Þjóðviljinn - 26.10.1971, Blaðsíða 7

Þriðljuidaigur 36. oJttóber 1971 — ÞJÓÐíVILJINN — SlÐA ^
Skúli Guðjónsson, Ljótunnarstöðum skrifar um útvarpið:
Uppskafnings- og tilgerðarblær
Sjá, allt er orðið nýtt, hið
fyrra er farið.
Mig minnir, að eitttwað
þessu líkt, standi eintoversstað-
ar í Opinberunarbókinni og þá
sennilega eitth'V’að í sambandi
við Þúsundárariki ð, þar sem
>11 neyð og hörmung var úr
jögunni, og mannfóilki’ð lifði i
,-ellystinguim pragtuglega.
Einhiverskonar uppsikiafnings-
ag tilgerðarblær, hefiur verið
» dagskrá útvarpsins á þessu
sumri. Skal ósagt látið bvort
það stafar af því, að nýir
menn hafia hlaupið í sikarðið
meðan útvarpsmennimir voru
í siumarleyfi, eða þá, að það
hefur verið að gcra hosiur sín-
ar grænar, fyrir ríkisstjóminni
nýju. En margt stendiur þó
stöðugt, frá hinni fyrri tíð. Til
dæmis heldur Magnús Þórðar-
son áfram að segja ljótar sög-
ur af kommúnistum og falleg-
ar sö'gur af bandiarísku mann-
lífi, sivo sem eins og sældar-
lífi svertingja í því landi.
Sveinn Ásgeirsson hefur
einnig flutt nokkra þætti af
léttu tagi, eins og undanfiarin
sumiur, surnia reyndar bráð-
skeimmtilega, eins og t.d. um
bera manninn í reykbáfnuxn.
Þá hafa vérið fluttir nokkrir
þættir um landsliag og leiðir
eins og undanfiarin sumur.
Flestir þó frernur sviplitlir.
Maður undanskilur þó gamla
og góða útvarpsmenn, eins og
Hallgrím Jónasson.
Eins og fjandinn
úr sauðarleggnum
Þá batfá verið sajmarvökur,
sem m-aður hefiur yfirleitt
bLuisitað á sér til gamans, með-
al annars má nefna þætti Þor-
steins frá Hamri. Einn þeirra,
nefndist Erlendiar fréttir og
mun ég minnast á hann síðar.
Það sem mér hefiur fiundizt
einna hvimieiðast við útvarp-
ið á þessiu sumri er fréttaflutn-
ingur þess. Ekki sérstakiljega
hvað hefur verið flutt, heldur
hvernig það befur verið flutt.
Inn í sjálfan fréttalestur þul-
anrua er klesst állskionar við-
tölum og fréttaauikum. Og kem-
ur þetta venjulega yíir hlust-
andann, eins og fjandinn úr
sauðarleggnum.
Þetta gerist venjulega með
þeim hœtti, að þulurinn er
stöðvaður í lestrinum, fyrir-
varalaust, svo stillir einhver
fréttamaður sér upp, fyrir
framan einhvem viðmælanda.
annaðhvort barmafullur af á-
huga og fróðlelkslöngun eða
Miakkandi af veiðigleði, líkt og
hann brenni í skinninu, eftir
því að koma viðmælandanum
í gildru, eða setja hann í .gapa-
stokk. allt eftir því, hvem
hug fréttamaðurinn ber til
viðmælandans og þess málefn-
is, sem til umræðu er.
Stundum em lxka fluttir
smápistlar inn á milli aðal-
fréttanna. venjulega um erlend
málefni.
Þessi vinnubrögð minna mig
á það sem stendur í Skugga-
sveini. þegar Grasa-Gudda seg-
ir við Gvend smala:
— Þegiðu Gvendur. húsbónd-
inn vill tala
Nú er síður en svo, að ég
hafi á móti viðtölum og frétta-
auikum, en ég get með engu
móti fellt mig við, að kiussa
þessu innan um aðalfréttimar,
og fer óneitanlega betur á að
flytja þetta efni í fréttaiok,
og mætti þá yísa til þess, þeg-
ar fréttir eru lesnar svo sem
löngurri hefur verið gert og
farið vel á.
Lagði Árni öll
spilin á borðið?
Ámi Gunnarsson hefur ver-
ið með þátt sinn, Mál til með-
fierðar, nokkrum sinnum í sum-
ar. Skal aðeins drepið á einn,
þann síðasta, sem ég hef heyrt.
Hann fjiallaði um herverndar-
samninginn og hersetu Banda-
ríkjamanna hér. Ámi þvoði
hendur sínar, þegar í uppbafi,
til þess að firra sig öllu ámæli
um hlutdrægni. Hann sagðist
aðeins setla að fjalia um stað-
reyndir. Skial ekki í efia dregið.
að svo hafi verið gert. En
það er svo með sérhvert mál-
efni, að viljum við mynda
okkur 'jm það ákveðna skoð-
un, þurfium við helzt að fá
allar staðreyndir sem málið
varða
Nú spyrjum við í okkar ein-
feldni: Lagði Ámi öll spilin
á borðið? Sjálfum finnst rnér
svona í fljótu bragði, að það
vanti að minnsta kosti tvö,
Keflavíkursjónvarpið og Sölu-
nefnd vamarliðseigna, og mig
grunar, að það vanti enn fleiri.
En af þeim spilum, sem Ámi
sýndi, verður ekki önnur álykt-
un dregin, en að þag séu á-
kaflega vesældarlegar og van-
máttugar varnir, sem við bú-
um við og jafnvel Morgun-
blaðsmennirnir ættu að geta
snrfið jafnrólegir og nú, þótt
þær hyrfu alveg úr sögunni.
í sumar reyndu þeir að
bregða á leik í útvarpinu.
Annanhvom sunnudiag var
Árni: „sagðist aðeins ætla að
fjalla um staðreyndir.“
fluttur gamamþáttur, sem bar
hið undarlega heiti: Útvarp
Matthildur, hvað sem það hef-
ur nú átt að tákna. En gaman-
ig var ekki grátt, eins og hjá
Goðmumdii á, Glæsivöllum, en
það var smátt og hitti sjaldan
í mark. Og þurfti alhnikið
ímyndunarafl, til þess að Mta
á þetta sem gaman, en ekki
meiningarlausa vitleysu. Þó
skal viðurkennt að stöku sinn-
um heyrði maður setningar, iaig-
lega samansettar. En vitleys-
an yfirgnæfði þó allt.
Þættimir um sutnrin á fyrri
hluta aldarinnar, hafa yfirleitt
verið fróðlegir og skemmtileg
upprifjun, fyrir ofckur hina
eldri, sem könnumst við
þetta allt. En þó befðu þeir
mátt vera einum betri og ýt-
arlegri. Það hefði gjaman mátt
vera meira saigt frá mertoum
atburðum, en minna af hljóm-
list, sem stundum stóð ekki í
neinum tengslum við það sem
sagt var frá. Þegar saigt var
frá söng Elsu Sigfúss, befði
ekkert verið á móti því. að
lofa hluistendum að heyra hana
syngja eitt lag, í stað þess
að spila eitthvert erlent tón-
verk.
Spilverk
Það er orðin mikil tázka, og
fer vaxandi, að slíta hverskon-
ar þætti, sem fluttir em í út-
varpið, sundur með allskonar
spilverki. sem stundum er orð-
ið fyrirferðarmeira en hið tal-
aða orð. En þetta er sjálfsagt
gert í útlandinu, og þá er vit-
anlega sjálfisagt að taka það
upp hér.
Bráðum fara þeir líklegia að
taka lagið, inn á milli frétt-
anna og fréttaauikanna.
Einn af þáttum sumarsins
nefndist í andránnf. Ég beld
að þetta hafi verið hörmu-
lega leiðinlegur og þunnur
þáttur og ég gafst að mestu
leyti upp á að fylgjast með
honum. Þó heyrði ég brot úr
einum, nú ekki alls fyrir löngu
Þegar ég opnaði tækið, var þar
að heyra klámvísniasöng, eftir
nýjustu tízku og fiannst mér
þetta sorglega lélegur sifcáld-
sfcapur, og hefði verið skemmti-
legra, að heyra Sveinbjörn
Beinteinsson kveða vel geríSar
þjóðlegar klámvísur.
Munurinn á gömlu klámi og
nýju er siá, að í gömlu þjóðlegu
klámi er oftast einhver húm-
or og }>að er yfirleitt laust við
kvnferðislegt kitl.
Ein í nýja kláminu, sem er
útlent að ætt og uppruna, er
allltaf eitthvert kynferðislegt
fitl. Eln sá er einniig munurinn
að gamla kiámið var ekki
verzlunarvara, en á nýja klám-
iinu er hægt að græðai peninga.
Þegar klámvisnasönignum
sleppti, í fyrmefindum þætti,
fiór stjómandi hans að lesa upp
ritgerðir eða sögur úr slkóla-
blaði Menmtaskóilans, sem voru
langt fýrtr neðan það að telj-
ast útvarpstaslkiar. Ein er mér
sérstaíkllega minnisstæð, sökum
þess að hún var framúrskar-
andi klaufialegt guðlast.
Brúðuleikhúsið
Eimn þátt má enn nefna, sera
heyrzt hefiur noíkkrum sinnum.
Nefinist bann því undarlega
nafni: Brúðuleikhúsið og er
fluttur af firemur ungiu fióJki.
að því mamni slbilst.
Guðrún frá Lundi:... hún tek-
ur persónur sinar beint úr
veruleikanum
Neii, þetta hefur líklega efcki
verið meimingin. Þótt undairilegt
virðist þá vildl hann elkki láta
fækka bænidunum. Og manni
skildist jaíinvel, að hann vildi
ekki leggja byggðir í auðn,
ftram yfir það sem orðið er.
Hann vildi koma á varðveizlu-
búskap og þessi varðveizluihú-
skapur var í því fiólgkun að
basndur í útkjálkasveitum, t.d.
Norður-Þinigeyjairsýslu, áttu nð
hætta að búa, en búa þó. Þeir
áttu ekki að firamleiða neitt, en
aðeins rœkta jöirðina og ríkið
átti að halda í þeim líftórunini,
mieð því fié sem nú er varið
til útfJutninigEuppbóta.
Varðveizlu-
búskapur
Með adlTi virðimigu fyrir hag-
fræðilegum útreikningum þessa
manns, lamgar mig tdl að segja
honum það, að hamn myndi
elkki geta fundið eiinn einasta
bónda, með fullu viti, semifeng-
izt til að ræfcta grais, aðeins til
þess að láta Það grotna niður
í jörðina á ný, jafinvel þótt
honum yrði borgað fýrir það.
Bóndinn ræktar því aðeins
gras, að hamm hatfi skepnur
undir höndum til þess að éta
grasið sem hann rælktar.
Hitt er svo amnað mál, að
varöveizluibúskapur, rekinn, og
slfeipulaigður af skynsamlegu viti,
er það sem koma skal og focima
verður, ef gera á tilraun með
að draga úr yfirvofandi hvggða-
eyðingu. Og það er m-ál. sem
ríkisstjómin okkar m-ætti
gjama loggja sér á hj-arta.
Tvelr lestrar úr nýjum bók-
uim eru mér minnisstæðir.
Krisbinn Andrésson tós inn-
ganginn að bók sinni Enginn er
eylan-d. Þetta er vafalaust mcrk
bök, sem fjallar um merfeilegt
tímalþil, tíma rauðra penna.
Hin bókin er Einar Bene-
diktsswn, efti-r Sigurð Nordal,
Báðar þessar bœkur mutiu etf-
liaust verða til gagns og ánaagju
þeim sem bæfciur lesa.
Nú hefur Stelfláln Jómsson enn
einu sánni komizt í feitt, því
hann er byrjaður að taka innan
úr Agli á Húsavík. Eigill segir
sfeilmerkilega frá, svo að með
fádæmum mé telja, og sýnir að
hamn hefur háð óbundna mál á
valdi sínu, ekfki síður en bið
bundna. Tveir þættár eru þagor
komnir og von á fleirum og við
bíðuxn eftir framhaldinu, með
óþreyju, eins og stoemmtileigri
sögu.
Þegar ég miefini sö‘gu, mirmist
ég þesis að yfiir óklkur hietfur
verið hellt reiðinnar kynstrum
af sötgum á þessu sumiri. Sium-
urn leiðinlegum og illa les.nu-m,
eins og t.d. sögunn-i, sem séra
Rögnvaldur Finnbogason las í
sum-ar, þó öðrum skárrt. Bn
söigumar eru fleiri en svo, að
maður kunni að nefna þær all-
ar og margar þeirra hatfai flarið
algerlega flram hjá okkur t.d.
þær, sem lesnar eru um miðjan
dag.
Venjulegt fólk
En bezt man, ég þó eftir
Dalafólkinu hennar Guðrúnar
flrá Dundi. Það er semmilegai af
því að þar er bara venjuleg.t
flólfe.
Þessi alþýðufoona heflirr um
mörg undamfiarin ár stundað, að
því er surnum Ihefur fundizt, ó-
heiðarlega samkeppni við lærða
og mennitaða rithöfu-nda, og
borið hærri hluit, hvað vinsæld-
ir snertir.
Hefur þetta vertð talið átak-
anlegt dæmi um þroskaleysi ís-
lenzkra bókiesenda.
En ég hedd þeitta statfi af
ööru. Guðrún skapar ekfoi sögu-
persónur sínar, hún tefour Iþær
beint úr veruleitoanum. Þær
eru venjulegt fólk, með foositum
sínum og gölluim..
En höfundamir, sem feunn-a
ag sikrifa eftir listarinnar
reglum, búa til persónur og
móta þær efltlr sinu höfði, á
hinn ólíklegasta hátt. Þær
verða því stundum sferýtnar og
ófeenndlegar, þegar þær koma
fyrir augu óþroskaðra bókles-
endia.
Þetta rann upp fyrir mér í
sumar, þegar ég heyrði Þorstein
frá Hamri flytja kafla úr Sj-álf-
stæðu fólki, þar sem grednt var
frá orðnæðum fjálllertarmainna
um stríðið og álit þeirrai á
gangi heimsmála.
Þessir kari-ar, sem eru alllir
lystilega skapaðir af hötfundi
sínum. Halldlólri Laxness, eru
ekki líkir venjulegum mönnum.
Við könnumst ekki við þá. Eng-
inn d-regur í efa hætfinx eða
kunnáttu Halldórs Laxness til
að skapai perstóinur úr íslenzk-u
allþýðuifóllki. af listamannslegri
kunnéttu. Hitt verður frekar í
efa dnegið, að hann hatfli deilt
kjörum með þvf í svo ritoum
mæli, að hann geti lýst þvi,
lífsbarát.tu þess og hugðarefn-
um af fullkomnu raunsæi.
Sjálfstætt flólk vitnar að
mxnnsta kostí ekllci um slíka
lítfsreynslu.
4. okt. 1971.
Skúli Guðjónsson.
KENNSLA FYRIR
Á þessu ári eru komnar út
hjá Helgafelli sjö bækur að
meðtalinni bók Kristmanns
GuSmunds.sonar, Sumar í Sela-
vík, sem kom út á laugardag
á sjötugsafmæli skáldsins.
Þetssar bækur eru: Ný ljóða-
bók Vilborgar Dagbjartsdóttur,
Eplatréð, ástarsaga eítir Gals-
worthy, Stefnumót í Dublin,
skáldsaga eftir Þráin Bertels-
son, bókin um Einar Benedikts-
son eftir Sigurð Nordal, Fund-
in ljóð Páls Ólafssonar og Yf-
irskyggðir staðir, athuganir,
greinar og ritgerðir eftir Lax-
ne-ss
Aðrar bækur í-orlagsins eru
væntanlegar í þessari röð:
„Rímblöð", ný kvæðaibók,
rímaðar ferhendur eftir Hann-
es Pétursson. Þetta er fimmta
ljóðalbók Hannesar, og eru þær
nú allar til hjá Helgafelli,
ásamt bók hans „Sögum að
norðan“. Bók Hannesar kem-
ur út um mánaðamótin.
Þá kemur einnig út fyrir
næstu miánaðamót annað bindi
Hanncs Pétursson
alþýðubókasiafns Helgafells á
íslenzkum fomritum, með nú-
tíma sfafsetningu og mynd-
skreytt-ar. Þetta úrval er aðal-
lega ætlað ungu fólki. Kom
fyrsta bókin, Grettissaga, út í
fyrra í útgáfu Halldórs Lax-
ness með teiknin-gum eftir
Gunnlauig Scheving og Þorvald
Skúlason. Annag bindið sem
nú er að koma út er Eyr-
byggjasaga. Hefur Þorsteinn
Jóns-son skáld frá Hamri snú-
ið henni til nútíma stafsetning-
ar og ritað formála, en 27 frá-
bærar teikningar, hver á heilli
síðu. gerði Hringur Jóhannes-
son listm-álari.
Þriðja nýja jólabókin er ný
útgáfa Tómasar á verkum
Jónasar Hallgrímssonar. Er
bó-kin nær 600 bls. og inni-
heldur auk allr-a ljóð-a skálds-
ins sögur hans bréf og rit-
gerðir, þar á meOal bréf. sem
ekki ha-fa áður birzt í bók.
f byrjun nóvember kemur svo
þriðja og sxðasta bindi ævi-
sögu Einars ríka, sem Þórberg-
ur Þórðarson hefur skráð.
Heitir þetta lokabindi Fagurt
galaði fuglinn sá. Þá kemur
að lokum Bókin um Ásmund,
samtalsbók listamannsins við
Matthiiais Johannessen, prýdd
mörgum myndum af listamann-
inum og verkum hans.
f þætti þessum kemur firam
heiðarleg viðdeitni til að kryfja
ýmiskonar þjóðfélagsmál til
miergjar, án þess þó, að þátt-
takendur kveði upp ákveðxia
dómai, eða komdst að endanlegri
niðurstöðu. Stundum eru sér-
flræðingar kvaddir á vettvaing,
til þess að gefa skýrglu, eða
veita fræðslu um tntekin mól-
efni.
Einn slfkur þáttur fjallaði um
landbúnaðiun, þetta ólasknondi
mein f íslenzkum þjóðarhlkama.
Fyrst var fólkið á götunni tekið
tali og kom fram hjá því flestu,
ef ekki öllu mikil góðvild í garð
þessa atvinnuvegar, og endur-
s-pegdaðist í svörum þess, þessi
dásamlegi eiginleiki mannssál-
arinnar, umburðariynd i gagn-
vart því, sem menn ekfci sfcilja.
En svo kom til sögunnar
ungur haigfræðingur. Og hann
kunni sitt flag. Hann kom með
töllur og hversfoonar líkinda-
reifcninig. Niðurstaða hans
virtist sú, að bændumir væru
of margir. Það þuirfti að fækka
bændunum, því framleiðslan
var of mdkil.
Út er komin hjá Fiskifélagi
íslands bókin Fiskimaðurinn
eftir Ásgeir Jakcbsson og er
hún ætluð til hjálpar við
kennslu fiskimannsefna.
Er þetta þriðja bólkin í
flokki handlbóka sem Fiskifé-
liagið hiefur gefið út. Áður
komu út Fiskileitartækni og
Bókin um fiskinn.
Bókin skiptist í fjóra hluitia.
í hinum fyrsta greinir frá
splæsi, brögðum hnútum og
netavinnu, í öðrum hluta frá
fiskvinnu um borð (blóðgun,
hausun, ílatningu, ísun, södt-un
o.s.frv.). í þriöj-a hluta er gerð
grein fyrir veiðum með mis-
munandi veiðarfærum og í
þeim fjórða fyrir nokkrum at-
riðum sem varða vinnuslys og
sdglingiareglur. Bókin er um 90
bls., prýdd rúmlega 100 teikn-
ingum og ljósmyndum.
í eftirm-ála segir höfundur
m.a. að bókin sé byggð á
reynslu höf-undar sj-álfs, er-
lendum bókum af svipuðu taigi
og tillögum og ráðleggingum
ýmissa kunnáttumanna. Hann
lpggur áherzlu á að bók þessi
sé ætluð byrjendum og þvi
þurfi að gefa út sáðar ýtar-
Jegri bók fyrir stýrimannsefni.
f formál-a Eggerts G Þor-
steinssonar, fyrrv. sjávarút-
vegsmálaráðherra, seigir m.-a.
að „höfundur... þetkkir svo
vel til verka sem bezt verður
á kosið... og hefur a-uk þess
arar reynslu l*agt sig í fram-
króka um að kynnast því nýj-
asta og bezta sem mótazt hef-
ur í lögum og umsvifamiklum
tilraunum nágrannalartda okk-
ar í fisdcveiðum“.