Þjóðviljinn - 11.01.1974, Blaðsíða 2

2 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur II. janúar 1974
RABBAÐ VIÐ JÓHANN M. BJÖRNSSON, MYNDSKERA, SJÖTUGAN
Jóhann vift vinnu sína á gullsmiöaverkstæöi Hreins sonar sins
vikur, byrjaði ég að vinna hjá
Rikharði Jónssyni og var hjá hon-
um ein fimmtán ár, en siðan hef
ég unnið sjálfstætt.
— Hver eru mestu og erfiðustu
verkin sem þú hefur unnið?
— Liklega hefur verið einna
mesta vinnan i ræðustól, sem gef-
inn var til Skúlagarös i Keldu-
hverfi, það var lika mikil vinna
við préúii.unarstóla sem ég gerði
fyrir Svalbarðskirkju, Reykja-
hlíðarkirkju og Dalvikurkirkju.
t>á hef ég gert skirnarfonta fyrir
margar kirkjur. Núna er orðin
talsverð mikil eftirspurn eftir
smærri hlatum, og ég hef t.d.
skoriö talsvert mikið úr hvaltönn-
um, það er ágætt og skemmtilegt
efni, en seinlegt að vinna úr þvi.
— En nú hefur þú málað og
teiknað' varstu raunverulega
með myndskurð i huga þegar þú
fórst i Handiðaskólann?
— Mig langaöi fyrst og fremst
að læra teikningu. Arið 1927 var
ég einn vetur i teikniskóla hjá
Rikharði, og Asgrimur Jónsson
kenndi mér meðferð lita þann
vetur. Mér fannst námið viö
llandiðaskólann fjölbreytt og
skemmtilegt og hafði gaman af
bæöi teikningunni og handavinn-
unni.
Smiðirnir fóru í
Handíðaskólann
fyrst enga vinnu
var að hafa
Sjötugur er i dag Jóhann
M. Björnsson, myndskeri.
Viö heimsóttum hann i gær
aö heimili hans Grundar-
stíg 12 til að rabba stutta
stund. Jóhann færðist Ijúf-
mannlega undan, en allt
kom fyrir ekki.
— Þú ert Húsvikingur, Jóhann,
hverjir voru foreldrar þinir?
— Björn Björnsson, trésmiður
og Guðný Jónasdóttir. Við vorum
þrjú systkinin: ég, Haraldur, sem
er málari á Húsavik, og systir
sem dó ung. Bg er elstur.
— Hvernig var á Húsavik þeg-
ar þú komst til vits og ára?
— Það var sjósókn og furöu
mikill landbúnaður. Það kepptust
allir við að eiga kú og kindur til að
hafa eitthvaö fyrir stafni um vet-
urinn, þvi að þá var ekkert að
gera.
— Lærðirðu smiðar hjá pabba
þinum?
— Ég byrjaði að dunda hjá
honum, en vann þó aðallega við
húsamálun, þar sem hann var
húsamálari lika. Þeir gerðú allt
þessir gömlu. Ég var i barnaskóla
i þrjá vetur, byrjaði 10 ára þar.
Svo var ég i unglingaskóla hjá
Benedikt Björnssyni á Húsavik.
Svo vann ég bara það sem til féll,
þangað til að ég fór til Stefáns
Guðjohnsens, verlunarmanns, og
vann hjá honum i tiu ár. Þá veikt-
íst ég af berklum, lenti suður á
Vífilsstaði og var frá starfi i ein
fjögur ár. Þá fór ég i Handiða-
skólann og var þar þrjá vetur.
— Var Handiðaskólinn þá ekki
nýbyrjaður?
— Þetta var fyrsti veturinn
sem hann starfaði. Ég var þá 35
ára.
— Varstu ekki elstur nem-
enda?
— Liklega, en það voru fleiri á
likum aldri, t.d. Jón Pálsson, sem
er þekktur fyrir tómstundaþætti
sina. Ennfremur man ég eftir
Marteini Sivertsen og Jóni Jó-
hannessyni, báðum frá Siglufirði,
Hallgeir Eliassyni, sem nú er lát-
inn og Jóhannesi Jakobssyni frá
Reykjarfirði á Ströndum. Þetta
voru allt fullorðnir menn og lærð-
ir smiðir. A þessum tima var
enga atvinnu að fá og þess vegna
komum við i skólann til frekara
náms.
— Þótti ekki djarft af þér að
setjast á skólabekk þetta fullorð-
inn?
— Ég gat ekki unnið nema tak-
markað. Þar að auki hafði ég svo
mikinn áhuga á svona löguðu, og
hafði alltaf haft. Þetta var ágætt.
Svo kenndi ég i Handiðaskólanum
i einn vetur, en fór þá aftur norð-
ur á Húsavik og var tiu ár teikni-
kennari við barnaskólann og
gagnfræðaskólann. Svo lenti ég
suður 1953, og hef verið hér siðan.
— Hvenær byrjar þú á mynd-
skurði?
— Strax strákur. A minum
yngri árum var ég alltaf við þetta
og svo siðar i fristundum minum.
Ég sendi muni suður á basara, þá
varalltaf tekin svona handavinna
hjá Thorvaldsensbasarnum og
Nýja basarnum sem kallaður var
— þetta voru askar, kassar og
hillur.
— Hafðirðu löngun þá til að ná
lengra i myndskurði?
—- Það var ekkert um það að
tala, ég gat það ekki þá, orðinn
giftur með heimili. A þeim árum
var svo litið að gera á þessu sviði,
og ekki árennilegt fyrir nokkurn
að leggja myndskurð fyrir sig. Nú
hefur ræst úr þessu. Ég byrjaöi á
þessu fyrir alvöru hjá Agústi
Sigurmundssyni, vann hjá
honum siðasta árið sem
ég var i Handiðaskólan-
um. Siðan hef ég verið við
þetta að mestu, nema hvað ég fór
lengi vel noröur á Húsavik á
sumrin, en þar eigum við hús, og
málaði með bróður minum. Arið
1953, þegar ég fluttist til Reykja-
— Hefurðu haidið sýningar á
myndum þinum?
— Já, tvísvar sinnum. Ég sýndi
á Húsavik, liklega 1927 eða 1928, i
barnaskólanum þar.
— Höfðu margir sýnt á Húsa-
vik þá?
— Nei. Ég held að það hafi vara
verið Olafur Túbals á undan mér
— hann hélt fyrstu málverkasýn-
inguna sem ég sá.
— Hvernig tóku Húsvikingar
þessu?
— Það gekk bara vel, ég seldi
nokkrar myndir, og það var ekki
mikið um sölu á myndum þá.
Þetta voru vatnslita- og oliu-
myndir, þó meir af oliumyndum.
Siðar snerist það við, enda þægi-
legra að gripa i vatnslitina, ef
maður hefur litinn tima. Svo hélt
ég sýningu á Siglufirði árið 1939
eða '40. Ég hef svo selt myndir
hingaö og þangað.
— Þarna ertu með mynd frá
Húsavik frá eldri tima?
— Já, þetta er hluti af Húsavik
uppúr 1920. 1 forgrunni er uppi-
stöðulón sem gert var fyrir gömlu
rafmagnsstöðina. Húsið næst
heitir Arholt, og þar er Sigtrygg-
ur Klemensson, fyrrum Seðla-
bankastjóri fæddur, en nú á
heima þarna Jónas sonur Egils
Jónassonar, þess kunna manns.
Lengra sér á tvilyft hús, sem
einnig stendur enn og heitir Vega-
mót. Það þótti mikið hús á sinni
tið.
Jóhann kvæntist árið 1928
Magneu Jóelsdóttur.og hann seg-
ir:
— Það er ekki hægt að nefna
mig öðruvisi en hennar sé getiö.
Við eigum.tvö börn, Hrein gull-
smið og Hafdisi, sem er gift i
Keflavik. Við ólum upp dótturson
okkar, Jóhann Gislason, sem nú
er við nám i háskólanum. Þetta
hefur allt gengið vel.
Jóhann og Magnea ætla að
hverfa að heiman i dag, og þykir
það hálft i hvoru súrt i broti, en á-
stæöur leyfa ekki annað.
Þetta er ræðustóllinn I Skúlagarði. Aðalútskurðurinn er af Dettifossi,
en á stólinn er greypt visa eftir Þórarin Sveinsson, föður Sveins list-
málara : Þinar ljósu lindir sendu / Ijóðaþróttinn okkar sál / þinir fossar
fyrst oss kenndu / feðra vorra göfugt mál. (Ljósm. Björn Björnsson).
Vatnslitamyndin frá Ilúsavík sem fjallað er um I viðtalinu.
Þaö væri hægt aö birta margar myndir af gullfallegum gripum eftir Jó-
hann, en samt er ekki hægt að standast þá freistingu aö birta mynd af
þessu gamla húsi, sem Jóhann liefur nýlokið við að skera út. Þetta er
íikan af bænum Vindheimum i Tálknafiröi, sem reistur var árið 1904.
Þarna áttu heima ólafur Kolbeinsson og Jóna Sigurbjörg Gisladóttir og
eignuöust þau lllbörn, sem ólust upp i þessu litla húsi. I dag eru fjórtán
þeirra á lifi.