Þjóðviljinn - 27.06.1987, Blaðsíða 5

„Fruin í Hamborg “ og
„List hins ómögulega“
Urslit síðustu alþingiskosninga
voru nýstárleg á margan hátt:
Sjálfstæðisflokkurinn klofn-
aði.
Nýr flokkur, Borgaraflokkur-
inn, fékk sjö þingmenn kjörna.
Kvennalistinn bauð fram í ann-
að sinn og tókst að auka fylgi sitt.
Framsókn afsannaði þá kenn-
ingu að fylgið hryndi ævinlega af
flokknum eftir stjórnarsamstarf
við Sjálfstæðisflokkinn.
Alþýðuflokkurinn endur-
heimti það fylgi sem frá honum
klofnaði við stofnun Bandalags
jafnaðarmanna.
Alþýðubandalagið fékk færri
atkvæði en Alþýðuflokkurinn.
Þetta eru fróðleg úrslit, sem
meðal annars gefa til kynna að
um mikla gerjun sé að ræða í ís-
lenskum stjórnmálum. Kannski
er þó réttara að tala um „ókyrrð”
fremur en „gerjun”, því að
strangt til tekið eru stjórnmál
óáfeng, jafnvel þótt aulagangur-
inn í stjórnarmyndunarviðræð-
unum bendi til annars.
Miklar breytingar á flokka-
kerfinu og miklar tilfærslur á
„lausafylgi” flokka hljóta að telj-
ast vera ákveðin vísbending um
óþol eða ósk um breytingar,
jafnvel þótt ekki sé með öllu ljóst
hvers konar breytingum verið er
að óska eftir, enda sýnist þar sitt
hverjum enn sem komið er.
En þótt menn greini á um eftir
hvers konar breytingum verið sé
að kalla dettur víst engum í hug
að túlka kosningaúrslitin sem svo
að þau séu ósk um áframhaldandi
samstjórn Framsóknarflokks og
Sjálfstæðisflokks, sem sé haldið
lifandi með blóðgjöf frá krötum.
Engu að síður hefur þó ofurkapp
verið lagt á að mynda einmitt
slíka stjórn.
,Old-Boys-gengið’
Þetta ofurkapp er gersamlega
óskiljanlegt, nema með hliðsjón
af því að tveir flokksformenn eiga
pólitíska framtíð sína undir því að
þeim takist að komast í ríkis-
stjórn - Jón Baldvin og Þorsteinn
Pálsson.
Jón Baldvin tók að sér að ná
saman „Old-Boys-genginu” á
nýjan leik gegn því að hann fengi
að slást í hópinn - og sjálfur
kvaðst hann stefna að því að
verða fyrirliði.
Hann hefur verið nefndur
„verkstjóri” í þessum stjórnar-
myndunarviðræðum og hefur
gefið sjálfum sér ágætiseinkunn
fyrir, jafnvel þótt árangurinn hafi
látið á sér standa.
Viðræðurnar hafa snúist um
heima og geima en ekki þó spurn-
inguna „Hver á ísland?”, en það
var nafnið á spurningaþætti sem
tvístirnið Jón & Ámundi ferðuð-
ust með um allt land fyrir nokkru.
Nú hefur manni ekki gefist færi á
að sjá hvernig Jóni B. ferst verk-
stjórnin úr hendi á þeim fundum
sem haldnir eru þegar hann hefur
getað lokkað Steingrím heim frá
laxveiðum og Þorstein út af þing-
flokksfundum hjá Sjálfstæðis-
flokknum. En þingflokkur Sjálf-
stæðisflokksins virðist gera sér
það að góðu að eyða sumrinu í að
semja hverja stuðningsyfirlýsing-
una á fætur annarri handa for-
manninum. Verkstjórn Jóns
Baldvins utan funda hefur maður
þó séð á hinum kostulegu blaða-
mannafundum sem verkstjórinn
hefur haldið flesta daga, jafnvel
þótt öðru hvoru hafi það komið
fyrir að verkamennirnir Þor-
steinn og Steingrímur hafi stolið
senunni frá verkstjóranum - hon-
um til mikillar armæðu.
Sjónvarpsmyndir af stjórnar-
myndunarverkstjóranum eru
fróðleg heimild um persónuleika-
breytingu sem virðist hafa átt sér
stað. Formaður Alþýðuflokksins
er orðinn mun valdsmannslegri í
fasi en áður var, og hefur tekið
upp mjög ákveðinn talsmáta við
fréttamenn; kemur með ákveðn-
ar yfirlýsingar en harðneitar yfir-
leitt að svara spurningum - nema
þegar Steingrímur og Þorsteinn
hafa verið að erta hann.
Það er náttúrlega bara per-
sónuleg skoðun, en ólíkt fannst
manni Jón Baldvin vera geðugri
persóna í sjónvarpinu áður en
hann var dubbaður upp í verk-
stjóra.
Túkall á kílóið -
ný skattheimta
Framan af viðræðunum virtist
fara mestur tími í að hugsa upp
leiðir fyrir einhvers konar fjár-
plógsstarfsemi ríkissjóðs alveg á
næstunni, rétt eins og hér sé að
taka við einhver neyðarstjórn að
undangengnum stórfelldum nátt-
úruhamförum eða hallæri. Þetta
er dálítið undarlegt í ljósi þess að
hér hefur undanfarin misseri
staðið mesta góðæri sem gengið
hefur yfir hið unga lýðveldi okkar
- og land og þjóð hefur ekki orðið
að þola önnur skakkaföll en þau
sem fylgja því að hafa vonda rík-
isstjórn.
Þessi yfirborðslega fjárplógs-
starfsemii heitir á máli verkstjór-
ans „fyrstu aðgerðir í efna-
hagsmálum” og að vera tilraun til
fjáröflunar án þess að reita fólk
til reiði. Það á að fella niður
undanþágur frá söluskatti, það er
talað um kredítkortaskatt, þá er
talað um að skattleggja bíla eftir
vigt, svo sem túkall á kflóið og
það er talað um fleira smátt og
gott sem „fyrstu aðgerðir í efna-
hagsmálum” þar til stjórnin hefur
fest sig í sessi og þorir að láta
höggið ríða með því til dæmis að
leggja á virðisaukaskatt til að
hækka matvöru um 20%, hafandi
áður vanið landsmenn af kjúkl-
ingum og svínaketi með
kjarnfóðurskattinum.
Verkstjóranum virtist ganga
bærilega að ná góðri samstöðu
um þessar almennu reddingar og
allt virtist leika í lyndi, þar til ein-
verjum datt í hug að það væri
ekki nógu sniðugt að bjóða þjóð-
inni ekki upp á aðrar nýjungar en
„krítarkortaskatt” þegar hin
„nýja” stjórn stigi fram í dagsljós-
ið.
Þá kviknaði hugmyndin um
andlitslyftinguna sem er fólgin í
því að breyta um nöfn á nokkrum
ráðuneytum. Þetta átti að þjóna
tvíþættum tilgangi:
I fyrsta lagi átti þetta að draga
athyglina frá krítarkortaskattin-
um og öðru góðgæti sem fylgja
munu hinum fyrstu aðgerðum.
í öðru lagi átti þetta að vera
táknrænt og þýða að stjórnin væri
þrátt fyrir allt nýstárleg, jafnvel
þótt engin breyting hefði orðið
önnur en sú að Jón Baldvin og
menn hans (eins og Alþýðublað-
ið kallar nú Alþýðuflokkinn)
hefðu bæst f hópinn. Eða eins og
His Master’s Voice segir í leiðara
Alþýðublaðsins: „Vonandi eru
þessar hugmyndr ekki úr sög-
unni, því óneitanlega myndu þær
hrista upp í kerfinu og gefa nýrri
ríkisstjórn ferskari og meira að-
laðandi svip.”
Þessar hugmyndir virðast nú
þrátt fyrir allt vera úr sögunni
eftir mikið japl og jaml og fuður,
þannig að ríkisstjórnin verður
hvorki fersk né aðlaðandi.
Frúin í Hamborg
Þrátt fyrir hinn frábæra verk-
stjóra hefur þessi tilraun til
stjórnarmyndunar hangið á blá-
þræði undanfarnadaga. For-
mennirnir hittast daglega og
koma svo út og fara í „Frúna í
Hamborg” við fjölmiðla, en sá
Framhald á bls. 6
Laugardagur 27. júni 1987 ÞJÓÐVIUINN - SÍÐA 5