Þjóðviljinn - 22.07.1988, Blaðsíða 6

þJÓÐVILJINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
Hvers vegna,
Jón Baldvin?
Þegarfjárlagafrumvarp ertil umræöu áalþingi, hafafáir
aðrir en þingmenn og nokkrir embættismenn ríkisins
grannskoðaö þar hvern stafkrók. Þekkingarleysi almenn-
ings á fjárlögum eykst að sjálfsögðu stórlega ef megin-
umræður um frumvarpið fara fram meðan þingmenn
stíga þann tryllta desemberdans með löngum nætur-
vökum sem óhjákvæmilega fylgir síðbúnum frumvörpum
ráðherra sem þrýsta á gegnum þingið fyrir áramót. Þann-
ig var ástandið í desember leið þegar Jón Baldvin Hanní-
balsson fjármálaráðherra fékk sín fyrstu fjárlög samþykkt.
En svo er farið að starfa eftir fjárlögum og koma þá
stundum í Ijós ýmsar nýjungar sem skipt geta sköpum
fyrir margan þann sem grunlaus treysti sínum ráðherra.
Fjárlög yfirstandandi árs eru að sjálfsögðu um margt
ólík fjárlögum fyrra árs, t.d. hefur nú verið felldur niður
fjárlagaliður nr. 09-999-163. í fyrra nam hann 12 miljón-
um króna en í ár ætlar ríkissjóður að spara sér allar
greiðslur samkvæmt þessum lið sem hafði textann:
„Endurgreiðsla söluskatts vegna snjómoksturs". Af ein-
hverjum orsökum telur Jón Baldvin Hanníbalsson eðlilegt
að sveitarfélög greiði ríkissjóði því meiri skatt þeim mun
dýrari sem þeim verður snjómoksturinn.
Um langan tíma hefur ríkissjóður innheimt söluskatt af
útseldum taxta vinnuvéla. í mörgum tilfellum er sú skatt-
lagning mjög sambærileg við álagningu söluskatts á al-
mennar vörur og þjónustu. En í ákveðnum tilfellum hefur
verið um himinhrópandi óréttlæti að ræða og þar um er
snjómokstur sveitarfélaga skýrasti votturinn.
Hvert barn veit að íslendingar búa við mismunandi
mikil snjóalög. í nútímasamfélagi er talið sjálfsagt að
samgöngur haldist í stórum dráttum ótruflaðar allan árs-
ins hring. Án efa teldu Vestmannaeyingar það óviðunandi
að vita af bílum sínum á kafi í snjó allan veturinn ef
náttúran tæki upp á því að láta fenna jafnmikið á þá og
ísfirðinga. Og íbúar við Vesturgötu í Reykjavík á leið til
vinnu sinnar létu ugglaust í sér heyra ef þeir þyrftu um
margra mánaða skeið að sökkva upp að klyftum í norð-
lenska skafla vegna þess að borgarstjórn vildi ekki eða
gæti ekki eytt fé í að ryðja snjó af götum.
í sumum kaupstöðum og kauptúnum telst það til tíðinda
ef snjó tekur ekki upp örfáum dögum eftir að hann fellur. í
snjóþungum plássum er aftur á móti eytt stórfé í snjó-
mokstur af götum. Dag eftir dag hleður niður fönn og þess
á milli skefur í traðir sem búið er að moka. Auðvitað kostar
það sitt að halda götunum hreinum og því meira fé sem
rennur úr sveitarsjóði til snjómoksturs þeim mun minna
verður til að byggja barnaheimili, lagfæra skólahús eða
gera gangstéttir.
Aðstöðumunur sveitarfélaga er því ærinn að þessu
leyti en handhafar ríkisvaldsins bæta þar gráu ofan á
svart. Það skrýtna er að því meir sem snjóar þeim mun
meiri verður skattheimta ríkisins. Ofan á taxta vinnuvél-
anna þurfa sveitarfélögin að greiða söluskatt í ríkissjóð.
Þá vetrardaga, sem ekki snjóar, standa snjóruðningstæk-
in óhreyfð og skatturinn til ríkisins verður enginn.
í fyrra voru 12 miljónir ætlaðar til að minnka þann
ójöfnuð sem fylgir því að greiddur er söluskattur af snjó-
mokstri. Upphæðin er ekki há miðað við umsvif ríkissjóðs.
En vegna þess að þeir þéttbýlisstaðir, sem skera sig úr
hvað varðar snjóþyngsli, eru tiltölulega fáir, munar sums
staðar um að nú er þessi póstur skorinn niður.
En auðvitað ber ekki að vanþakka að jafnaðarmaður
skuli sitja í stóli fjármálaráðherra.
ÓP
KLIPPT OG SKORIÐ
Fríkirkjupresturinn
glottir
Pað má margt misjafnt segja
* um íslenska blaðamennsku.
Kannski er hún einatt sveitó og
púkó og halló. En hún hefur líka
nokkra kosti sem menn hafa
reynt að halda í. Einn er sá, að
þótt menn fari kannski með per-
sónulegar ádrepur á einstaklinga
þá er yfirleitt reynt að umgangast
sérlega persónulega þætti mann-
lífs með vissri kurteisi eða tillits-
semi. Til dæmis hafa íslensk blöð
lengst af komist hjá því að gera
persónulega harma að æsilegri
söluvöru.
Því miður verður ekki betur
séð en að sá kostur íslenskrar
blaðamennsku, sem nú var
nefndur, sé jafnt og þétt að rýrna.
Þeim dæmum hefur smám saman
fjölgað, svo nokkuð sé nefnt, að
blöð hafi gert sér með ósmekk-
legum hætti sölumat úr persónu-
legum raunum fólks. Smekkleysi
og dólgsháttur sækja reyndar
fram með ýmsum hætti. Stundum
er ekki einu sinni við blaðamenn
að sakast heldur þá menn sjálfa
sem með hlutverk fara í einhverri
fréttauppákomunni. Gott dæmi
um þetta eru Fríkirkjumálin, þar
sem safnaðarmenn keppast við í
mikilli fjölmiðlagleði við að vega
hver annan og draga sjálfa sig
niður í fúlan pytt um leið. Og
með leyfi að spyrja: hver fjand-
inn hvíslaði því að séra Gunnari
Björnssyni, að hann skyldi klæða
sig í hempu, setja upp pípuhatt og
ota með trúðssvip framan í les-
endur DV lykli að Fríkirkjunm
sem ekki gengur lengur að
skránni?
Ekki er von á góðu
Annað dæmi skal nefnt af
dólgshætti fjölmiðlamanna
sjálfra. Á dögunum hófst frétt í
Tímanum á þessari speki hér:
„Tímans tönn er áleitin og eirir
engu“. Þetta reyndist sannmæli á
stað og stund því Tíminn heldur
áfram á þessa leið:
„Misjafnlega verða menn þó
úti í samskiptum við tímann. Eitt
alvarlegasta dæmið lengi eru ball-
erínur dansflokks Þjóðleikhúss-
ins. Þær eru rétt að skríða yfir
þrítugt, en engu að síður komnar
að endalokum starfsferils síns.
Ellin hefur heltekið dansflokk
þjóðleikhússins...“ Það er
reyndar síðasta setningin í þessari
klausu sem Tímans tönn bítur sig
í og blæs upp yfir þvera forsíðu.
Það er auðvitað ekki nema
satt, að hér sem annarsstaðar er
það mikill lífsvandi dansara hve
stuttur starfsferill þeirra er miðað
við marga aðra. En í fyrsta lagi
þarf hann ails ekki að vera eins
skammur og Tíminn lætur í veðri
vaka - og í öðru lagi er öll fram-
setning þessa máls hjá blaðinu
ömurlega niðurlægjandi fyrir þá
sem hlut eiga að máli.
Það mætti lengi bæta við lista
yfir fjölmiðlasyndir, sem sumar
stafa af klaufaskap, sumar af á-
setningi. En hvort sem hann
verður lengri eða skemmri, þá
minnir hann okkur á það að í
fjölmiðlamálum erum við alltaf á
leið Vestur - til Bandaríkjanna
þar sem allar upplýsingar eru til
sölu á fjölmiðlamarkað. Og þó
fyrst og fremst ef þær lúta að
einkamálum frægs fólks. Við
erum eitthvað farnir að fitja upp
á það trýni líka - og hvenær sem
er gætu menn séð það amríska
stökk tekið í einhverju slúðrinu,
að sagt væri frá því að herra X
sem er að skilja við konu sína, og
frú Y sem er að skilja við sinn
karl, séu farin að draga sig sam-
an. Og ekkert er þá líklegra en að
skötuhjúin svari upp á amrísku:
Nei, við erum bara góðir vinir.
Og svo framvegis.
Að elta
bisnessmenn
Fjölmiðlarýnir Morgunblaðs-
ins skrifar þessa klausu hér í blað
sitt í vikunni:
„Ég minntist hér áðan á frétta-
ritara ríkissjónvarpsins á Norður-
löndum. Er nokkuð einasta vit í
að halda þar úti fréttahauk á
sama tíma og íslensk fyrirtæki
tengjast hinum alheimslegu stór-
fyrirtækjum? Við megum vissu-
lega ekki missa sjónar á göfugum
hugsjónum en samt dugir
skammt á harðskeyttri verslunar-
öld að horfa dreymnum ung-
mannafélagsaugum á Skandin-
avíu. Það er löngu kominn tími til
að íslenskir fréttamenn fari á
flakk um jarðarkúluna og leiti
fanga þar sem íslensk athafna-
skáld nema land. Ég segi athafna-
skáld því við vitum mæta vel að í
kjölfar hinna áræðnu og hug-
myndaríku athafnamanna sigla
skáldin og stundum standa þau
reyndar í stafni“.
Með leyfi að spyrja: hverslags
bull er þetta eiginlega?
Hvers vegna mega skáldin ekki
fá að vera í friði fyrir mönnum,
sem vilja endilega hressa upp á
sjálfsálit bisnessmanna með því
að kalla þá „athafnaskáld"? Á
þeim langsóttu forsendum vænt-
anlega að eitt sinn var uppi raun-
verulegt „athafnaskáld“, Egill
Skallagrímsson, sem stóð í stafni
og hjó mann og annan.
Hvers vegna í ósköpunum eiga
viðskiptaumþreifanir hvers tíma
að ráða fréttamennsku íslenskra
fjölmiðla? Er það ekki ljóst t.d.
að við skrifum mikið um Norður-
lönd vegna þess að þau koma
okkur mikið við, vegna þess að
þau samfélög eru lík okkar að
gerð, vegna þess að við fáum fyrr
eða síðar sömu mál til lausnar og
þau?
Er það ekki ljóst, að við skrif-
um mikið t.d. um tíðindi í Was-
hington og Moskvu, ekki vegna
þess að menn séu að reyna að
selja Sovétmönnum og Ámrík-
önum fisk og peysur, heldur blátt
áfram vegna þess að í þessum
höfuðborgum sitja menn sem
hafa, hvort okkur líkar betur eða
verr, feiknaleg áhrif á allan gang
heimsmála?
Það virðist reyndar allt að því
blygðunarefni að minna á sjálf-
sagða hluti eins og þessa. En það
verður víst að gera fleira en gott
þykir.
ÁB.
Þjóðviljinn
Síðumúla 6-108 Reykjavík
Sími 681333
Kvöldsími 681348
Útg«fandl: Útgáfufólag Þjóðviljans.
Rltstjórar: Ámi Bergmann, Mörður Árnason, Óttar Proppó.
Fróttastjóri: Lúövík Geirsson.
Blaðamenn: Guðmundur Rúnar Heiðarsson, Hjörleifur
Sveinbjömsson, KristóferSvavarsson, Magnfríður Júlíusdóttir,
Magnús H. Gíslason, LiljaGunnarsdóttir, ólafurGíslason, Ragnar
Karisson, SiguröurÁ. Friðþjófsson, Stefán Stefánsson (íþr.), Sævar
Guðbjömsson, Tómas Tómasson, Þorfinnur ómarsson (íþr.).
Handrlta- og prófaricalestur: Elías Mar, HildurFinnsdóttir.
Ljósmyndarar: Einar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Utlltsteiknarar: Kristján Kristjánsson, Kristbergur ó. Pétursson
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Skrifstofustjóri: Jóhanna Leópoldsdóttir.
Skrifstofa: Guðrún Geirsdóttir, Kristín Pótursdóttir.
Auglýsingastjóri: Olga Clausen.
Augiýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Unnur
Ágústsdóttir, Sigurrós Kristinsdóttir.
Símavarsla: Sigriður Kristjánsdóttir, ÞorgerðurSigurðardóttir.
Bfistjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Útbreiðslu- og afgreiðslustjóri: Bjöm Ingi Rfáfnsson.
Afgreiösla: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innheimtumenn: Katrín Bárðardóttir, Ólafur Björnsson.
Utkeyrsla, afgreiösla, ritstjórn:
Síöumúla 6, Reykjavfk, símar: 681333 & 681663.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setnlng: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verö í lausasölu: 70 kr.
Helgarblöð:80kr.
Askrlftarverð á mánuöi: 800 kr.
6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 22. júlí 1988