla-
dological Society, sem er al-
þjóðafélag jöklafræðinga með
sfejógaaraósebur i Cambridge, cg
Jöblarannsóknafélag íslands.
Fundarstaðurínn var Hótel
Edda í Skógaskóla t»g voru
tveir dagar ætlaðir til ferða-
laga um landið. Var fyrírfram
ákveðið að veður skyldi ráða
því, hvenær fyrirlestrarnir
væru haldnir Var þetta gert
£U þess að í-eyna að koma í
veg fyrir að björtustu dögunum
yrði varið til fyrirlestrarhalda
en ri'gningardögunum til ferða-
laga þar sem allt veltur á veðr-
inu.
Erlendir þátttakenduir vom 23
frá 12 löndum. Sá lengst að
komni var prófessor F. Loewe,
búsebtur í Ástralíu, en hann
hafði vetrarsetu á miðjum
Grænlandsjökli í Wegenerleið-
angrinum firæga 1929—30. Með-
al annarra þátttakenda má
nelfna forseta Giaciological
Society, Valter Schytt frá
Stokkihólmi, sem er íslenzkum
jöklamönnum að góðu kunnur
því hann hefur komið hingað
nokkrum sinnum og m. a. tekið
þátt í haustleiðangri til Gríms-
vatna, og J. F. Nye frá Bristol,
sem frægur er fyrir skrif sín
um hreyfingar jökla.
Átta íslendingar tóku þátt í
fundinum i Skógum og fluttu
sex þeirra fyrirlestra. Þeir þre-
menningarnir Bragi Árnason,
Páll Theodórsson t»g Þorvaldur
Búason frá Raunvisindastofnun
Háskólans fluttu erindi um tví-
vetnis- og þrívetnisrannsóknir
sínar á Langjökii og Vatnajökli,
en þessar rannsóknir hafa vakið
mikla athygli erlendis. Gutt-
ormur Sigurbjarnarson á Orku-
stofnun fluitti erindi um rýrniín
jökla á íslandi og Guðmundur
Guðmundsson erindi um sam-
band rennslis .iölculvatna og
ýmissa þátta veðunfarsins. Af
erindum erlendra þátttakenda
má nefna erindi R. J. Price frá
Glasgow um rannsóknir hans
og fleiri á Breiðamerkursandi,
en þeir hafa m. a. gert mjög
nákvæmt kort af sandinum öll-
um og prentað það í litum. O.
Orheim flutti erindi um eldgos
undir jökli á Deception Island,
sem er vestur af Graham landi
á 63. gráðu suðlægrar breiddar.
W. Dansgaard flutti ýtarlegt er-
indi um rannsóknir sínar og
Sigfúsar Johnsens á borkjama
úr Grænlandsjökli.
Ferðir vom farnar austur að
Skeiðarársandi, í Þórsmörk og
til Jökulheima þar sem fyrir
var fólk úr Jöklarannsókna-
félaginu og hafði undirbúið
veizlu góða. Vakti það verð-
skuldaða athygli hinna erlendu
Framhald á 7. sídu.