Þjóðviljinn - 01.03.1986, Blaðsíða 5

Kæti Morgunblaðsins
Hin beiska niðurstaða ersú, að þeirsem ekkigátu lifað mannsœmandi lífi aflaununum
sínum ífyrra, þeirgeta það heldur ekki í ár
í mestu árgæslu sem þjóðin
hefur notið um árabil er nú loks
búið að rita undir kjarasamninga.
Hversu hagstæðir þeir samningar
eru launafólki má ef til vill best
dæma af undirtektum Moggans.
En daginn eftir undirskriftina
lagði Morgunblaðið gervalla
forsíðuna undir einn samfelldan
gleðisöng í tilefni samninganna.
Húrra, húrra hrópuðu ritstjórar
blaðsins og réðu sér ekki fyrir
kæti. Og ekkert mál hefur fengið
jafn konunglega meðferð í Morg-
unblaðinu frá því áætlunin um
leiftursóknina var lögð fram um
árið, þegar forsíðunni var sömu-
leiðis fórnað.
Kæti ritstjóra Morgunblaðsins
var auðvitað skiljanleg. Samn-
ingarnir leggja nefnilega engar
byrðar á atvinnurekendur.
Kaupmáttur launafólks- án tillits
til láglaunabótanna - mun heldur
ekki aukast svo neinu nemi á ár-
inu, samkvæmt útreikningum Al-
þýðusambandsins sjálfs. Þrátt
fyrir þann happdrættisvinning
sem felst í hinu skyndilega góðæri
munum við því ekki hafa úr
meiru að spila en á síðasta ári.
Eftir samningana er einnig
ljóst, að hlutur launafólks í þjóð-
artekjum mun minnka, og allt
bendir til þess að hagnaðarhlut-
deild fyrirtækjanna í þjóðartekj-
um muni aukast. Það er engu náð
til baka af kjaraskerðingunni frá
því 1983. Hún er því nánast stað-
fest með þessum samningum.
Þetta er auðvitað afleit niður-
staða.
Stórauknar
þjóðartekjur
Þegar metnir eru kostir og lest-
ir samningsins er nauðsynlegt að
hafa til hliðsjónar hvaða mögu-
leikar til kjarabóta eru fyrir hendi
í þjóðfélaginu.
Þegar kröfugerð verkalýðs-
hreyfingarinnar kom upphaflega
fram var gert ráð fyrir 2 prósent
aukningu í þjóðartekjum. Síðan
hefur komið í ljós, að verulegt
góðæri er framundan í þjóðarbú-
skapnum. Olíuverð er á niður-
leið, og verðlag á fiskafurðum
okkar á mörkuðum erlendis hef-
ur hækkað og er á uppleið. Að
auki er verulegur hagvöxtur í
gangi í, viðskiptalöndum okkar,
og fyrri reynsla hefur sýnt að það
stríkkar einnig vindinn í voðum
þjóðarskútunnar. Það er því lík-
legt að bestu manna yfírsýn, að
þjóðartekjur aukist ekki um tvö
prósent heldur um 4-6 prósent á
þessu herrans ári.
Svigrúm
til hækkana
Nú er öllum ljóst, að launafólk
hefur sætt geigvænlegri kjara-
skerðingu á síðustu þremur
árum. f tíð ríkisstjórnarinnar hef-
ur kaupmáttur rýrnað um
hartnær þriðjung. Því mótmæla
ekki einu sinni atvinnurekendur.
Setjum svo að öll aukning þjóð-
artekna hefði farið til þess að
bæta upp kjararánið. Hversu
mikið hefði þá mátt bæta
kaupmáttinn?
- Miðað við að þjóðartekjur
aukist um fjögur prósent, sem er
meira en líklegt, þá hefði
kaupmátturinn getað aukist um
6,7 prósent að meðaltali.
- Miðað við að þjóðartekjur
ykjust um fimm prósent sem er
Asmundi
msson forj
Aiþýdusamj^Tj^^—-~
ðhaldlt1 n,Vl.urf*i'slí
Id 1 ,ÍetlPsmálum
— eru i
kii ij0;
nlujwrjArnari
-*'kki hu>f^t
*‘elta þýi)i,
^-'^.r„™e"dUrSam
...nnnar fr/| ,, f K'uikii jj||„
KMlra .„I K'riln rá,|
r »1 dæmi, þa,, “ * KoHnað a„
mú'X***<*Vrtmur hT"
, ‘ m Monninhla,,,in, , “"'„'"n. '
'Unilllljr
'igniri;
iM, ha
ba„d,N Úd^d ^V0 *,úsund iaunþfira ,
** oK mrf £** '. VMn^,,,.
P-n-sfrCtíl-^tann^^or^TSn^
rn,jSn""'*?«U er Irtrl ríá f,5?runi.,l'P)ni hærri „„ u? *
'111 ASI
SSr..',,I,’»l'» W rtð f™“' ‘ “■*.'«* vori',s^“j
“nirtn IJ 'M’oflMin. Æ** "• Wur I
drrrt rtgAi , ''"nilrinn 'Páhiaon''f
l-kknn ú,.
or'rŒrj'ir®™"''-
um. ad hækki fr ^komu,ag er
umfram ákvedín ran,f*r8,‘,Waitala
viginleg launanefti i rk muni sam'
nnfndinni „i
>ní« AS[ f rLiu Um
aín.mmK komír u ' “‘’,n 1,1
“'“inoSnlom nn'ndin
WmÆS.**** heldur
had til VSt/VMS annars Rengur I
"KSlSr*"* *—» j
um ,3.6* fnl 26
w taaun hækka “ ">uum af fólksbifr
febrúar (íi i , 1,1 frá 26 I i,, ' som a',,, la-kk'i v„rt
tíi„r V ■ ðmmíbor Á Sílm w,“um30X d KK-'verð m,
I .................
* la'kkun vaxta í
takkanili.i.rtS" «
Wn”"Pinliorra,
• Imkkunábnvllruvorti.
fafniajmi" s,mÆ,fnU?rWal,ls af
magn.svi'nt un) a‘1 raf-
• tekkun á tolium ,f I
Klui* ' f"r mt"' S<'r í
híía um 30X, v ™ minni
_________________ nd*"v""nn,‘'

‘ | m,llJ"nir króna á i,,._,, ..
• I
k / 'andbúnadarin.s. * 'S,"rn,am",eild
r áætluð
áfinu.
7_g5j kkun á árinu
• Kaupmáttur s(|-
hækkar á ödmm • ^r “rinu,
W*. um I* á m„
X*» 1 * 4 la &£$****•
■MOtoÍZ' '™rtí'“',U'' "^0".
jöíiliár**
lii lik,,,,"“"""'Wuk'ilnnn..
jk'is* í 'n;unfí,'.f vf';il,ik;-,"i,r n,n
vorti s, "'tfr k
huviínivenls . - ,lu‘ki<UII
e,,i.ikv,;,„,i', ,7m ;„á >ii
• Siiiiini,,^,,,,,!., “"“'"n.
tillninif .... *>' r.i itarleifar
liirjiik,.rf _„» ',á-
",..11 .‘'JnfWiðálu á lá,,
•irvenh 'tadalihúdar. ' * df kl,stn"d-
h‘‘Wi I fíir með s,
l"nki>«tj«marinnarV^::'" p,‘,rra I «nna á .skukrZ r'1^’’ ',f">
,,,lk,u "kipti, að U.LÍTv 8t‘*,r að “Wwúin J| . < ri
j SZ•%í“j'“á T"
í **j*l»» P"n«l„. ?"*«» •»«, lirkkuí?,„AV ■'fln 0'
»• n'l«mmarkn,„> ■"1| li'ulri I,'■‘•,,«’.i
| ‘,nna "r sk,,n,um. lwr-»«»• í M hnfi 35?*» Pe.- K i„
í**' k-"i“ ,.J ÍJ'vAsi'“V"r",ri'-p-’"
•>•* : sainniiijfu iim ..,,, n '"mlainh
K -•ukiri- skul.Jvtl
••—lunailarin.s
Þessi auknu kauu tif
"""• inkllkiál „'„,“1"“""’
1 Iiimtá' 'J.2I;
•flllluill
I í'm~?Æin"-'".
.
I "rseiidur
samiiin(failna
vsí •«vSlsn3rtSi7,:fc,l“ *«t.
**» f.'h,.Iur'kiár"rn ,r,,,"i,r
........ k"’n.'i ...........
„Porgeir mælti: „Þar færi ég þér öxi þína“. Síðan hjó hann á hálsinn svo að af tók höfuðið." (Ur Grettis sögu).
ekki ólíklegt, þá hefði kaupmátt-
urinn hins vegar getað aukist um
8,3 prósent að meðaltali.
Bregðum okkur hins vegar í
gervi hins kurteisa og auðmjúka.
Gerum einungis ráð fyrir því að
skiptahlutföllin hefðu haldist
óbreytt í þjóðfélaginu, þ.e.a.s.
að hlutdeild launafólks, atvinnu-
rekenda og hins opinbera af
auknum þjóðartekjum hefði ver-
ið óbreytt.
- Miðað við að þjóðartekjur
hefðu aukist um fjögur prósent
þá hefði kaupmátturinn þurft að
aukast um hartnær fjögur prósent
að meðaltali á milli ára, aðeins til
að launafólk héldi óbreyttri hlut-
deild.
- Miðað við að þjóðartekjur
hefðu aukist um fimm prósent,
þá hefði kaupmátturinn hins veg-
ar þurft að aukast urn rösk fjögur
prósent.
Kjararánið
staðfest
En samkvæmt útreikningum
Alþýðusambandsins sjálfs mun
hann í besta falli einungis aukast
um hálft prósent að meðaltali!
Samkvæmt þessu heldur launa-
fólk ekki einu sinni fyrri hlutdeild
í þjóðartekjum. í miðju góðær-
inu minnkar skerfur þess. Þetta
er auðvitað í engu samræmi við
hinar efnahagslegu forsendur í
landinu. Með þessu er alls engu
náð til baka af kjararáninu, lág-
launastefnan sem rekin hefur
verið af stjórnvöldum frá 1983 er
nánast staðfest.
Þessi niðurstaða er auðvitað
allsendis ófullnægjandi. Og það
er rétt að minna á, að Alþýðu-
bandalagið samþykkti á lands-
fundi sínum í haust að það bæri
að stefna að því að ná aftur því
sem tapáðist í kjararáninu. Nú
eru allar efnahagslegar forsendur
til að hluta hefði a.m.k. verið náð
aftur. En þess í stað mun launa-
fólk í besta falli halda kaupmætti
síðasta árs, að meðaltali.
Er nema von að Mogginn gráti
gleðitárum á forsíðu?
Þeir lægst launuðu munu að
auki fá láglaunabætur, sem fyrir
þá sem mest munu fá, verða sex
þúsund krónur á árinu. Þetta
mun leiða til þess að kaupmáttur
manns með 17 þúsund krónur á
mánuði mun hækka á milli ára
um 3,1 prósent, og kaupmáttur
þess sem hefur 30 þúsund krónur
(með allri yfirvinnu og bónusá-
lagi) mun hækka urn 0,8 prósent.
En hversu rniklu skipta sex
þúsund krónur á ári fyrir þann,
sem hvort eð er getur ekki lifað á
laununum sínum?
Hver borgar?
Allir eru sammála um, að
launafólki yrðu það veruleg bú-
drýgindi ef tækist að halda verð-
bólgunni við 7 prósent mörkin.
En það kostar hins vegar stór-
kostlegar upphæðir að færa verð-
bólguna niður. Og það er rétt að
menn spyrji: hver borgar?
Nú er ijóst, að kostnaðurinn
verður allt að tveimur miljörð-
um. Það er líka ljóst, að atvinnu-
rekendur munu alveg sleppa.
Þeir munu ekkert greiða af þessu.
Upphaflega voru á kreiki hug-
myndir um aukinn eignaskatt og
launaskatt á vissar þjónustu-
greinar, en þær urðu úti í samn-
ingahríðinni.
Kostnaðurinn á að greiðast af
ríkinu. Það þýðir eitt af tvennu:
niðurskurð eða auknar lántökur.
Niðurskurður myndi auðvitað
bitna á launafólki, ekki síst opin-
berunt starfsmönnum. ASÍ hefur
að vísu sett frant kröfu um að
sparnaði og samdrætti verði hag-
að þannig, að það verði ekki al-
menningur sem verði fyrir barð-
inu á honum. En það er vandséð
hvernig það er hægt að komast
hjá því, og ríkisstjórnin þarf held-
ur ekki að fara eftir því fremur en
hún vill.
Lántökur til að brúa bilið
munu auðvitað verða greiddar af
skattgreiðendum þegar upp er
staðið, og eru þannig ekkert ann-
að en ávísun á skatta morgun-
dagsins.
Sú kjarabót sem felst í hjöðnun
verðbólgunnar er því fyrst og
fremst greidd af launafólki sjálfu,
og í miðju góðærinu er meir en
sárt að sjá atvinnurekendur
sleppa. Það er auðvitað fráleit
niðurstaða.
Áhætta
Samningarnir og niðurstaða
þeirra, þegar líður á árið, er al-
gerlega háð því, að ríkið standi
við skuldbindingar sínar, sem eru
rneiri og flóknari en áður. Bregð-
ist ríkið í einhverju, þá er hætt við
að allar verðbólguforsendur séu
roknar út í veður og vind, og þó
verður að segjast, að þær eru
hæpnar fyrir. Það er auðvitað
slæmt að þurfa að treysta ríkinu í
svo mikilvægum málum.
Reynslan úr síðustu kjarasamn-
ingum sýnir það. Við fótstall Jóns
forseta á sjálfan þjóðhátíðardag-
inn sór forsætisráðherra að ríkið
myndi sjá til þess að tilteknar
verðbólguforsendur, sem voru
grunnur þáverandi santnings-
gerðar, myndu standast. Auðvit-
að var það svikið, loforðin guf-
uðu upp með morgundögginni
daginn eftir, og eftir sátum við
með skellinn í fornti enn nteiri
skerðingar. Hvaða trygging er
fyrir því að ríkið bregðist ekki aft-
ur?
Úr því sem komið er, þá er hins
vegar Ijóst, að launafólk allt vcrð-
ur að leggjast á eitt og setja eins
mikinn þrýsting og framast er
unnt á að ríkisvaldið standi við
sitt. Það er höfuðforsenda þess að
við stöndum ekki upp enn slypp-
ari en fyrir.
Auðvitað er ýmislegt sem kont
jákvætt út úr samningunum.
Þannig telur Sigrún Clausen í við-
tali við Þjóðviljann í gær, að
kauptrygging fiskverkafólks væri
stærsti áfangi samninganna. Það
er sennilega rétt að viðbættum
miklum áfanga fyrir þá sem ætla
að kaupa eða byggja húsnæði í
framtíðinni. En það er ekki nóg.
Þegar upp er staðið, þá er spurt
um kaupmáttinn, og hverniggóð-
ærið í þjóðfélaginu nýtist launa-
fólki gegnum aukinn kaupmátt.
Og hin napra staðreynd er sú, að
góðærið mun ekki drepa á dyr
hins venjulega launamanns.
Hinn beiski sannleikur santn-
inganna er sá, að þeir sem ekki
gátu lifað mannsæmandi lífi af
laununum sínum í fyrra, geta það
heldur ekki í ár. Morgunblaðið
hefur fulla ástæðu til að kætast.
Össur Skarphéðinsson.
Laugardagur 1. mars 1986 ÞJÓÐVILJINN - SIÐA 5