Dagblaðið Vísir - DV - 29.04.1999, Blaðsíða 22

♦ 26
FIMMTUDAGUR 29. APRÍL 1999
i
■ '»
)
Síldarminjasafnið á Siglufirði erf eins og
nafnið bendir til, safn ýmissa hluta sem
tengjast síldarævintýrinu þar í bæfrá því
snemma á öldinni ogfram undir lok sjö-
unda áratugarins. Ohætt er að segja að
safnið sé einstakt í sinni röð, enda var
Siglufjörður hinn eini og sanni síldar-
bær þótt síld væri reyndar söltuð víðar
um land. Tilveran kom við í Síld-
arminjasafninu í síðustu viku.
Síldarminjasafnið á Siglufirði.
DV-mynd gk

v
Örlygur í hópi krakkanna á neðstu hæð Roaldsbrakka. DV-mynd gk
Roaldsbrakki
Roaldsbrakki, þar sem Síld-
arminjasafnið er til húsa,
var byggður 1907 og kennd-
ur við eigendur sina, Olav og Elias
Roald frá Álasundi í Noregi.
Roaldsstöðin var ein stærsta sölt-
unarstöðin á íslandi með fjórum
löndunarbryggjum og þar var t.d.
saltað í 30 þús. tunnur árið 1916.
Roaldsbrakki er nokkuð dæmi-
gert síldarbryggjuhús þótt efalitið
hafl hann verið sá veglegasti af öll-
um síldarbrökkunum sem reistir
voru. Brakkinn var af hálfu byggð-
ur fram i sjó og var neðsta hæð
hans sem hluti af planinu, vinnu-
og geymslupláss.
Á annarri hæð var kontórinn
þar sem laun starfsfólksins voru
borguð út vikulega. Stórgeymslu-
salur var að sunnanverðu fyrir
kryddvörur og veiðarfæri og á
tímabili voru innréttuð þar íbúðar-
herbergi fyrir síldarverkunarfólk-
ið.
Þriöja hæð brakkans var alla tíð
notuð til íbúðar þar sem a.m.k.
átta síldarstúlkur bjuggu í stærstu
herbergjunum. Súðarkompur her-
bergjanna voru i senn notaðar sem
matarbúr og eldhús og þar hékk
fatnaður stúlknanna til þerris. Að
jafnaði bjuggu um 50 manns í
Roaldsbrakka yfir sumartímann. Á
háalofti var geymdur margs konar
búnaður til veiða og söltunar. -gk
Gaman að sja hvernig
folkid bjó
Við höfum oft komið hingað í
safliið og það er alltaf gaman
að koma hingað,“ sögðu þau
Vigfús Fannar Rúnarsson og Pálína
Dagný Guðnadóttir, en þau voru á
ferð i Síldarminjasafninu í síðustu
viku ásamt bekkjasystkinum sínum
og kennara og nutu leiðsagnar Ör-
lygs Kristfinnssonar safnvarðar.
„Vigfús og Pálína sögðu það
skemmtilegast að skoða húsakynnin
sem sildarfólkið bjó í en í Roalds-
brakka er allt eins og það var á efri
hæðunum tveimur þegar síldaræv-
intýrinu lauk og fólk hætti að búa
þar. „Það er mjög gaman að sjá
hvemig fólkið bjó í gamla daga,
hvað „kojurnar" sem fólkið svaf i
voru þröngar og svo sér maður vel
á myndum hér í safninu hvemig
bærinn okkar leit út á síldarárun-
um. Það hefur örugglega verið gam-
an að eiga heima hérna þá,“ sögðu
þau bekkjarsystkin og Pálína bætti
við: „Það hefur örugglega verið
gaman að vera síldarstúlka."
-gk
Ævintýrið endurskapað
Frá því við opnuðum safn-
ið hér í Roaldsbrakka
hafa komið hingað um
þijátíu þústmd manns. Lang-
flestir koma í saöiið á sumrin,
en þá era ferðamenn mjög fjöl-
mennir í hópi gesta okkar,“
segir Örlygur Kristfmnsson,
safnstjóri Síldarminjasafhsins
á Siglufirði, um aðsókn að
safninu.
Sögu síldarminjasafhs á
Siglufirði má rekja aftur til
ársins 1989 þegar Félag áhuga-
manna um minjasafh tengt
síldaráranum (skammstafað
FÁUM) var stofhað. Safhið
var svo opnað formlega ári
síðar í bráðabirgðahúsnæði.
Áður en FÁUM var stofnað
hafði farið fram skipulögð
söfnun á vegum bæjaryfir-
valda á munum og minjum
sem tengdust síldarárunum. Þetta var
á árunum 1977-1978 og þeir hlutir sem
safnað var saman höfðu verið í
geymslu og ekkert hafði verið hirt um
að koma þeim á framfæri.
„Þessi áhugahópur um minjasafn
ákvaö að gangast í það að koma hér
upp safiú. Við náðum samningum við
bæjaryfirvöld um framgang málsins og
síðan hefur verið unnið geysilega mik-
ið starf og mikil sjálfboðavinna. Til að
byija með vora 40-50 manns í félaginu,
en þeim hefur fjölgaö í um 200 og er um
helmingur þess fólks brottfluttir Sigl-
firðingar.
Þ a ð
var strax
til geysi-
lega mik-
iðafhlut-
um og
það hefur
reyndar sí-
f e 1 1 t
ver-
Svona leit bærinn ykkar út á síldarárunum. Örlygur sýnir skólakrökkunum mynd af
Siglufirði frá fyrri hluta aldarinnar.
ið að bætast við þann fjölda. Við telj-
um okkur geta í dag sýnt í hnotskum
hvemig hlutimir vora á þessum
árum; Roaldsbrakki er þrátt fyrir
miklar endurbætur í upprunalegri
mynd á þremur hæðum með risi og er
hinn dæmigerði síldarbrakki eða síld-
arbraggi svo við tölum nú íslensku,"
segir Örlygur.
Sem fýrr sagði er húsið á þremur
hæðum með risi. Á
neðstu hæðinni
era sýndir mim-
ir sem tengdust
veiðunum sjálf-
um og vinnsl-
unni, á mið-
hæðinni
era ýms-
ir hlutir
DV-mynd gk
meira sögulegs eðlis, s.s. stórkostlegar
Ijósmyndir frá þessum árum auk alls
kyns hluta, þar er einnig eldhús og
skrifstofa síldarjöfranna. Á þriðju
hæð getur að líta herbergi síldar-
stúlknanna og þar er hreint ótrúlegt
um að litast, engu líkara en gengið sé
áratugi aftur í timann og í þröngum
herbergjunum lítur út eins og síldar-
stúlkumar séu nýgengnar til vinnu.
Fyrir ffarnan húsið hefúr verið
byggt síldarplan þar sem bátar liggja
bundnir við bryggju. Á sumrin era oft
settar þar upp sýningar fyrir bæjar-
búa og gesti þeirra, þá er saltað af
krafti og slegið upp síldardansleik að
því loknu með dúndrandi harmóniku-
undirleik. Það er svo sannarlega þess
virði að leggja lykkju á leið sína eigi
menn leið um Norðurland, halda til
Sigló og upplifa hina einstöku sildar-
stemningu sem Siglfirðingum hefur
tekist að skapa, að svo miklu leyti
sem það er hægt áratugum eftir að
ævintýrið leið undir lok. -gk
Vigfús Fannar Rúnarsson og Pálína Dagný Guðnadóttir. DV-mynd gk.