Dagblaðið Vísir - DV - 16.05.1997, Blaðsíða 13

FÖSTUDAGUR 16. MAÍ 1997
13
Skýrslan um
veiðigjaldið
- spurningar og svör
Islendingar eru
þeirrar náttúru frem-
ur öðrum þjóðum að
deila um staðreyndir,
einkum og sér í lagi
þegar fjallað er um
nýtingu sameigin-
legra auðlinda, þann
arð sem þær geta gef-
ið af sér og hvemig
honum verði skipt.
Nýleg skýrsla tveggja
hagfræðinga um
veiðigjald og skatt-
byrði byggðarlaga
hefir orðið til að
hleypa auknum krafti
i þá umræðu.
Þarf ekki hag-
fræðinga til
Eitt og annað er fundið skýrsl-
unni til foráttu og þó helst em
sagðir þeir annmarkar á henni að
í hana vanti tímavídd. Líta má því
þannig á að í raun sé hin einfalda
spurning sem með henni sé leitað
svara frekar spurning fyrir bók-
ara en hagfræðinga án þess að lít-
ið sé gert úr þeim fyrmefndu eða
þeir siðarnefndu taldir yfir það
hafnir að svara slikum spuming-
Hagfræðinga þarf ekki til að
fræða okkur um að veiðigjald sé
greitt af fyrirtækjum í sjávarút-
vegi og að sjávarútvegur sé hlut-
fallslega þýðingarmeiri atvinnu-
vegur á landsbyggðinni en í þétt-
býlinu á Reykjanesi. Og þar af
leiði að fyrirtæki á landsbyggðinni
komi væntanlega til með að greiða
stærstan hluta veiði-
gjalds.
Hins vegar Ijáðist að
spyrja þeirrar spurn-
ingar hvaða áhrif
veiðigjald hefði til
langframa á afkomu
fyrirtækja í landinu
og hversu hátt það
þyrfti að vera til þess
að koma í veg fyrir
að fjármunir leituðu
í ríkum mæli í veiðar
eftir að þeir væru
farnir að skila meiri
arði annars staðar í
hagkerfinu.
Þeirrar spurningar
var heldur ekki spurt
hvort veiðigjald
myndi til langframa
hafa þau áhrif að hagur sjávarút-
vegsfyrirtækja yrði verri eða betri
en annarra fyrirtækja þar sem það
er viðurkennd staðreynd að engin
atvinnugrein getur skilað viðlíka
hagnaði og vel rekinn sjávarútveg-
ur.
Spurningum ósvarað
Hagfræðistofnun hefði einnig
verið fullsæmd af því að svara
þeirri spurningu hvers vegna
gjald fyrir nýt-
ingu takmarkaðr-
ar endurnýjan-
legrar auðlindar,
sem i orði kveðnu
er sameiginleg,
hefir ekki sama
óhagræði í for
með sér við nýt-
ingu framleiðslu-
þátta og gjald á
vinnuafl og fjár-
magn. Þessar
spumingar voru
ekki bornar fram en em ásamt
fleirum ráðstefna virði. Full
ástæða væri því að taka þær til
umfjöllunar.
Þeirrar spumingar hefði einnig
mátt spyrja hvernig íslenskur
þjóðarbúskapur væri staddur nú
ef aflamarkskerfi með veiðigjaldi
hefði verið tekið upp fyrir tveimur
Kjallarinn
Kristjón Kolbeins
viðskiptafræðingur
um.
„Hagfræðinga þarf ekki til að
fræða okkur um að veiðigjald sé
greitt af fyrirtækjum í sjávarút-
vegi og að sjávarútvegur sé hlut-
fallslega þýðingarmeiri atvinnu-
vegur á landsbyggðinni en í þétt-
býlinu á Reykjanesi. “
Skýrsla nr. C97:06
Veiðigjald og
skattbyrði byggðarlaga
Skýrsla til sjávarútvegsráðuneytisíns
Skýrslan um veiðigjald og skattbyrði byggðarlaga. - Helstu annmarkar:
skortur á tímavídd?
áratugum eða um það leyti sem ís-
lendingar öðluðust full yfirráð yfir
fiskveiðilögsögu sinni. Hér er átt
við aflamarkskerfi sem miðaðist
við kjörsókn og gjald sem stuðlaði
að hagkvæmustu nýtingu fram-
leiðsluþátta. Vissulega torskilin
þeim er telja veiðigjald deyjandi
hugmynd.
Spurningin er áleitin vegna
þess að samkvæmt Kvótabókinni
1986- 1987 hefir fiskiskipaflotinn
stækkað úr 110 þús. brl. í 130 þús.
brl. og afl aðalvéla flotans aukist
úr 360 þús. kW í 440 þús. kW á ár-
unum 1984 til 1996. Enginn ætti aö
velkjast í vafa um hversu mörg
hundruð þúsund tonn botnfiskafli
hefir minnkað á sama tima, í það
minnsta ekki Súgfirðingar og
Þingeyringar.
Kristjón Kolbeins
Tölvumýs bíta
Fyrir nokkru birtist i DV þörf
grein um vinnu með tölvumús.
Rakin var saga dansks manns
sem varð að hætta tölvuvinnu eft-
ir illvígt axlarmein sem rakið var
til músarnotkunar.
Allt of oft þarf starfsmaður sem
vinnur við tölvu að teygja fram
handlegginn til að hreyfa tölvu-
músina. Hönnun skrifborða er
gjarnan nokkrum árum á eftir
vélbúnaðarþróun tölva því erfitt
er að sjá fyrir byltingarkenndar
nýjungar. Fyrst voru tölvurnar
settar beint á gömlu skrifborðin.
Seinna kom hilla fyrir lyklaborð-
ið en ekkert pláss var fyrir tölvu-
mýsnar nema við hlið skjásins
eða á aðliggjandi skrifborði, oft
töluvert til hliðar við lyklaborðið.
Og þar eru þær flestar enn í dag.
Af hverju bítur músin ?
Þetta gerir það að verkum að
þegar starfsmaðurinn þarf að
hreyfa músina verður hann að
teygja handlegginn fram og til
hliðar, axlarvöðvarnir eru
stöðugt spenntir og (músar)hreyf-
ingarnar stuttar
og einhæfar.
Hér koma
nokkrir góð-
kunningar
sjúkraþjálfar-
anna við sögu,
nefnilega litlu
„Axlar-Birnirn-
ir“ sem undirrit-
aður kýs að
kalla svo.
Þessir vöðvar
stýra hreyfing-
um axlarinnar með því að toga
kúluna á upphandleggsbeininu
inn í liðskálina á herðablaðinu til
að tryggja sem snurðulausasta
hreyfingu þegar stóri bróðir, Axl-
arvöðvinn lyftir handleggnum.
Þessir Axlar-Birnir eru óttalega
klénir, tiltölulega illa blóðnærðir
og þreytast fljótt og þola illa
langvarandi spennu
og einhæfar hreyf-
ingar. Það er
akkúrat hér sem
hnífnum er stungið í
veslings kúna.
Forvarnir
Breyta vinnuað-
stöðunni. Myndin
sýnir góða aðstöðu
við tölvuvinnu.
Starfsmaðurinn hef-
ur tölvumúsina til
hliðar við sig, getur
hvilt olnbogann og
létt þannig álagi af
axlarvöðvum.
Margar stuttar
hvíldir. Vöðvarnir
hvílast, bæði með
slökun en einnig
með stórri hreyf-
ingu. í báðum tilvikum verður
blóðflæðið greiðara og við hreyf-
inguna fær vöðvinn auk þess að
lengjast og styttast til fulls.
Vöðvinn styrkist og verður hæf-
ari því betur sem hann er þjálfað-
ur.
Léttar æfingar. Hreyfing er
hvíld þjáðum vöðvum. Fram þjáð-
ir vöðvar í þúsund öxlum. Dæmi:
Lyfta handleggjum
upp fyrir höfuð. Taka
um stólbríkurnar eða
stólarmana og lyfta
sér upp af stólsetunni.
Lyfta öxlum upp að
eyrum.
Læknir metur ein-
kenni og meðhöndlar
eins og þarf. Ef þörf
er sjúkraþjálfunar
gerir sjúkraþjálfarinn
nákvæma úttekt á
hreyfingum og styrk í
sköðuðu öxlinni, beit-
ir verkjameðferð,
leiðréttir rangt hrey-
fimynstur og þjálfar
styrk og úthald auk
leiðbeininga um skjá-
vinnu. Allir bera sína
ábyrgð, starfsmaður-
inn á að nýta sér
hjálpartæki og vinnuveitandi á að
uppfylla lágmarkskröfur um út-
búnað verkstöðva skv. reglum um
skjávinnu frá 1994. Frestur var
gefinn til 1. janúar 1997 til að upp-
fylla þessi skilyrði.
Þessar reglur ásamt leiðbein-
ingum um skjávinnu fást hjá
Vinnueftirliti ríkisins.
Lárus Jón Guðmundsson
„Allir bera sína ábyrgð, starfsmað-
urinn á að nýta sér hjálpartæki og
vinnuveitandi á að uppfylla lág-
markskröfur um útbúnað verk-
stöðva skv. reglum um skjávinnu
frá 1994.“
Kjallarinn
Lárus Jón
Guðmundsson
sjúkraþjálfari, framkvstj.
Þjálfa ehf.
Með og
á móti
Var island numió á árabil-
inu 870-930 eins og
sagnir greina?
„Tímasetning
landnámsösku-
lagsins staðfest-
ir tímatal Ara
Gunnar Karlsson,
pröfessor í sagn-
fræöl.
Lengi hefur verið vitað og við-
urkennt af sagnfræðingum að
það er engan veginn öruggt að
Ari fróði hafi kunnað nákvæm-
lega réttar sög-
ur af því
hvenær land-
nám hafi hafist
á íslandi. Þeir
hafa hins veg-
ar löngum sagt
að ekki hafi
komið fram
rök til þess að
hafna tíma-
setningu Ara
fróða um land-
námsöld milli u.þ.b. 870 og 930.
Þótt við höfum ekki svo barns-
legt traust á honum að við segj-
um að þetta sé örugglega rétt hef-
ur engin önnur raunveruleg nið-
urstaða komið fram. Síðan gerist
það, sem var birt í fyrra, að land-
námsöskulagið fannst og var
tímasett í borkjarna á Græn-
landsjökli um 870. Verulegur
ágreiningur hefur ekki verið
uppi um það að það féll um svip-
að leyti og landnám byrjaði.
Tímasetning á þvi er í mínum
huga staðfesting á tímatali Ara
fróða þótt erfitt sé að koma því
heim og saman að það standist
upp á ár eða að það standi ná-
kvæmlega um landnám í hverju
einstöku tilfelli."
Kolefnisaldurs-
greining bendir
a.m.k. til 8. aldar
„Landnámið er eldra en menn
hafa áður talið þegar þeir hafa
miðað við tímatal ritaðra heim-
ilda eins og íslendingabókar Ara
fróða og Land-
námabókar.
Það má marka
af því að vitað
er að elstu
byggðarleifar
liggja undir
svokallaðri
landnáms-
gjósku. Elstu
kolefnisaldurs-
greiningar
benda til þess
að byggðin nái að minnsta kosti
aftur á 8. öld eða jafnvel eitthvað
lengra aftur. Kolefnisaldursgrein-
ingarnar eru einkum aldurs-
greiningar á koluðum viði sem
menn hafa kolað. Síðan er um
þessar mundir í gangi norrænt
samstarfsverkefni fornleifafræð-
inga og eðlisfræðinga, sem kall-
ast Byggð og tímatal i Norður-
Atlantshafi og fæst við upphaf
landnáms á íslandi og í Færeyj-
um. Allnokkrar aldursgreiningar
sem þegar liggja fyrir benda til
þess að aldur landnámsins sé
eldri en talið hefur verið. Innan
þessa verkefnis höfum við einnig
aldursgreint mannabein og hesta-
bein úr gröfum og borið saman
við muni úr gröfunum. Fylgnin
þama á milli er ótrúleg. Enn sem
komið er hefur ekkert komið
fram sem segir að viö getum ekki
tekið fúllt mark á þessum kolefn-
isaldursgreiningum." -VÁ
Margrét Hermanns-
Auðardóttir forn-
leifafræðingur.
Kjallarahöfundar
Athygli kjallarahöfunda er
vakin á því að ekki er tekið við
greinum í blaðið nema þær ber-
ist á stafrænu formi, þ.e. á tölvu-
diski eða á netinu.
Netfang' ritstjómar er:
dvritstföcen trum. is