Þjóðviljinn - 15.02.1974, Page 13

Þjóðviljinn - 15.02.1974, Page 13
Föstudagur 15. febrúar 1974. ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 13 — Skyldu, hrópáði Róbert. — Já, hann hefði álitið það skyldu slna að hjálpa mér. Það er lóðið. Hann hefði lagt fé i mig svo að ég . kæmist undir hans stjórn eins og önnur fyrirtæki hans. En ég get sagt þér eitt: ég er ekki til viðtals fyrir Ned. Hann snuðraði ein- hvers staðar uppi heimilisfangið mitt og skrifaði mér til að spyrja hvernig gengi. Ég brenndi bréfið hans. Ef ég kemst ekki af án Neds, þá verð ég að svelta. Ég vil heldur svelta i hel en éta mola úr höndum hans. Ég stóð kyrr án þess að segja neitt. Auðvitað hefði ég getað reyntaðkoma einhverri glóru inn i kollinn á honum, en heilbrigð skynsemi réð mér frá þvi að sóa tima i slikt. Hvað gat ég annars gert? Ég gat séð til þess að hann fengi ærlegan matarbita. — Hvað er langt inn i þorpið? spurði ég. — Er nokkur krá þar sem hægt er að fá almennilegan mat. — Ég hef aldrei komið þangað, en ég geri ráð fyrir að það Sé sæmilegur matur i „Vagni og hestum”, sagði hann. — Af hverju spyrðu annars að þvi? Ætlarðu að taka við hlutverki Neds og splæsa á mig máltið? 1 stað þess að hafa fyrir þvi að andmæla honum, svaraði ég hreinskilnislega: — Já. Farðu i frakkann. Við fórum niður i þorpið og fengum að borða. Það var út af fyrir sig dálitið afrek, og mér hefði aldrei tekist það einum. A þeim tima þurfti maður bókstaf- lega að knékrjúpa til að fá skinkusamloku. og fyrir heita máltið þurfti maður að undirrita yfirlýsingu um að gera gestgjaf- ann að einkaerfingja sinum, að hann gæti gert kröfu i hús manns og hibýli, að hann mætti sofa hjá konunni manns og/eða systur og mætti bursta skóna sina með spariskyrtunni manns. Það tók mig fjörutiu minútur — og á með- an drakk Robert hvert glasið af öðru — að fá þá til að byrja að útbúa matinn. Ég sigraðist á ein- um vanda eftir annan, rekinn áfram af knýjandi þörfun^ Róberts, og það var ástæðan til þess að þar kom að lokum að við sátum loks hvor andspænis öðr- um við hlaðið matborð og sett- umst að snæðingi. Róbert borðaði i belg og biðu, allt sem á fötunum var og endaði á stórum auka- skammti af osti sem hann skolaði niður með enn einu ölglasi. Á eftir gengum við i hægðum okkar heim i kofann aftur. Dauf sólarglæta skein gegnum skýjaþykknið og landslagið var býsna vinsamlegt. Róbert var lika orðinn glaðlegri. Efsti buxnahnappurinn hans var fráhnepptur til að belgfullur maginn kæmist fyrir, og sólin varpaði mildu skini yfir fölt og magurt andlit hans. Kviðfyllinni hafði fylgt hugarró, og hann var hættur að skammast út i allt og alla. Ég man að hann lét sér nægja að kvart* yfir gervi-lista- mönnum og þvi tjóni sem þeir yllu. — Mesta ólán i sögu listarinn- ar, messaði hann, — var þegar kristindómurinn datt upp fyrir og ekkert var eftir nema listin til að taka við trúarþörf fólks. í heimi þar sem enginn gat séð tilgang tilverunnar, var listamaðurinn sá eini sem gat verið öruggur um að líf hans hefði tilgang. Og til hvers leiddi það? Allir vildu koma i hóp- inn. Ég held það hafi byrjað um 1920. Þeir flykktust að eins og fjársjúkar rottur, komu sér upp vinnustofum, lifðu eins og lista- menn, klæddu sig eins og lista- menn og gerðu allt nema skapa list. Afleiðingin varð sú, að leiga á vinnustofu varð svo svimandi há, að þeir fáu sem áttu i rauninni rétt á húsnæðinu, höfðu ekki efni á að greiða hana. Littu nú bara á mig. Himandi hér i rottuholu uppi i sveit eins og flækingsrakki. Allt sem ég þarfnast er utan seilingar. Ef ég ætti heima i London, gæti ég að minnsta kosti farið á British Museum og á listsýningar. En hér sit ég.og hinir æða um i Chelsea án þess að gera annað en gaspra linnulaust um málaralist. — Jú, vissulega reyna sumir að vinna og þeir eru allra verstir. Þeir for- djerva góðan striga með þvi að kíina á hann litum með finum og Satt best að segja Börnin skrifa Það fer ekki milli mála, að i þeirri herferð, sem nú er farin gegn kommúnistum á Islandi, tjaldar Morgunblaðið öllu sem til er. Meira að segja Jóhann nokkur Hafstein fyrrverandi formaður og landsfaðir virðist nú orðinn ó- stöðvandi með kúlupennann sinn og sendir frá sér hverja ritsmið- ina á fætur annarri svo þrungna einfeldni og rökþrota hjali, að manni dettur ósjálfrátt i hug hið fornkveðna „Tvisvar verður gamall maður barn”. Eftir að verulega fór að draga úr kalda striðinu um allan heim, er engu likara en að nokkur is- lensk nátttröll ætli sér persón- ulega að sjá til þess, að timinn verði stöðvaður á íslandi svo að hinir gömlu góðu dagar fullir af hatri og viðbjóði megi aldrei hverfa. Jóhann Hafstein virðist nú vera orðinn einn af þeim. Hann sér vonda og stórhættulega menn allt i kring. Grýla kemur á glugg- ann hans á kvöldin. Um daginn segir hann eitthvað á þessa leið i Mogganum „Kommúnistar sitja i rikisstjórn meðan Moskva vill. Kommúnist- ar fá fyrirmæli i gegnum sovéska sendiráðið. Málin eru að kristali- serast”. Ég segi, málin eru ekki aðeins að kristaliserast, þau eru að úldna i hausnum á nokkrum mönnum. Hatrið og ofstækið tók sér bólfestu i þeim á Heimdallar- árunum og er nú komið inná ó- sjálfráða taugakerfið einsog hæl- særi. Auðvitað hefur enginn á móti þvi, ef Jóhann Hafstein er að nota hvildina til að fara i gegnum gömul skrif eftir sjálfan sig frá unglingsárunum og birta i Mogg- anum til að svala sögufýsn les- enda, en ef svo er verður að segja frá þvi, annars er hætta á að þetta verði tekið alvarlega. dýrum penslum. Sérstaklega konurnar. Vitlausar kerlingar sem leika fristundamálara, vegna þess að þær halda að það sé flnna en harka á götunum. Má ég þá heldur biðja um heiðarlega aula. Hann óð úr einu i annað og pat- aði æðislega út I loftið eins og hann vildi slá hausinn af öllum vitleysingunum. Ég var feginn. Gremja hans fékk útrás eftir skaðlausum leiðum og ef hann gæti haldið þvi áfrám var von til þess að hann fengi geðheilsu sina á ný. En það var alveg bráðnauðsyn- legt, að hann kæmist burt héðan. Mér stóð rétt á sama þótt ég væri ekki háttvis og þess vegna spurði ég, hvers vegna hann færi ekki heim, svo að hann gæti verið nærri vinum sinum. Ég hugsaði sem svo, að auðveldara væri að bjóða honum i mat þegar hann væri i nágrenninu, en auðvitað taldi ég óráðlegt að tala svo hreinskilnislega. Þegar ég nefndi Bæinn-sem- ekki-má-nefna, þagnaði hann allt i einu. — Það get ég ekki, sagði hann og þegar ég gekk á hann, hristi hann bara höfuðið. Senni- lega var hann með samviskubit, þótt hann viðurkenndi það ekki fyrirsjálfum sér. Hann hafði ekki heimsótt selinn og rostunginn sið- an kvöldið góða þegar ég fylgdi honum á brautarstöðina og þau höfðu bæði dáið á striðsárunum. Fyrst rostungurinn og selurinn ári seinna. Þótt Róbert hefði ver- ið i Englandi þegar þau dóu og hefði hæglega getað verið við jarðarförina, gerði hann það ekki. Ég held hann hafi ekki treyst sér til þess. Hvað sem þvi leið, þá hafði hann ekki enn fengið hug- rekki til að snúa aftur, og mér var ljóst að hann myndi aldrei gera það. Það var nokkuð liðið á daginn. Ég varð að hugsa til heimferðar, ef ég ætlaði ekki að gista. Róbert hafði leiðabók,og það virtist bráð- lega von á rútu. Við setttumst og biðum. Ég tyllti mér á rúmstokkinn. Mér leið bölvanlega. Mér var ekki um að yfirgefa hann, en ég gat ekki séð hvaða gagn hann hefði af þvi að ég yrði um kyrrt. Ég fékk hann til að ,,fá lánaða” þá fáu shillinga sem ég hafði aflögu — hádegisverðurinn hafði kostað sitt — en annað gat ég ekki gert. Ég virti hann fyrir mér. Hann var aftur farinn að nostra við dúkinn eins og ég væri þegar far- inn. Það var ekki af ókurteisi, en hann varð að nota dagsbirtuna meðan hún entist. Ég vissi ekki hvaðgera skyldi. Það er ekki orð- um aukið að ég var gráti nær. Þetta var eins og að yfirgefa mann á timburfleka aleinan á miðju Atlantshafi. Og það var eitt sem var enn verra — sem ég hef ekki minnst á enn, en hafði angrað mig meira og meira þennan tima sem við höfðum verið saman. Hann virtist ekki vera hjátrúariullur lengur. Hún virtist horfin frá honum þessi. tilfinning að vera á valdi dular- fullra afla, sem þurfti að sefa og bliðka til þess að þau umbunuðu honum af örlæti sinu. Ef til vill hafði hún horfið þessar einmana- legu nætur i rúminu þegar endur- skinið frá snjónum féll upp i loftið og gerði birtuna grimma og ban- væna fyrir hugsjónir. Hann hafði kynnst hörðum veruleikanum svo vel að hann var ekki lengur hræddur við hina heimtufreku guði. En hefði hann misst óttann, hefði hann einnig glatað kærleikanum og lotning- unni. Hvort sem hann vissi það sjálfur eða ekki, þá vissi ég það, og mér fannst sem ég sæti við banabeð hans. Vélarhljóð úr bil barst til okkar i siðdegiskyrrðinni. Or gluggan- um sá ég rútubilinn hossast eftir veginum svo sem hálfan kiló- metra i burtu. — Þarna kemur hann, sagði ég. Róbert leit upp frá vinnunni. — Hann ekur þér beint að stöðinni sagði hann. —- Góða ferð. Föstudagur 15. febrúar 7.00 Morgunútvarp. Veður- fregnir kl. 7.00, 8.15 og 10.10 Morgunleikfimi kl. 7.20. Fréttir kl. 7.30, 8.15 (og for- ustugr. dagbl), 9.00og 10.00. Morgunbæn kl. 7.55. Morgunstund barnanna kl. 8.45: Vilborg Dagbjarts- dóttir les framhald sógunn- ar ,.Börn eru besta fólk" eftir Stefán Jónsson (12). Morgunleikfimi kl. 9.45. Til- kynningar kl. 9.30. Þing- fréttir kl. 9.45. Létt lög á milli atriða. Spjallað við bændur kl. 10.05. Morgun- poppkl. 10.25: Osibisa, Yes og Jimi Hendrix leika og syngja. Morguntónleikarkl. 11.00. Einleikarar og Scola Cantorum Basiliensis flytja forleik og svitu eftir Tele- mann/Renato Zanfini og Virtuosi di Roma leika óbó- konsert i c-moll eftir Vivaldi/Milan Turkovic og Ysaye-kammersveitin leika Fagottkonsert i F-dúr eftir Stamitz. 12.00 Dagskráin. Tónleikar. Tilkynningar. 12.25 Fréttir og veðurfregnir. Tilkynningar. Tónleikar. 13.05 Við vinnuna: Tónleikar. 14.30 Siðdegissagan: „Dyr standa opnar” eftir Jökul Jakobsson. Höfundur les sögulok (13). 15.00 Miðdegistónleikar. Paradisarþátturinn úr óra- toriunni „Friði á jörðu” eft- ir Björgvin Guðmundsson við Ijóðaflokk Guðmundar Guðmundssonar. Svala Nielsen, Sigurveig Hjalte- sted, Hákon Oddgeirsson og söngsveitin Filharmónia syngja með Sinfóniuhljóm- sveit tslands. Stjórnandi: Garðar Cortes. 15.45 Lcsin dagskrá næstu • viku. 16.00 Fréttir. Tilkynningar. (16.15 Veðurfregnir). 16.20 Popphornið. 17.10 Útvarpssaga barnanna: ,,Jói i ævintýraleit” eftir Kristján Jónsson. Höfundur byrjar lesturinn. 17.30 Framburðarkennsla i dönsku. 17.40 Tónleikar. Tilkynningar. 18.30 Fréttir. 18.45 Veður- fregnir. 18.55 Tilkynningar. 19.00 Veðurspá. Fréttaspegill. 19.15 Þingsjá.Ævar Kjartans- son sér um þáttinn. 19.30 Varnarmálin. Tvö stutt erindi fiytja: ÓlafurRagnar Grimsson prófessor og Þor- steinn Eggertsson stud jur. 20.00 Sinfóniutónleikar. Frá tónleikum Sinfóniuhljóm- sveitarinnar i F'rankfurt i október s.l., a. Sinfónia i Es- dúr (K 543) eftir Wolfgang Amadeus Mozart. b. ..Dafnis og Klói”. sinfónisk atriði úr samnefndum ball- ett eftir Maurice Ravel. 20.55 Iiálf öld á Hrafnkelsdal. Kristján Ingólfsson ræðir við hjónin Aðalstein og Ingi- björgu á Vaðbrekku. 21.30 Útvarpssagan: „Tristan og isól”eftir Joseph Bédier. Einar Ól. Sveinsson islensk- aði. Kristin Anna Þórarins- dóttir les (5). 22.00 Fréttir. 22.15 Veðurfregnir. Lestur Passiusálma (5). 22.25 Kvöldsgan: „Skáld pislarvættisins” eftir Sverri Kristjánsson. Höfundur les (4). 22.45 Draumvisur. Sveinn Árnason og Sveinn Magnús- son kynna lög úr ýmsum áttum. 23.45 Fréttir i stuttu máli. Dagskrárlok. 20.00 Fréttir. 20.25 Veður og auglýsingar. 20.30 Að Ileiðargarði. Bandariskur kúrekamynda- flokkur. 3. þáttur. Skuggi íortiðar. Þýðandi Krist- mann Eiðsson. 21.25 Landshorn. Frétta- skýringaþáttur um innlend málefni. Umsjónarmaður Guðjón Einarsson. 22.05 Gestur kvöldsins. Bandariski þjóðlagasöngv- arinn Pete Seeger syngur bresk og bandarisk lög og leikur sjálfur undir á gitar og banjó. Þýðandi Heba Júliusdóttir. 22.35 Dagskrárlok. UNDRALAND Ný leikfangaverslun i Glæsibæ. Allt sem rúllar, snýst skoppar, tistir og brunar. Fjölbreytt úrval. Komiö, sjáiö, undrist í UNDRALANDI Auglýsingasíminn er17500 WífifflJTW,

x

Þjóðviljinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.