Þjóðviljinn - 23.03.1985, Blaðsíða 5

INN
SÝN
skóláæskan!
Hertakafjármálaráðuneytisins. Orð
menntamálaráðherra marklaus. Einkaskólará
döfinni. Ragnhildur skólaspillir. Nauðsyn
samstöðunnar
Sannarlega er vorið komið í
loftið, rauðmaginn genginn á
grunnin og í sundlaugunum eru
gæjar og píur farnar að glenna sig
framan í glaðbeitta sól, í þeirri
von að geta sníkt af henni pínku-
litla brúnku á holdið. En þó nátt-
úran sé þannig farin að búa sig
undir að klæðast vorskrúðanum
hefur sjaldan ríkt meiri kuldi og
biturð í því litla mannfélagi sem
um meir en þúsund ára skeið hef-
ur hafst við á þessum nyrstu
nesjum úthjarans.
Æskutöggur
Um þessar mundir ættu ung-
lingarnir að vera farnir að hlakka
til loka framhaldsskólanna, lúkn-
ingar prófa, sumarstarfa og
ævintýranna sem ef til vill bíða
með nýju hausti. Þess í stað
velkjast þau nú í áhyggjum um
hvort nám þessa vetrar hverfi er-
indislaust í glatkistuna, hvort þau
nái yfirleitt að útskrifast í vor,
hvort það taki því að pæla í þessu
fjandans skólakerfi öllu lengur.
Óbilgirni ríkisstjórnar - eink-
um Alberts og Ragnhildar - hef-
ur séð til þess að í stétt þeirra
kennara sem starfa við fram-
haldsskóla blasir við landauðn.
Kennsla hefur fallið niður í hátt á
þriðju viku, og ekki útséð hvaðan
fæst bitvopn til að höggva á
Gordíonshnútinn sem svik
stjórnvalda hafa bundið á kenn-
aradeiluna. Nemendum blæðir -
og þess vegna gripu þeir til þess
hressilega gamalkunna ráðs að
hertaka fjármálaráðuneytið fyrr í
vikunni til að leggja áherslu á
kröfur sínar um að ríkisstjórnin
komi til móts við lærimeistara
þeirra. Auðvitað hlutu þeir fyrir
pústra og hrindingar hjá hand-
löngurum valdsins og allt í lagi
með það. Þegar til lengdar lætur
hefur nefnilega fátt jafn holl upp-
eldisleg áhrif á kynslóðirnar og
vera lamdar af löggunni að til-
efnislausu.
Aðgerðirnar í fjármálaráðu-
neytinu sýndu að íslensk skóla-
æska lætur ekki bjóða sér það
sem úti frýs, hún hræðist ekki
hótanir valdsins, hún lætur ekki
þungavigtardrjóla úr Hverfis-
steini hræða sig. Það er töggur í
henni!
Kennara-
deilan
En um hvað snýst þá kennara-
deilan?
Upphaflega snerist hún um
það, að kennarar í framhalds-
skólum vildu minnka þann mun
sem þeir töldu vera orðinn á sér
og fólki með sambærilega
menntun í einkageiranum.
Könnun Hagstofunnar sýndi, að
sá munur hefur aukist á seinni
árum og er nú um 60 til 80 pró-
sent. Ríkisstjórnin ansaði litlu og
til að leggja áherslu á kröfur sínar
sögðu 455 framhaldsskóla-
kennarar - eða um 70 prósent
stéttarinnar - upp störfum frá og
með 1. mars.
Áður en uppsagnirnar tóku
gildi var málinu skotið til kjara-
dóms með samþykki beggja að-
ila. Margir kennarar væntu sér
góðs af niðurstöðu hans, því í
lögum um kjaradóm er án tví-
mæla tekið fram, að við kvaðn-
ingu dóma skuli tekið tillit til
kjara sambærilegra starfshópa á
almennum vinnumarkaði.
Mörgum finnast kröfurnar um
60 til 80 prósent hækkun afskap-
lega háar og það er vissulega rétt.
Þær eru háar. Hitt er staðreynd,
að þeir hafa dregist afturúr og
lögin um kjaradóm kveða skýrt á
um, að taka skuli tillit til þeirra
launa sem fólk með svipaða
menntun hefur á almennum
vinnumarkaði. Með hliðsjón af
því fannst kennurum þeir geta
vænst allríflegra kauphækkana
frá kjaradómi. Sú von var ekki
síst reist á þeirri staðreynd, að
kjaradómur hafði fyrir skömmu
síðan úthlutað þingmönnum
nærfellt 40 prósent kauphækkun!
Var fráleitt að vænta þess að
kennurum yrði boðið eitthvað
svipað? Nei - að sjálfsögðu ekki!
Þingmenn eiga ekki að njóta
neinna sérstakra fríðinda frá
kjaradómi. Nóg hafa þeir samt.
Marklaus orð
Kjaradómur hins vegar skaut
sér undan að taka afstöðu með
því að koma með tilboð sem í
raun réttri fól í sér að kjaradeilu
kennara mætti leysa með
sérkjarasamningum. Aður en til
þeirra kom, lýsti Ragnhildur
Helgadóttir menntamálaráð-
herra því yfir án tvímæla að tekið
yrði „tillit til sérstöðu kennara”.
Skömmu síðar voru niðurstöður
sérstaks endurmats á störfum
kennara birtar með pompi og
pragt, ásamt viðeigandi mynda-
tökum af Ragnhildi í Morgun-
blaðinu. Þar kom skýrt í ljós að
kennarar hafa ótvírætt dregist
aftur úr miðað við aðrar stéttir á
síðustu árum. Auk þess var bent
á ýmislegt sem þeir inna af hönd-
um án sérstakrar greiðslu.
Þegar til samningannu kom
varð hins vegar ljóst að orð Ragn-
hildar voru einskis virði. Kennur-
um voru ekki birt nein tilboð sem
hefðu rétt hlut þeirra gagnvart
viðmiðunarhópum. í ljós kom að
Ragnhildur segir eitt í dag og
annað á morgun. Orðum hennar
er ekki að treysta. Framkoma
hennar gegn kennurum minnir
einna helst á fyrirbæri sem menn-
setja stundum efst á kirkjuturna
og snýst án afláts. Það heitir vind-
hani.
Hvort sem mönnum nú finnast
kröfur kennara réttlátar eða
ekki, þá getur enginn mælt því í
mót með réttum rökum, að lög-
unum um kjaradóm var ekki
framfylgt og að Ragnhildur gekk
á bak orða sinna.
Einkaskólar
Kennaradeilan snýst hins veg-
ar ekki lengur um laun fram-
haldsskólakennara einvörðungu.
Hún snýst einnig um það, hvort
Sjálfstæðisflokknum á að takast
að nota vinnustöðvunina til að
mola núverandi skólakerfi, þar
sem allir njóta sömu menntunar
án sérstaks endurgjalds, til að
ryðja einkaskólum braut. Þess
vegna er deilan ekki lengur fyrst
og fremst mál framhaldsskóla-
kennara, - héðan í frá varðar hún
alla þá sem vilja viðhalda ókeypis
skólum og jafnrétti til náms,
námsfólk, en ekki síst foreldra
með börn á öllum aldri, sem vilja
eiga þess kost að geta sett þau til
mennta án þess að gjalda fyrir
stórfé. Því einkaskólinn er það
sem býr að baki stífni Sjálfstæðis-
ráðherranna.
Hugmyndin um einkaskólana
er gamall draumur ofstækis-
manna úr frjálshyggjuarmi Sjálf-
stæðisflokksins, sem aldrei átti
neinn hljómgrunn með forystu
flokksins. Eftir að Ragnhildur
gleypti við hugmyndinni tók hún
hins vegar að skjóta rótum í
menntamálaráðuneytinu. Rétt
fyrir upphaf kennaradeilunnar
var svo hugmyndinni fyrst komið
opinberlega á flot af aðstoðar-
ráðherra Ragnhildar, Ingu Jónu
Þórðardóttur.
Síðan hefur vaxið stuðningur
við einkaskólahugmyndina innan
Sjálfstæðisflokksins. Þetta
_ endurspeglast ljóslega í skrifum
Morgunblaðsins sem fyrir röskri
viku lagði hina flokkslegu bless-
un yfir hugmyndina í leiðara. Þar
var vegið þunglega að skólakerfi
ríkisins og spurt blákalt „hvort
ekki sé unnt að veita nemendum
haldgóða menntun utan þessa
kerfis”. „Eru ekki aðrir betur
hæfír til að halda uppi snurðu-
lausu skólastarfí en ríkið?”
Það sem hér er á ferðinni er
það eitt, að nú ætlar Sjálfstæðis-
flokkurinn að notfæra sér
kennaradeiluna á blygðunar-
lausan hátt til að mola ríkis-
skólana og koma á menntakerfi
markaðarins, þar sem einka-
skólar verða burðarstoðir og
efnahagur foreldra mun ráða úr-
slitum um hversu mikla og góða
menntun börnin fá.
Þetta er undirrót hinnar vax-
andi hörku sem gætir í við-
skiptum ráðherra Sjálfstæðis-
flokksins, við kennara.
Ragnhildur
skólaspillir
Flestum foreldrum finnst það
hálf nöturlegt, að meðan vofir
yfir að námsvetur þúsunda ung-
menna lamist, þá sitji æðsti yfir-
maður menntamála með hendur í
skauti. Þetta er hins vegar í stíl
við fyrri afrek Ragnhildar Helga-
dóttur í skólamálum þjóðarinn-
ar. Við upphaf ferils hennar hlaut
hún það flokkslega vegarnesti að
koma sem flestum sauðtryggum
íhaldsmönnum á garðann. Það
hefur hún gert dyggilega. Og
staðreyndirnar votta, að frum-
kvæði hennar í menntamálum
hefur því miður einungis orðið til
að hnika skólastarfinu aftur á
bak. Staðreyndirnar tala:
• Á síðasta ári kom hún í
kring niðurskurði sem svaraði til
2.5 prósentum á kennslukostnaði
í grunnskólum og framhalds-
skólum.
• Á síðasta ári beitti hún sér
fyrir 4 prósent „sparnaði” í
rekstri grunnskóla.
• Hún skar niður endur-
menntunarnámskeið Kennara-
háskólans að mjög verulegu leyti.
• Hún skar niður prófanefnd,
sem sá um samræmdu prófin.
• Hún rak alla námsstjórana á
síðasta ári og réði svo einungis
þá, sem voru að hennar eigin
höfði.
Fjölmörg atriði mætti tína til
viðbótar. Staðreyndin er einfald-
lega sú, að Ragnhildur hefur
reynst álíka vel fyrir íslenska
skólakerfið og dágóður slurkur af
DDT fyrir heilbrigt og skapandi
býflugnabú.
Stöndum
saman
Það er ljóst, að ríkisstjórnin
hefur einsett sér að brjóta kenn-
ara á bak aftur. Takist henni það,
kynni sú dáð að reynast afdrifarík
fyrir verkalýðshreyfinguna alla.
Gleymum ekki að í sumar og
haust eru samningar framundan.
Þá verða menn einfaldlega að
setja hnefann í borðið og segja:
hingað og ekki lengra! Það verður
að snúa við þróun síðustu ára,
stöðva kaupmáttarskerðinguna
og freista þess að endurvinna það
sem stolið hefur verið á síðustu
árum.
Gleymum ekki heldur, að það
hefur verið logið að verkalýðs-
hreyfingunni, hún hefur verið
hlunnfarin og svikin. í febrúar-
samningunum í fyrra voru gerðir
samningar sem leiddu til þess að
kaupmáttur hrapaði í fyrra um
átta prósent. Forsenda þeirra
voru af ríkisins hálfu samdráttur í
þjóðarframleiðslu, sem í janúar
fyrir samningana var spáð að yrði
4.4 prósent. Á síðustu dögum
hefur hins vegar komið í ljós,
þegar dæmið var endurreiknað,
að þjóðarframleiðslan jókst eftir
allt saman á síðasta ári! Forsend-
ur þeirra kjarasamninga voru
með öðrum orðum rangar.
Þetta þarf að endurheimta aft-
ur. Takist kennurum að beygja
ríkisstjórnina núna verður flótt-
inn rekinn með samningum
verkalýðshreyfingarinnar í sum-
ar. Þess vegna fara saman hags-
munir fiskverkunarfólksins og
kennaranna í þessu máli. Þau
eiga í höggi við sameiginlegan
fjandmann: óvinveitta ríkis-
stjórn. Allt sem annar getur
kvarnað úr undirstöðum hennar
kemur hinum til góða. Á það er
að vísu bent að kröfur kennara
eru háar. En til að endurheimta
einungis kaupmáttarhrun síðustu
ára þarf hvorki meira né minna
en 44 prósent kauphækkun.
Svipaðar kröfur þarf því að
setja fram fyrir verkafólk síðar á
árinu. En aðalatriðið nú er að
hinir háskólamenntuðu kennarar
sem eiga í höggi við stjórnina eru
að berjast við sama óvin og
verkafólk mun stríða við síðar á
árinu. Sá verður einungis
beygður með röskleika og snarpri
baráttu, aðgerðum, og þess
vegna kom ráðuneytistaka skóla-
æskunnar á réttum tíma. Hún
hristir upp í okkur, svefngöngum
vanans, og minnir okkur á að bar-
átta felst í öðru en því að sitja á
rassinum heima.
Sá andstæðingur sem kennarar
berjast við nú mun verkafólk tak-
ast á við síðar á árinu. Takist
kennurum sóknin vel núna, þeim
mun auðveldar mun reynast að
reka flóttann síðar á árinu.
Þess vegna er þörf samstöð-
unnar! Össur Skarphéðinsson
Laugardagur 23. mars 1985 bJÖÐVILJINN — SÍÐA 5