Þjóðviljinn - 23.12.1986, Blaðsíða 8

SVONA GERUM VIÐ
BÓKMENNTIR
TVÆR ORUGGAR
LEIÐIR

TIL LÆKKUNAR
—■ i liimiiiiit ———immmmmmmmmmmmmm iinii — ■ i wm«■ ..— i ■ ...
SKATTA

úsnæðisrelkningur er verð-
tryggður sparnaðarreikningur
með bestu ávöxtunarkjörum bankans,
ætlaður verðandi húsnæðiseigendum.
Samið er um ársfjórðungslegan sparnað,
4-40 þúsund til eins árs í senn. Spamaðar-
tíminn er 3-10 ár og lántökuréttur að
honum loknum nemur allt að fjórföldum
sparnaðinum. Fjórðungur árlegs
sparnaðar á húsnæðisreikningi er frá-
dráttarbær frá tekjuskatti.
tofhfjárreikningur er ætlaður
þeim einstaklingum sem
hyggjast stofna til atvinnurekstrar. Hann
er verðtryggður samkvæmt lánskjara-
vísitölu og bundinn í 6 mánuði. Stofnun
atvinnurekstrar má fara fram hvenær sem
er innan 6 ára frá lokum innborgunarárs.
fð
Innstæður á stofnfjárreikningum eru
frádráttarbærar frá skatti allt að 44.450.
hjá einstaklingi eða 89.080.- hjá
hjónum.
il þessaðþessarskattfrádráttar-
leiðir nýtist á tekjuárinu 1986
þarf að stofna reikningana fyrir áramót.
Allar nánari upplýsingar fást í sparisjóðs-
deildum bankans.
Landsbanki
ísiands
Banki allra landsmanna
Elliðaárnar
djásnið í dalnum
Ásgeir Ingólfsson skrifar um lax og veiði, kistu-
brotsmálið og framtíð ánna
Ásgeir Ingólfsson, fjórði liður-
inn í ætt sem hefur veitt í Elliða-
ánum frá því á síðustu öld, hefur
nú sent frá sér bók um árnar. Það
var ekki seinna vænna aö ein-
hver gagnkunnugur gerði þessu
höfuðborgardjásni góð skil, þó
ekki væri nema halda til haga
ýmsum merkum upplýsingum
sem ella kynnu að hverfa með
mönnum. Elliðaárnar eru ein-
stakar, og hvergi annars staðar í
veröldinni er höfuðstaður, þar
sem fengsæl veiðiá rennur um
borgarlandið mitt. Ásgeir hefur
þessvegna ráðist í þarft verk. Og
frá því er skemmst að segja að
verkið hefur hann leyst farsæl-
lega af hendi. Elliðaárnar eru
skrifaðar á snotru og lipru máli,
fullar af fróðleik sem mörgum
hlýtur að vera hulinn áður, og
kaflinn um veiðistaði horfna og
nýja gera bókina nánast að
skyldulesningu fyrir þá sem
hyggjast etja kappi við konung
fiskanna innan borgarmarkanna.
Við skoðun alþingismanna á kist-
um Thomsens þótti einsýnt að
ekki kæmust laxar í gegnum riml-
ana. Sér til afbötunar hélt þá
Thomsen þá því fram, að menn
gleymdu að taka tillit til þess, að
laxinn synti á hliðinni!
Þessum málum lýsir Ásgeir.
En auðvitað hefur Árni Óla
greint frá kistubrotsmálum á mun
ítarlegri hátt í Reykjavíkurbók-
um sínum, og kannað frumheim-
ildir. Ég fann Árna hins vegar
hvergi getið, og tel það brot á
bóklegri kurteisi.
enginn verði aflasæll af kviðpok-
aseiðasleppingum, og tölur og
línurit sem Ásgeir birtir máli sínu
til stuðnings standast ekki alvar-
lega athugun. Menn enda löngu
hættir að sleppa kviðpoka-
seiðum.
Ýmsar fróðlegar upplýsingar
af líffræðilegum toga koma fram í
bókinni, einsog til að mynda um
hrognastærð og lífsþrótt af-
kvæma snemmgengins lax, ef
réttar eru, og mér voru ekki ljós-
ar áður. Sjálfur hef ég tröllatrú að
tilfinningu þeirra manna sem
höndla viðfangsefnið sjálft útí
náttúrunni, jafnvel þó þær fari
síundum á skjön við fræðin. Mér
þótti því gaman að lesa um að
veiðimenn á svæðinu kringum
Grænugróf telji hænga þar öðr-
um hængum sterkari í ánum.
Þetta kann vel að vera. Menn eru
betur og betur að gera sér grein
fyrir að laxinn leitar á þær slóðir í
ánni sem hann varð til á. Teoríur
Nordengs, sem nokkuð hefur
komið við sögu í laxaumfjöllun
ársins, byggjast meðal annars á
því. Þannig er ekki ólíklegt að
„ættir“ sé að finna meðal
stofnsins í ánum, og sterku hæng-
arnir við Grænugróf séu því ekki
tóm bábilja, þó einnig megi á til-
vist þeirra finna aðrar skýringar
sem ekki taka mið af ættfræði og
erfðum.
Stundum tekst mönnum að
öðlast svo mikla tilfinningu fyrir
viðfansefni sínu að þeir nánast
fara að „anda“ með þeim. í besta
bókarkaflanum, um framtíð Ell-
iðaánna, finnst mér skilningur
Ásgeirs á Elliðaánum nálgast
þetta. Sá kafli ætti að vera
skyldulesning fyrir alla sem
tengjast ánum á einhvern hátt,
sér í lagi stjórn Stangveiðifélags-
ins sem mér finnst stundum telja
skyldu sína gagnvart ánum vera
þá eina að útdeila veiðileyfum.
Allt það sem Ásgeir segir um
mengunarmál og náttúruvernd er
vandað og rétt, og upplýsti að
minnsta kosti mig um fleiri hætt-
ur en í fljóti bragði sjást.
Vissulega eru hnökrar á bók-
inni líka. Bréfabirtingar og eldri
viðtöl sem skotið er inní klippa
suma kaflana óþarflega í sundur,
og gera lesturinn af og til hálf tæt-
ingslegan. Mér finnst líka að bók-
in hefði verið betri með örlitlum
kafla um lífsferil laxins sjálfs, og
auk þess sakna ég umfjöllunar
um sjóbirtinginn í ánum, sem að
minnsta kosti áður fyrri var um-
talsverður.
En á heildina eru Elliðaárnar
afar ánægjuleg bók.
-ÖS.
í upphafi bókar rekur Ásgeir
skilmerkilega hvernig menn
veiddu í ánum áður en stang-
veiðiíþróttin hélt innreið sína. Þá
var „gert í ána“, kvíslarnar stífl-
aðar til skiptis og laxinn tekinn á
þurru. í íslandsbók Henry Hol-
land sem hingað kom 1810 er lýst
hvernig þetta fór fram, og á ein-
um degi voru þannig teknir 900
laxar og þótti ekki mikið. Sagnir
hermdu þá, að allt upp í 5-6000
laxar hefðu verið teknir með slík-
um gjörningi yfir einn dag.
Afbrigði af þessari veiðiaðferð
er að setja laxakistu í ána, þannig
að í raun sé hægt að hirða hvern
einasta fisk sem upp gengur.
Þetta gerði kaupmaður Ditlev
Thomsen, sem keypti árnar um
miðja síðustu öld, og sonur hans
síðan. Á þann hátt var auðvitað
hætta á rányrkju, og það var ein-
mitt það sem gerðist meðan Ell-
iðaárnar voru í eigu Thomsens
yngra. Af því spunnust hin frægu
kistubrotsmál, þegar grímu-
klæddir menn komu að veiðivél-
inni að næturlagi og brutu kist-
urnar einum sex sinnum. En svo
segir í Jónsbók að ganga skuli
„Guðs gjöf til fjalls sem til fjöru,
ef gengið vill hafa," og þvergirð-
ingar Thomsens í Elliðaánum
þóttu brjóta þetta. Mikil hitamál
spunnust út af brotunum, þjóðin
öll fylgdist með, Alþingi tók upp
málið mörgum sinnum og inn í
það tengdist Benedikt Sveinsson,
þingskörungurinn mæti, og systir
hans Þorbjörg. Þess má geta að
lög kváðu um að smálax skyldi
komast í gegnum veiðivélar allar.
Bókin er prýdd fjölda lit-
mynda, sem njóta sín einkar vel í
kaflanum um veiðistaðina. Sá
parsus bókarinnar er að vísu ekki
jafn áhugaverður fyrir þá, sem
hafa meiri áhuga á laxinum lif-
andi en dauðum. En hann er vel
gerður, og fengur fyrir veiði-
menn. Þar er lýst nokkuð ná-
kvæmlega, hvar fiskurinn heldur
sig á hverjum stað, eins konar
uppskrift að góðum afla.
Nokkrar veiðisögur eru í bók-
inni, og margur fær eflaust fiðring
í fingur og maga við að lesa um 63
laxa dagsveiði og flugu fyrr á öld-
inni.
Ásgeir Ingólfsson hefur ýmis-
legt að leggja til mála sem snerta
viðhald og eflingu laxastofnanna
í Elliðaánum. Flest grundvallast
á nokkru kappi en þó góðri þekk-
ingu. Sannast sagna sýnist mér
þessi áhugamaður hafa í sumum
greinum betri skilning en ýmsir
þeir, sem þó ættu að hafa
menntunina með sér. I einu atriði
verð ég þó að gera ágreining við
Ásgeir. Hann er þeirrar skoðun-
ar, að sleppingar á kviðpoka-
seiðum séu besta leiðin til að efla
stofninn, og virðist lítt trúaður á
nytsemi þess að sleppa göngus-
eiðum. Rökin fyrir gönguseiðun-
um eru í sjálfu sér held, en bera
vott um hugsanagang vitsmuna-
veru. En þau ganga ekki nógu
langt, og eru bara ein hlið mál-
anna. Ég tel að reynslan sýni að
Samræður
um kenningu
Búddha
Víkurútgáfan hefur gefið út bók
eftir Frances Story sem nefnist
„Samræður um kenningu
Búddha".
Höfundurinn, Frances Story,
er enskur að uppruna, en hefur
snúist til Búddhisma. Bókin er
skrifuð í samtalsformi - ímyndað-
ur vestrænn fríhyggjumaður
ræðir vandamál trúar og
heimspeki við búddista. Skúli
Magnússon þýddi bókina, en
hann hefur áður þýtt viskubækur
úr kínversku og kennslubók í
hatajóga.
Njósnari
Drottins
Vegurinn, kristilegt útgáfufélag
hefur gefið út bókina Njósn-
arann, sem segir frá núlifandi
grískættuðum Bandaríkjamanni
Chris Panos að nafni sem lendir í
margvíslegum ævintýrum við erf-
iðar aðstæður.
Sagt er frá stormasamri æsku
hans, afturhvarfi til kristinnar
trúar og köllunar hans til að boða
fagnaðarerindið um víða veröld,
þar sem hann gerist njósnari
Guðs.
8 SlÐA - ÞJÓÐVILJINN Þriðjudagur 23. desember 1986