Þjóðviljinn - 14.09.1983, Blaðsíða 4

4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 14. september 1983
ÞJOOVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðshreyf-
ingar og þjóðfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Eramkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir. . ____.
Jtitstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan Ólafsson.
Umsjónarmaður Sunnudagsblaðs: Guðjón Friðriksson.
Auglýsingastjóri: Sigríöur H. Sigurbjörnsdóttir.
Afgreiðslustjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Blaðamenn: Auður Styrkársdóttir, Álfheiður Ingadóttir, Helgi Ólafsson,
Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gíslason, Ólafur Gíslason,
Óskar Guðmundsson, Sigurdór Sigurdórsson, Valþór Hlöðversson.
íþróttafréttaritari: Víðir Sigurðsson. ■
Utlit og hönnun: Guðjón Sveinbjörnsson, Þröstur Haraldsson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Magnús Bergmann.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Auglýsing.ar: Áslaug Jóhannesdóttir, Ólafur Þ. Jónsson.
Skrifstofa: Guörún Guðvarðardóttir, Jóhannes Harðarson.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, Margrét Guðmundsd.
Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bílstjóri: Ólöf Sigurðardóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Ólafur Björnsson.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir
Útkgyrsla, afgreiðsla og augiýsingar:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 81333.
Umbrot og setning: Preint.
Prentun: Blaðaprent h.f.;
Ný
samningasnara
Enn á ný hefur Alusuisse tekist að flækja ríkisstjórn
íslands í samningasnöru. Tvisvar áður hefur Jóhannes
Nordal látið forstjóra Alusuisse snúa á sig í samning-
um. í þriðja sinn kemur hann heim ásamt Guðmundi
G. Þórarinssyni og Gunnari Schram og færir ríkis-
stjórninni afarkosti.
Deildarstjóri Alusuisse á íslandi, Ragnar Halldórs-
son, tilkynnti þjóðinni fyrir helgi að umfjöllun ríkis-
stjórnarinnar um þennan nýja samning væri í reynd
bara formsatriði. Atburðarásin síðustu daga sýnir að
hann hafði rétt fyrir sér. Ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks-
ins og Framsóknarflokksins dinglar nú í samningasnöru
sem forstjórar Alusuisse hafa ofið af mikilli kænsku.
í fyrsta lagi hefur Alusuisse nú fengið fram fyrirheit
um stækkun álversins og heimild til að selja helminginn
í ÍSAL til að geta á ný stokkað upp lánafærslur sem
voru orðnar Alusuisse sjálfu til mikils óhagræðis.
Stækkunin og söluheimildin voru mesta kappsmál Alu-
suisse og í þeim efnum náðu forstjórarnir í Zurich
miklum árangri.
í öðru lagi lætur Alusuisse í té minniháttar hækkun á
rafmagninu og fær heimild til að taka þessabráðabirgða-
hækkun alla til baka ef ekki nást á næsta ári samningar
sem forstjórar Alusuisse geta sætt sig við. Eftirleikur-
inn er því Alusuisse afar auðveldur. Þeir geta einfald-
lega hótað því á næstu mánuðum að lækka rafmagnið
aftur niður í 6.5 mills ef Nordal og ríkisstjórnin sam-
þykkja ekki þau skilyrði sem Alusuisse kann að setja í
næstu samningalotu.
Þegar þær fréttir bárust í síðustu viku að rafmagnið til
Alusuisse myndi hækka í 10 mills töldu allir íslendingar
að náðst hefði óafturkallanlegur áfangi. Þegar Zúrich-
fararnir koma heim kemur í ljós að Alusuisse getur
strax á næsta ári lækkað rafmagnið aftur í 6.5 mills.
Þótt Viðreisnarstjórnin og ríkisstjórn Sjálfstæðis-
flokksins og Framsóknarflokksins 1974-1978 eigi
marga afleiki í samningum við Alusuisse þá skarar þessi
afleikur fram úr þeim öllum. Hann er hvað hagsmuni
íslands snertir hrópleg heimska. En hins vegar gull-
trygging fyrir Alusuisse.
í þriðja lagi er hin tímabundna hækkun rafmagnsins j
mun minni en efni stóðu til. Eins og leiðarahöfundur i
DV hefur bent á hefði verið hægt að una hækkun í 9-10 |
mills meðan álverð í heiminum var í algeru lágmarki. I
Nú hefur það hins vegar hækkað úr 48 centum á pund í !
76 cent. Þess vegna er það rétt hjá DV að upphafshækk-
unin nú hefði átt að vera a.m.k. 13 mills. Ríkisstjórnin
sættir sig hins vegar við hækkun sem nær ekki einu sinni
10 mills og lætur svo til viðbótar niðurlægja sig með
ákvæði um að Alusuisse geti einnig kippt þessari hækk-
un til baka og búið við lok ársins 1984 aftur við
hneykslisverðið 6.5 mills.
i
í fjórða lagi er svo búið til flókið kerfi til að fjalla um
ágreiningsefnin frá fyrri árum. Alusuisse fær rétt til að
hafa sína eigin fulltrúa jafnréttháa við þau umfjöllunar-
borð og fulltrúa íslensku ríkisstjórnarinnar. Það eru
greinilega engin takmörk fyrir því hve langt ríkisstjórn-
in er reiðubúin að ganga til að þjóna óskum hins er-
lenda auðhrings. Fullveldisrétti íslensku þjóðarinnar er
ýtt til hliðar og Alusuisse gert jafn hátt undir höfði og
íslenska ríkinu.
Lánleysi íslendinga í samningum við Alusuisse ætlar
greinilega að verða samfelld sorgarsaga. Ríkisstjórnin
hefur á fáeinum mánuðum fórnað sterkri stöðu.
ór
klippt
Lokað fyrir
Svarthöföi í DV er hrifinn af
stjórnmálafréttariturum Morg-
unblaðsins og Tímans sem fyrir
helgi reyndu eins og borvélar að
gera gatasigti úr stjórnarand-
stöðunni. Aðrir töldu að um of-
slátrun hefði verið að ræða, eða
það sem Ameríkumenn kalla
„overkill“. í sjónvarpsþætti þess-
um var um það spurt hversvegna
stjórnarandstaðan hefði haft svo
hægt um sig í sumar. Svörin voru
á þá lund að ekki hefði verið hægt
um vik, þingið lokað og ríkisfjöl-
miðlar ekki gert sér far um að
leita eftir afstöðu fulltrúa stjórn-
arandstöðuflokkanna. Er þá ekki
annað eftir en samtöl við fólk og
greinar í blöð, sem þó nokkrar
hafa sést, ekki síst eftir forystu-
menn Alþýðubandalagsins. Og
raunar gefur Svarthöfði í DV oss
þessa viðurkenningu: „Aftur á
móti er stjórnarandstaðan skipu-
legust í Alþýðubandalaginu eins
og sést á Þjóðviljanum..."
En þegar þingið er lokað og
ríkisfjölmiðlar áhugalitlir um að
auðvelda stjórnarandstöðunni að
rækja lýðræðisskyldur sínar er
ekki í mörg hús að venda. Alþingi
götunnar er þó tekið til starfa,
eins og Svavar Gestsson benti á,
og má segja að þó stjórnarand-
stöðunáttúran sé lamin með lurk
þá leitar hún út um síðir. Svo
lýðræðislega þenkjandi eru fs-
lendingar þrátt fyrir allt.
Ofslátrun
Miklar framfarir hafa orðið í
fréttamennsku ríkisfjölmiðlanna
á síðustu árum. Kvöldfréttir út-
varps eru t.a.m. oft á tíðum bæði
fjölbreyttar og hressilegar. Fyrir
nokkrum misserum var tekinn
upp sá háttur að elta mál uppi
með því að velta þeim úr einum
fréttatíma í annan, og láta menn
„kommentera" til skiptis á deilu-
mál. Þetta vinnulag smitaði út frá
sér í sjónvarpið. Og með þessum
hætti sluppu fréttamenn undan
ásökunum um varðhunds- eða
línuvarðarhlutverk, en voru eðli-
legur tengiliður, og hlustendur
fengu viðhorf deiluaðila milli-
liðalaust.
Linnulausar skammir í Mogga
og DV hafa greinilega haft nokk-
ur áhrif á fréttastofur ríkisfjöl-
miðla. í það minnsta brá svo við
að eftir valdatöku ' núverandi
ríkisstjórnar hafa verið teknir
upp nýir hættir þar á bæ. í staðinn
fyrir krítíska afstöðu, sem alltaf
er holl, því að opinber lýgi er ekk-
ert betri en hver önnur, og í stað-
inn fyrir samspil sjónarmiða í
stjórnmálum, jaðrar frétta-
flutningurinn á stundum við það
að stjórnin sé á eintali við þjóðina
gegnum ríkisfjölmiðlana.
Eðli málsins samkvæmt hljóta
ráðherrar á hverjum tíma að hafa
betri aðstöðu en aðrir til þess að
kynna mál sem til ákvörðunar
eru, en fyrr má nú rota en of-
slátra.
Ekki fylgt eftir
Slíkri gagnrýni eiga jað sjálf-
sögðu að fylgja dæmi ef hún á að
teljast marktæk. Tökum þá fyrst
húsnæðismálin þar sem gengið
hefur á með yfirlýsingum, annað-
hvort frá ráðherrum beint, eða
með því að haft er eftir þeim upp
úr stjórnarblöðunum. Út og
suður hafa Framsóknarráðherr-
arnir fimbulfambað um þessi mál
í ríkisfjölmiðlunum án þess að
vera nokkurntíma spurðir hvar
þeir ætli og hvernig að afla fjár til
úrbóta. í þessu máli hefur þó
ríkisstjórnin mótpól sem eru
áhugamenn um úrbætur í hús-
næðismálum og er það vel.
En þá kemur að dæmigerðu
ráðherramáli sem er blessuð vís-
italan, sem fer lækkandi. Ekki
fékk Matthías Á. Mathíesen eina
spurningu um það hvernig stæði á
því að tekið væri að hægja á
hækkun framfærslukostnaðar.
Það er bara árangur, en ekki ár-
angur af því að kaupið hefur ver-
ið lækkað um þriðjung ef dæma á
af fréttum ríkisfjölmiðlanna. Úr
fréttum gærdagsins má svo taka
það að aðalfrétt í morgunfrétta-
tímum voru glefsur.upp úr stjórn-
arblöðunum um innihald samn-
ingsins við Alusuisse, en ekki var
minnst einu orði á þá frétt Þjóð-
viljans, að raforkuverðið myndi
lækka aftur í 6.5 mills á næsta ári
næðust ekki samningar þá. Það
var þó frétt, en hitt mest gamlar
lummur.
Hið sama var upp á teningnum
í hádegisfréttum þegar Rafn
Jónsson las textann frá ríkis-
stjórninni um niðurstöðu álvið-
ræðna og þetta meginatriði kom
fram í síðustu aukasetningu.
Ráðherra flakar
Til þess að leggjá lot meö lasti
verður að viðurkenna að sú ný-
breytni að fylgja ráðherrum eftir
á vinnustaðafundi er góðra gj alda
verð, og var gaman að sjá Hall-
dór Ásgrímsson flaka. Vonandi
verður framhald á þessu og ekki
við sjónvarpið að sakast þó það
hafi ekki vitað af vinnustaða-
fundum Svavars Gestssonar á
Norðurlandi, Hjörleifs og Helga
á Austurlandi og Kjartans Jó-
hannssonar á Suðurnesjum. Og
dekkun ríkisfjölmiðlanna á
friðarvikunni var til muna
fyrirferðarmeiri en í Tíma,
Mogga og DV, þar sem mest bar
á vandræðalegri þögn.
Sjálfum sér
ósamkvœmir
Það á að vera sama hvort á
fréttastofum sjónvarps og út-
varps eru fleiri eða færri tengdir
ákveðnum stjórnmálaflokkum.
Ef á að meta störf þeirra sem þar
starfa af sanngirni hlýtur að vera
tekið mið af þeim reglum sem
þeim eru settar og innbyrðis í
samræmi í aðferðum og vinnu-
brögðum. Það er alveg ljóst eftir
þetta sumar, að gagnrýni fulltrúa
stjórnarandstöðunnar á ríkis-
fjölmiðlana er réttmæt.
Fréttastofurnar hafa brugðið út
af sínum eigin venjum og vinnur-
eglum með þeim afleiðingum að
stjórnarandstöðunni hefur verið
gert erfiðara um vik en áður að
gegna lýðræðisskyldum sínum.
-ekh
Fagnaðarerindið
Það gekk mikið á hjá
stjórnmálafréttariturum stjórn-
arblaðanna, þegar þeir hugðust
taka leiðtoga stjórnarandstöð-
unnar á hné sér í sjónvarpi á
dögunum, eins og við greindum
frá hér á síðunni í gær. Sömu
fréttaskörungar mættu vopnaðir
pennum og segulbandstækjum
um hádegisbil í gær í iðnaðar-
ráðuneytið til að taka við boð-
skap iðnaðarráðherra og álvið-
ræðunefndar um fagnaðarerindið
frá Zúrich. Öðrum frétta-
mönnum til mikilla vonbrigða
heyrðist lítið í umræddum
stjórnmálafréttariturum ,á fund-
inum. í stað þeirrar ákefðar sem
einkenndi markvissar og rökvísar
fyrirspurnir í sjónvarpssal talaði
þögnin ein við skrifborð ráð-
herrans. Tækin góðu sáu um að
nema dásemdarlýsingar ráða
manna á guðspjallinu frá Zúrich
sem við fáum síðan að lesa með
stóru letri í stjórnarblöðunum í
dag. Hver var að tala um
upplýsandi og hlutlægt frétta-
mat???
Jábrœður í kór
Það var ekki síður fróðlegt að
fylgjast með hvernig iðnaðarráð-
herra og fyrrum forstjóri Fram-
kvæmdastofnunar og formaöur
Álviðræðunefndar, formaður
stjórnar Landsvirkjunar og
Seðlabankastjóri tóku innilega
undir orð hvors annars á um-
ræddum fréttamannafundi. Að-
rir álviðræðumenn kinkuðu síðan
kolli þegar við átti. „Mikill á-
fangi", „Verðmætur áfangi“, „Ú-
trúlegt afrek“, „Mikilvægt
skref“, „Gott frumskref“, eru
dæmi um nokkrar þær yfirlýsing-
ar sem hrutu af vörum ráðherra
um innihald guðspjallsins frá
Zúrich og formaðurinn kinkaði
kolli og síðan lærisveinarnir. Það
vantaði bara að forstjóri Álvers-
ins væri á fundinum til að kinka
kolli til að fullkomna leikinn.
Hann hefur því miður fulla ást-
æðu til að kinka góðlátlega kolli
með félögum sínum í Zúrich.
______________- Ig-