Þjóðviljinn - 23.01.1980, Blaðsíða 6

6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 23. janúar 1980
Greinaflokkur eftir Björn
Arnórsson hagfræðing BSRB
Hvað er
vísitala?
Neyslurannsóknir
og framfærsluvísitala
I siöasta pistli fjallaöi ég um
hve mikilvægt þaö er aö taka til-
lit til magns vörunnar, þegar
framfærsluvisitalan er fundin
og sýndi dæmi um þetta meö 4
vörutegundum. Ljóst er aö
neysla hverrar fjölskyldu er
töluvert flóknari en svo. Þvi
þarf aö finna einhverja leiö til
aö finna þaö magn hverrar
vöru, sem endurspeglar á ein-
hvern hátt neysluvenjur þess
hóps, sem viö höfum ákveöiö aö
miöa viö.
Fyrsti útreikningur á fram-
færsluvisitölu á Islandi var
geröur af Hagstofu Islands áriö
1922, en út frá þeim grundvelli
var siöan reiknaö til baka til
ársins 1914, svo segja má aö til
sé framfærsluvisitala á Islandi
fyrir s.l. 66 ár. Slöan hafa veriö
teknir upp nýir grundvellir á
árunum 1939, 1959 og 1968.
Breytingar þessar eru
nauösynlegar þar sem neysla
okkar breytist mjög mikiö eftir
þvi sem timar liöa. Ekki þarf aö
fjölyröa um hve innkaup okkar
hafa breyst frá árinu 1914 og þö
viö litum aöeins til baka til
1968-grundvallarins, sem
reyndar byggöist á rannsókn,
sem var gerö á árunum 1964-65,
þá ætla ég aö samsetningin hafi
breyst töluvert. Þannig má
búast viö aö sólarlandaferöir
hafi aukist aö miklum mun, lita-
sjónvarpiö komiö til sögunnar,
grænmetisneysla hefur aukist,
svonokkurdæmi séu nefnd. Þvl
er nú veriö aö rannsaka neyslu-
venjur þannig aö setja megi
framfærsluvisitölunni nýjan
grundvöll, sem er meira i takt
viö neyslu landsmanna, en sá
sem nú er i notkun.
Fyrir utan fyrsta grundvöll-
inn, sem var áætlaöur af Hag-
stofu íslands, hefur visitölu-
grundvöllurinn veriö miöaöur
viö rannsóknir, sem yfirleittl
3. GREIN
voru geröar nokkrum árum
áöuren viökomandi grundvöllur
var lögfestur.
Þá er ’39 grundvöllurinn var
geröur, voru 50 fjölskyldur i
Reykjavik beönar um aö halda
búreikninga, 40 af þeim skiluöu
nothæfum niöurstööum. Meöal-
stærö fjölskyldu (þ.e. visitölu-
fjölskyldan svonefnda) var 4,8
eöa hjón meö 2,8 börn innan 16
ára aldurs.
Fyrir 1959-grundvöllinn
skiluöu 80 barnafjölskyldur I
Reykjavik nothæfum búreikn-
ingum og var vlsitöluf jöl-
skyldan 4,2 eöa hjón meö 2,2
börn. Þessi grundvöllur var
slöan notaöur fram til ársins
1968.
1968-grundvöllurinn, sá sem
nú er í notkun, byggist á rann-
sókn, sem var gerö á neyslu
launafólks I Reykjavik á
árunum 1964-1965 . 300 fjöl-
skyldur launafólks voru beönar
um aö færa búreikninga og
skiluöu 100 nothæfum reikn-
ingum. Þessar fjölskyldur
skiptust þannig milli stétta
Björn Arnórsson
(innan sviga hef ég sett hlutfall
stéttarinnar af þjóöarheild skv.
skattskrá).
Verkamenn 26 (26,7%)
Sjómenn 3 ( 4,4%)
Iönaöarmenn 23 (21,5%)
Opinb. starfsm. 30 ( 30,9%)
Versl.- og skrif.st.m.
hjá einkaaöilum 18 (16,5%)
Þannig aö sjá má aö úrtakiö
(sá hópur, sem skilaöi not-
hæfum búreikningum) endur-
speglar vel samsetningu þess-
ara stétta I þjóöfélaginu.
Meöalstærö fjölskyldnanna var
3,96 eöa hjón meö 1,96 barn og
skal þá tekiö fram, aö nú voru
einnig I úrtakinu barnlaus hjón,
sem ekki var áöur. Þaö er þessi
fjölskylda, sem hefur gengiö
undir nafninu visitölufjöl-
skyldan.
Þaö skal skýrt tekiö fram, aö
neysla hennar er meöaltal af
neyslu ofannefndra 100 fjöl-
skyldna, en neysla þeirra var
mjög mismunandi. Mun neysla
þeirra tekjuhæstu veriö um þaö
bil þreföld miöaö viö þá tekju-
lægstu.
En hvernig var svo grund-
völlurinn, sem kom út úr
þessari rannsókn? Um þaö mun
ég fjalla I næsta pistli.
Næsta grein: Visitölugrund-
völlurinn. Aöur birt i Þjóövilj-
anum 1. grein 15. jan., 2. grein
17. jan. sl.
%
Áhættuþættir hjartasjúkdóma
Annar fræöslufundur Hjarta-
og æöaver ndarfélags Reykjavik-
ur veröur haldinn nk. fimmtu-
dag, 24. þ.m. kl. 17.15 á Hóte!
Borg (Gyllta sal). Fundarefniö
að þessu sinni veröur: áhættu-
þættir hjartasjúkdóma.
Fræöslufundastarf félagsins
á þessum vetri hófst 8. nóv. sl.
meö almennum fundi um heila-
áföll og hjartas júkdóma.
Prófessor dr. med. Gunnar Guð-
mundsson yfirlæknir flutti þá
erindium heilablæöingar og æöa-
stiflu i heila en dr. Arni Kristins-
son flutti erindi um hjarta-
sjúkdóma. Fundur þessi var
mjög vel sóttur og sýndu fundar-
menn mikinn áhuga á fundarefn-
inu.
Á fundinum annaö kvöld veröa
pallborösumræöur um fundar-
efniö. Umræöustjóri veröur
Snorri Páll Snorrason yfirlækn-
ir, en aörir þátttakendur dr.
Laufey Steingrimsdóttir nær-
ingarfræöingur og læknarnir
Ingólfur S. Sveinsson og
Margnús Karl Pétursson.
Þátttakendur flytja fyrst 5-7
minútna inngangserindi en siöan
ræöast þeir viö, svara fyrir-
spurnum fundarmanna og ræöa
viö þá eftir þvi sem tilefni gefst
til.
Sérstök athygli skal vakin á
þvi aö þetta er almennur
fræöslufundur og er öllum heim-
I ill aðgangur.
* 1
Lögfræðiskriistofa
okkar er flutt að Lágmúla 5, 4. hæð, simi
81211.
Vilhjálmur Árnason hrl.
ólafur Axelsson hdl.
Erikur Tómasson hdl.
Púntila fær sér baö (Theódór Júlfusson). Fyrir utan sauna-
kiefann sitja Sá eymdarlegi (Viöar Eggertsson) og Matti vinnu-
maöur (Þráinn Karlsson), en vinnukonan Finna (Sólveig Halldórs-
dóttir) hlustar á.
Leikfélag Akureyrar:
PÚNTILA
og MATTI
Þriöja verkefni Leikfélags
Akureyrar á þessum vetri
veröur leikrit Bertolts
Brechts, Púntila bóndi og Matti
vinnumaður, sem margir telja
eitthvert alskemmtiiegasta verk
leikskálds ins.
Leikrit þetta samdi Bertolt
Brecht áriö 1940 er hann var
landflótta staddur i Finnlandi.
Þar dvaldist hann m.a. á búgaröi
skáldkonunnar Hella Wuolijoki
og er leikritiö samiö uppúr
sögum er skáldkonan sagöi
honum og hálfgeröu leikriti, sem
hún haföi veriö aö glima við.
Til gamans má geta þess, aö
ráögert haföi veriö aö veita
Brecht landvist á tslandi, þegar
honum var ekki lengur vært á
meginlandinu vegna ofsókna
nasista. Haföi Halldór Laxness
forgöngu um þaö mál aö áeggjan
danskra rithöfunda og höföu
tiiskilin leyfi fengistfyrir þessu.
En þegar til kastanna kom var
Brecht stunginn af vestur á
bóginn á leið til Bandarikjanna.
Laxness kynntist Brecht er hann
var endanlega sestur aö i
Austur-Berlin ( þar sem hann
fékk til umráöa eigið leikhús,
Theater am Schiffsbaner-
damm). „Hann minnti á Truck -
driver”, er haft eftir skáldinu á
Gljúfrasteini þegar hann var
inntur eftir þvi hvernig kollega
hans heföi komiö honum fyrir
sjónir.
Leikritiö Púntila og Matti var
sýnt i Þjóöleikhúsinu 1969 og
varö ákaflega vinsælt. Einnig
var leikurinn sýndur á Húsavik
fyrir um þaö bil tiu árum og mun
mörgum enn i fersku minni.
Að þessu sinni leikstýrir
Hallmar Sigurðsson Púntila
bónda og Matta vinnumanni og
gerir jafnframt leikmyndina, en
Hallmar hefur veriö viö leik-
listarnám I Sviþjóö siöastliðin
fimm ár, og er þetta fyrsta verk-
efni hans sem leikstjóra á
islensku leiksvibi. Púntila bónda
leikur Theodór Júliusson, en
Þráinn Karlsson leikur Matta.
Fjöldi persóna koma viö sögu og
farasumir leikaranna ( sem eru
14), með fleiri en eitt hlutverk.
Söngvar i leikritinu eru eftir
Paul Dessau og hefur Karl
Jónatansson æft þá og annast
undirleik á harmóniku á
sýningum.
Aö lokinni frumsýningu á
Púntila og Matta hefjast æfingar
á tveim siöustu verkefnum
leikfélagsins á þessu leikári,
Herbergi 213 eftir Jökul
Jakobsson og Beðiö eftir Godot.
Starfsemi Leikfélags Akureyrar
hefur verið með miklum blóma
að undanförnu, 7.500 manns sóttu
sýningar leikfélagsins á Galdra-
karlinum i Oz og Fyrsta
öngstræti til hægri (4.200
manns), sem lætur nærri að
vera metaðsókn.
Theódór Júliusson sem Púntila