Dagblaðið Vísir - DV - 20.01.2000, Blaðsíða 13

FIMMTUDAGUR 20. JANÚAR 2000
13
Almannaréttur og
umhverfismat
Séö yfir Reykjavíkurflugvöll. - „Engin könnun fór fram á félagslegum,
umhverfis- og skipulagslegum afleiöingum þess aö festa völlinn í sessi til
langframa."
Það gladdi mitt
femíniska hjarta þegar
enn ein kynsystir mín
náði þeim sjaldgæfa
stjórnmálaframa að
verða ráðherra. Þess
vegna óska ég Valgerði
Sverrisdóttur heilla í
mikilvægu og vanda-
sömu starfi. Ég sá það
haft eftir henni að iðn-
aðarráðuneytið var
harðari pakki en hún
hafði búið sig undir að
fá. En hún gerði lika
lýðum ljóst með sínum
fyrstu yfirlýsingum að
hún myndi ekki sýna
neina linkind í starfi.
Hún yrði sjálf harður
pakki. Hún myndi
standa við umdeildustu ákvörðun
Alþingis á nýliðnu ári og láta hefja
framkvæmdir við fyrirhugaða
Fljótsdalsvirkjun og tilheyrandi
uppistöðulón á Eyjabökkum án
undangengins umhverfismats.
Valgerður Sverrisdóttir sagði
reyndar í útvarpsviðtali um ára-
mótin að það breytti engu hvort
Fljótsdalsvirkjun og drekking
Eyjabakka yrði látin sæta um-
hverfismati sam-
kvæmt lögum frá
1993 (þar talar hún
eins og sjálfur for-
sætisráðherra). Eft-
ir sem áður stæði
þjóðin frammi fyrir
því vali hvort hún
vildi fórna um-
ræddu landsvæði
fyrir virkjun eða
ekki. Og hún taldi
sig vita að þjóðin
hefði þegar gert upp
hug sinn í þvi máli,
meirihlutinn vildi
færa þessa fóm. Þar
studdist Valgerður
reyndar meira við
eigin tilflnningu en
harðar staðreyndir,
þar sem almenningur hefur hvorki
verið upplýstur til hlítar né vilji
hans kannaður eftir það.
Réttarbót aö utan
í umræðuþættinum Vikulokin á
Rás 1 í desember sl. rifjaði ungur
maður, Dagur B.
Eggertsson læknir
og rithöfundur,
upp forsendur lag-
anna um um-
hverfismat. Hann
minnti á að lögin
væra ein af þess-
um síðari tíma
réttarbótum fyrir
almenning sem
komið hafi að
utan og bætti við
að þvi miður
hefðu þau farið
umræðulítið í
gegnum þingið á vordögum 1993.
Slíkt gerist cillt of oft að lög séu
samþykkt hér á landi án nægilegr-
ar umræðu um þær pólitísku og
heimspekilegu hugmyndir sem
liggi að baki. Afleiðingin sé sú að
alþingismenn viti ekki alltaf hvað
þeir eru að samþykkja og þá sé
varla von að almenningur telji sig
nægilega upplýstan um rétt sinn
eða skyldur.
Og hann útskýrði að einn meg-
intilgangur laganna um umhverf-
ismat væri að verja rétt minni-
hlutans gegn ofbeldi meirihlutans
í málum sem hafa mjög víðtækar
og langvinnar afleiðingar fyrir
alla, þar sem ákvarðanir skipta
svo miklu að þær verða aldrei aft-
ur teknar. Þau eru tæki almenn-
ings til þess að ná fram andmæla-
rétti í slíkum stórmálum, sagði
Dagur. (Sjá einnig viðtal við Guð-
mund P. Ólafsson náttúrufræðing
i helgarblaði DV 15. jan. í ár.)
Virkjanir og flugvellir
í umhverfismat
Eins og ég hef margbent á á
þessum vettvangi heyra nýir flug-
vellir undir lögin um umhverfis-
mat á sama hátt og virkjanir. Nýr
flugvöllur er varanlegt langtíma-
mannvirki af þeirri stærðargráðu
að honum má ekki koma fyrir
nema að undangengnu umhverfis-'
mati, þar sem allar hliðar málsins
eru kannaðar og kynntar fyrir al-
menningi og honum veittur réttur
til andmæla.
Þegar umhverfisráðherra gaf út
framkvæmdaleyfi fyrir nýbygg-
ingu Reykjavíkurflugvallar sl.
sumar var gripið til þess útúr-
snúnings á lögunum um umhverf-
ismat frá 1993, að nýr flugvöllur í
Reykjavík væri ekki nýr flugvöll-
ur af því hann væri á gömlum
stað. Engin könnun fór fram á fé-
lagslegum, umhverfis- og skipu-
lagslegum Eifleiðingum þess að
festa völlinn í sessi til langframa.
í tengslum við nýbyggingu Reykja-
víkurflugvallar hefúr því lögbund-
inn upplýsinga- og andmælaréttur
almennings verið fótumtroðinn af
framkvæmdavaldinu.
Þær virðast staðráðnar í því að
sýnast harðir pakkar, ráðherrum-
ar sem fara með forræði iðnaðar-
og umhverfismála, nema þær séu i
raun svo linar að þær hafi látið
forsætisráðherra og formann
Framsóknarflokksins pakka sér
inn.
Steinunn Jóhamiesdóttir
Kjallarinn
Steinunn
Jóhannesdóttir
rithöfundur
„Engin könnun fór fram á félags-
legum, umhverfis- og skipulags-
legum afleiðingum þess að festa
völlinn í sessi til langframa. í
tengslum við nýbyggingu Reykja-
víkurflugvallar hefur því lögbund-
inn upplýsinga- og andmælaréttur
almennings verið fétumtroðinn
af framkvæmdavaldinu. “
Vinnubrögð Óla Björns
Það þarf ekki djúpsálarfræðing
tU að halda fram að Óli Björn Kára-
son, ritstjóri DV, sé með Samfylk-
inguna á heUanum. Þráhyggja rit-
stjórans speglast í því, aö frá byrj-
un maí og tU þessa dags hefur næst-
um tíundi hver leiðari hans verið
um Samfylkinguna, atburði tengda
henni eða einstaka þmgmenn henn-
ar. Innihald þeirra ber með sér að
hann getur ekki skrifað um Sam-
fylkinguna án þess að froðufeUa en
tU þess er óháð dagblað fremur
óheppUegur vettvangur.
Þá er ótalinn helgarpistUl þar
sem Óli Bjöm gekk í skrokk á
vönduðum þingmanni Samfylking-
arinnar, Jóhanni Ársælssyni. Þing-
maðurinn hafði leyft sér þann
dónaskap að hafa skoðun á Lands-
bankaskandalnum sem ekki hent-
aði Óla Bimi og Kjartani Gunnars-
syni, sem auk þess að vera fram-
kvæmdastjóri Sjálfstæðisflokksins
var formaður bankaráðsins þegar
skandalahrinan reið yfir.
Ósannindi Óla Björns
Myndi einhver trúa því aö hinn
frjálsi og óháði ritstjóri hefði ekki
skrifað neinn leiðara um neinn
annan flokk á þessum tíma? Ör-
ugglega ekki. Hin blákalda stað-
reynd er þó sú að fyrir utan lof-
gjörðarleiðara um sterka stöðu
Sjálfstæðisflokksins hefur ritstjór-
inn Óli Björn Kárason ekki skrif-
að einn einasta heilan leiðara um
aðra stjómmálaflokka en Samfylk-
inguna frá maí tU þessa dags. Ekki
einn einasta!
Ég tel þá ekki með leiðarana um
efnahagsstefnu rikisstjómarinnar
þar sem skrifað er í sama stíl og
Norður-Kóreumenn notuðu um
Kim-U-Sung en fram eftir sumri
virtist Óli Bjöm telja hann endur-
borinn í fjármálaráðuneytinu. í
hreinskUni sagt
er mér alveg
sama hvað er á
pemnni á Óla
Bimi Kárasyni.
Hún lýsir hvort
eð er ekki langt.
Mín vegna má
hann gagnrýna
Samfylkinguna
eins lengi og
hann vUl meðan
það gerist með
þeim hætti að
mitt gamla- blað
hafi fuUan sóma af.
Nú er mér hins vegar nóg boðið.
Heift þessa ritstjóra gagnvart Sam-
fylkingunni er orðin svo stæk að
hann seUist langt yfir mörk hins
leyfilega tU að svala henni. Það
brýst fram í leiðara tíunda janúar
sem fjaUar einvörðungu um Sam-
fylkinguna og nafngreinda þing-
menn hennar. Þar ræðst Óli Björn
Kárason meðal ann-
ars að málflutningi
Samfylkingarinnar í
fjárlagaumræðunni.
Þar, eins og í öðra,
hafi sóknarfærin ekki
verið nýtt „heldur
fengu gamlar úreltar
hugmyndir um að aUt
væri hægt að leysa
með fjáraustri að
brjótast upp á yfir-
borðið.“
Við Einar Már Sig-
urðarson vorum
framsögumenn þing-
flokksins þegar ofan-
greind mál komu til
síðari umræðna í
þinginu. Óli Björn
Kárason getur leitað
logandi ljósi í öUum
ræðum okkar en hann mun aldrei
fmna orðum sínum neina stoð!
Þau eru, svo notuð sé nakin ís-
lenska, bláköld og rakin ósannindi
sem eru honum tU skammar.
Trúveröugleiki í molum
í umræðunni um fjárlög og fjár-
aukalög setti Samfylkingin fram
strangar aðvaranir um þróunina í
ríkisfjármálum og benti á hversu
brothætt staða þeirra er. Uppistað-
an var hvatning um aukið aöhald
i opinberum rekstri og bent var á
mistökin sem ríkisstjórnin hefur
gert í stjórn efnahagsmála. Við
vöktum líka athygli á hinum raun-
verulega fjáraustri sem felst í að
Sjálfstæðisflokkur Óla Bjöms hef-
ur á verölagi ársins 1998 aukið út-
gjöld ríkisins um 50 mUljarða frá
1994 tU 1998 og það stefnir í að
20-30 miUjarðar bæt-
ist við fyrir lok þessa
árs. Það hefur Óli
Björn aldrei kallað
„gamlar, úreltar" að-
ferðir enda fyrir
löngu tekið fjármála-
ráðherrann í guða-
tölu og ítrekað afsak-
að frammistöðu hans
með að hann hafi
ekki nægan pólitísk-
an stuðning i þing-
inu!
Stefna Samfylking-
arinnar í hnotskurn
birtist í því að fjár-
lagatUlögur sem
þingflokkurinn stóð
saman að til hækk-
unar hefðu ekki kost-
að nema þriðjung af
hækkunum sem stjómarliðið lagði
tU, eða um 1200 mUljónir. Sam-
hliða lögðum við fram aðrar tUlög-
ur um auknar tekjur og aUar
breytingartillögur Samfylkingar-
innar hefðu samanlagt leitt tU
þess að afgangur á fjárlögum hefði
aukist! Þetta kaUar ritstjórinn
gamlar og úreltar tiUögur um
„fjáraustur".
Krafa dagblaðs til ritstjóra hlýt-
ur jafnan að vera um málefnaleg
skrif sem blaðið getur staöið við.
Þennan leiðara getur DV ekki
staðið við. Annaðhvort urðu rit-
stjóranum á mistök eða hann
beitti ósannindum tU að vega að
stjómmálahreyfingu sem hann
getur ekki lengur skrifað um af
óbrjálaöri dómgreind. - Hvort var
það, félagi ritstjóri?
össur Skarphéðinsson
„Hin blákalda staðreynd er þó sú
að fyrir utan lofgjörðarleiðara um
sterka stöðu Sjálfstæðisflokksins
hefur ritstjórinn Óli Björn Kárason
ekki skrifað einn einasta heilan
leiðara um aðra stjórnmálaflokka
en Samfylkinguna frá maí til
þessa dags. Ekki einn einasta!“
Kjallarínn
Össur
Skarphéðinsson
alþingismaður
Meö og
á móti
Þorramatur
Pegarþorri gengur í garð snæða
margir Islendingar mat sem tengist
þeim árstíma. Sviðnar lappir, súrsaðir
bringukollar, súrt slátur og hrútspung-
ar, að ógleymdum hákarlinum, eru þá
gjarnan á borðum svo sem verið hefur
um aldir. En það er ekki einhugur um
menningarlegt eða næringarlegt gildi
þessa matar sem sumir kalla ómeti en
aörir góömeti.
Jón Stefánsson
kórstjóri.
Þjóðmenning
„Þorramaturinn er geysilega
stór hluti af þjóðmenningu okkar.
Fyrir mér er þessi matur ekki svo
mjög tengdur þorranum vegna
þess að ég borða hann allan ársins
hring. Það er þó
mjög gott að
tengja þennan
mat ákveðinni
árstíð og koma
fólki þannig á
bragðið. Ef við
skoðum einstak-
ar tegundir
þorramatar þá
hafa rannsóknir
sýnt að hákarl-
inn er hollur og beinlínis hægt að
nota hann í lækningaskyni, t.d. við
magasjúkdómum. Sama má segja
um rétt verkaðan súrmat en þar
undanskil ég þegar hann er verk-
aður með edikssýru og slíku. Ekta
súrmatur fer afskaplega vel í fólk
þar sem niðurbrot fæðunnar er
komið vel af staö. Fólk veröur auð-
vitað að eiga þaö við sjálft sig hve
mikið af feitmeti það borðar. Ég
þekki það með sjálfan mig að þeg-
ar ég er mikiö úti hef ég lyst á að
borða það sem er feitt. Hins vegar
hef ég ekki lyst á þess háttar mat
þegar ég er mikið inni. Ef fólk
hlustar á líkama sinn og lætur
hann ráða þá finnur það rétt jafn-
vægi. Ég vil ekki sjá á bak þeim
hefðum sem fylgja þorramatnum.“
Dýraúrgangur
„Þorramatur er óhollur. Hann
er úrgangur. Hann er næringar-
laus og hann inniheldur um leið
óþverra. Hann er mjög hitaein-
ingahár og fóðrar æðar mjög vel.
Það eina góða
sem hægt er að
segja um þorra-
mat er að margt
er svo súrt að
það er tiltölu-
lega ekki eins
erfitt að melta
það og annað.
Þetta er svokall-
aður neyðarmat-
ur og úrræði
sveltandi þjóðar
og mér finnst ekki eðlilegt að grípa
til slíkra úrræða þegar við getum
fengið hollan og góðan mat. Þetta
er hluti af þeirri eymd sem við
bjuggum við. Við lestur uppskrifta
að rammþjóðarmat annarra þjóða
þá kemur í Ijós að þær þurftu líka
aö lifa á hásinum og klaufum.
Þorramaturinn er hakinu ógeðs-
legri en úrgangur annarra þjóða
vegna þess að hann er dýraúrgang-
ur en ekki grænmetisúrgangur.
Sambærilegur þjóðarmatur væri
rússneska rauðrófusúpan án sýrða
rjómans og alls; bara rófur og vatn
og haframjöl og slátur í Skotlandi.
Enska alþýðubrauðið, sem var
samansett að tveimur þriðju hlut-
um úr baunum og einum þriðja
mjöli, er af sama stofni og lá eins
og legsteinn í maganum. Að borða
þorramat er að grafa sér gröf með
tönnunum." -rt
Auöur Haralds
rithöfundur.
Kjallarahöfundar
Athygli kjallarahöfunda er
vakin á því að ekki er tekið við
greinum í blaðið nema þær berist
i stafrænu formi, þ.e. á tölvudiski
eða á Netinu. DV áskUur sér rétt
tU að birta aðsent efni á stafrænu
formi og i gagnabönkum.
Netfang ritstjórnar er:
dvritst@ff.is