Dagblaðið Vísir - DV - 02.05.2000, Blaðsíða 16

16
Menning
Myndlist
Steypa og stál
Fyrir skömmu var hluti hins nýja húsnæðis
Listasafns Reykjavíkur opnaður í Hafnarhús-
inu við Tryggvagötu eftir gagngerar breytingar
á vegum arkitektastofunnar Studio Granda.
Þótt ekki hafi allir hlutar sýningarhúsnæðisins
enn verið teknir í gagnið liggur nokkuð ljóst
fyrir hvernig það kemur til með að líta út í
heild sinni. Arkitektamir kjósa að mestu að
viðhalda upprunalegu yflrbragði iðnaðar- og
geymsluhúsnæðis, þeir breyta ekki hlutföllum
rýmis að ráði, hylja hvorki gólf né burðarstoð-
ir hússins og upprunalegar gáttir á jarðhæð fá
að halda sér. Raunar hnykkja arkitektar sér-
staklega á þessu „grófa“ yfirbragði og hlutverki
hússins sem „hafnarmannvirkis" með stálplöt-
um á veggjum í anddyri og óhefluðum járn-
handriðum þar sem við á. Steypugrátt og kalk-
hvítt eru ráðandi litir. Þegar áhorfandinn geng-
ur inn í anddyri hússins á hann væntanlega að
velkjast í vafa um það hvort hann sé staddur í
slippstöð eða listasafni. AUt er þetta réttlætan-
legt miðað við forsendur arkitektanna og gefur
tilefni til margháttaðra hugleiðinga um bygg-
ingarlistina í borgarlandinu.
Munaðarlausar myndir
En trúnaður við upprunalegt hlutverk bygg-
ingar getur verið tvíeggjað vopn, einkum og
sérUagi þegar byggingin á fyrst og fremst að
„fúnkera" sem umgjörð utan um myndlist frá
ýmsum tímum. Yfirlýstur tilgangur með opnun
Listasafns Reykjavíkur er einmitt að hafa þar
uppihangandi að staðaldri hið mikla safn lista-
verka í eigu borgarinnar.
En þegar skoðað er hvemig eldri myndlistin,
verk þeirra Þórarins B. Þorlákssonar, Jóns
Stefánssonar, Kjarvals og Ásgríms Jónssonar,
gerir sig í þessu húsnæði er deginum ljósara að
hún á þar alls ekki heima. Steypan, stálið og
gráminn bera hana ofurliði. Rétt eins og megn-
ið af myndlist yngri kynslóðar virkar munaðar-
laus þegar hún er komin inn á gafl í Listasafni
íslands. Hugsanlega mætti búa í haginn fyrir
eldri myndlistina með því að nota hlýrri liti á
einhverja veggi, en það er sennilega ekki inni í
myndinni hjá arkitektunum, miðað við fyrri
verk þeirra.
Á hinn bóginn kemur nýrri myndlistin ör-
ugglega til með að pluma sig í þessum salar-
kynnum, einkum og sér í lagi litrík og orku-
mikil verk Errós, en þau eru hvort tveggja í
senn afsprengi og andstæða þess iðnaðarþjóðfé-
lags sem uppranalegt Hafnarhús er sprottið af.
Magn og gæði?
Annars er erfitt að leggja dóm á kosti og
galla sýningarhúsnæðisins út frá þeirri handa-
hófskenndu upphengingu sem þar er boðið upp
á næstu misserin. Það er hvorki hægt að koma
auga á reglu, sögulega eða þematíska, né skap-
andi óreglu í því hvernig verkum er fyrir kom-
ið í sölunum. Og engar upplýsingar eru fyrir
hendi til að auðvelda áhorfandanum áhorfið.
Sá sem þetta ritar var sömuleiðis ekki snokinn
fyrir innsetningu eftir franska listamanninn
Fabrice Hybert sem sett var upp í tilefni opn-
unarinnar, en hún kom honum fyrir sjónir sem
klisjukennd uppsuða úr verkum framúrstefnu-
frömuða á borð við Paolini, Paik og fleiri.
í framhaldinu má velta fyrir sér hvemig best
er að reka listasafn af þessu tagi. Er raunhæft
að hengja þar upp listaverk til margra mánaða
í senn, eða verður ekki að breyta upphenging-
unni á nokkurra vikna fresti til að fólk haldi
áfram að koma í stofnunina? Síðan má spyrja
hvort listaverkaeign borgarinnar, mikil að
vöxtum, sé í þeim gæðaflokki að hún standi
undir fyrirhugaðri sýningarstarfsemi, hvort
ekki þurfi að auka við hana reglulega með láns-
verkum eða verkum þekktra erlendra lista-
manna?
Vonandi eru þetta allt spurningar sem að-
standendur þessarar nýju safnastofnunar eru
að brjóta til mergjar þessa dagana.
Aðalsteinn Ingólfsson
DV-MYND HILMAR ÞÓR
Ur Listasafni Reykjavíkur, Hafnarhúsinu
„ Trúnaöur við upprunalegt hlutverk byggingar getur veriö tvieggjaö vopn. “
Bókmenntir
Vísindarit í sjálfshjálparstíl
í bókinni Tilfinningagreind eftir Banda-
ríkjamanninn Daniel Goleman
er ítarleg umræða
um tilfinningar í nú-
tímasamfélagi. Jafn-
framt er bókin hörð
ádeila á þær áherslur
sem hafa verið mest
áberandi í umræðu um
greind og greindarvisi-
tölu. Kenning höfundar
er að greindarvísitalan sé
ofmetin enda sé hún léleg
visbending um hvort böm
og unglingar verði nýtir
samfélagsþegnar. Það þurfi
að taka tillit til fleiri þátta
og ekki síst þess sem hann
kallar tilfinningagreind:
næmi á eigin tilfinningar og
annarra, sjálfsstjóm, hæfni í
að tjá eigin tilfinningar og list-
in að umgangast aðra.
Bókin er einum þræði sjálfs-
hjálparbók og að því leyti sam-
bærileg við bækur eins og Systkinaröðin og
Karlar eru frá Mars. En þó stíllinn sé í anda
slikra bóka er þetta rit vísindalegra,
höfundur leggur kapp á að tengja hug-
myndir sínar við nýjustu rannsóknir
á starfsemi heilans og styður mál
sitt með fjölda tilvísana. Hér er þvi
á ferð vísindarit, ritað í sjálfshjálp-
arstíl, og höfundur ætlar sér að
hjálpa fólki og bæta samfélagið.
Ritið er örugglega hið gagnleg-
asta fyrir marga, fyrir utan að
vera fróðlegt og skemmtilegt.
Það er ekki hægt að líkja því við
þau gervivísindi sem borin eru
á borð í ýmsum sjálfshjálpar-
ritum. Umfjöllunin er yfirleitt
fremur jarðbundin og yfirveg-
uð. Á köflum er vísindatrúin
ögn yfirþyrmandi; nánast
allt er hægt að útskýra með
læknisfræði. Þó fetar höf-
undur ágætlega einstigið
milli eðlishyggju og mót-
unarhyggju og afheitar ekki
þætti uppeldis í sköpun persónuleikans -
enda eitt markmið hans að kenna fólki að skilja
og hemja tilfinningar sínar.
Bókin er bandarísk og ber þess skýr merki.
Eitt dæmi Golemans fjallar um fóður sem skaut
dóttur sína þegar hún stökk út úr fataskáp til
að hræða hann. Hann notar þessa sögu sem
dæmi um vald óttans en íslenskum lesenda
verður fyrst og fremst starsýnt á þá fiflsku
Bandaríkjamanna að leyfa öllum að eiga byss-
ur og vera stöðugt með þær á lofti.
Þá gengur Goleman stundum fulllangt í að
hafna greindarvísitölunni. Eitt dæmi hans um
gagnsleysi hennar er maður sem hefur greind-
arvísitöluna 160 en yfirmaður hans hefur vísi-
töluna 100. Hér virðist Goleman mótaður af
bandarískri trú á að sá sem fær hæst laun
hljóti að hafa mestu hæfileikana. Og gefur sér
um leið að greint fólk vilji endilega vera yfir-
menn.
En þetta eru smávægilegir gallar á umfjöllun
sem annars er skýr, heilbrigð og öfgalaus. Hlut-
ur tilfinningagreindarinnar hefur örugglega
verið vanmetinn í vísindunum hingað til; þaö
sýnir Goleman fram á með sannfærandi rök-
um. Ef umfjöllun hans getur hjálpað einhverj-
um í leiðinni er það auðvitað enn betra.
Ármann Jakobsson
Daniel Goleman. Tilfinningagreind. Áslaug Ragnars
þýddi. löunn 2000.
___________ÞRIÐJUDAGUR 2. MAÍ 2000
__________________________PV [
Umsjón: Silja Aðalsteinsdóttir j
Opinn háskóli
2000
I tilefni menningarársins opnar Há-
skóli íslands dyr sínar fyrir almenningi
myndarlegar en nokkru sinni fyrr. Frá
maí og fram í ágúst verður boðið upp á
þrjátíu og eitt
skeið fyrir fólk á öll-
um aldri - því að
kostnaðarlausu.
Fjögur námskeið
fjalla um Reykja-
vík og sögu henn-
ar, þrjú fjalla um heim-
speki og heilbrigði sálar
og líkama. Sex námskeiö
fiaUa um bókmenntir, sögu og listir, eitt
þeirra um skáldverk Halldórs Laxness,
annað um tónlist Jóns Leifs, þriðja ber
heitið Veröld Bjarkar og snýst um tónlist,
myndbönd og texta listakonunnar, fjórða
námskeiðið fjallar um arkitektúr, fimmta
um þjóðmenningu og bókmenningu og hið
sjötta um sjálfsmynd íslendinga.
Sautján námskeið verða sérstaklega
fyrir börn og unglinga í fjórum tungumál-
um, dönsku, frönsku, þýsku og spænsku,
heimspeki og stærðfræði. Og loks verður
erlendum gestum og ferðamönnum boðið
upp á opna fyrirlestra á norrænum mál-
um um menningu, sögu og náttúru ís-
lands.
Vísindavefurinn Hvers vegna? Vegna
þess! sem var opnaður 29. janúar er
óhemju vinsæll. Þar getur almenningur
lagt spumingar af öllu tagi fyrir sérfræð-
inga. Og loks má minna á Menningar- og
fræðahátíðina Lif i Borg sem verður hald-
in 25.-28. maí með fjölbreyttri dagskrá.
Skráning á námskeiðin fer fram hjá
Endurmenntunarstofnun Háskóla íslands.
Nánari upplýsingar fást á heimasíðunni
www.opinnhaskoli2000.hi.is og í sima 525
4000.
Viðarbrennsla
Danski leirlistarmaðurinn Jörgen
Hansen er um þessar mundir gestakenn-
ari við Listaháskóla íslands og vinnur
með nemendum að gerð viðarbrennslu-
ofns en slík brennsla er nýjung hérlend-
is. Jörgen er þekktur fyrir að vinna stór
verk í leir, svonefnda „eldskúlptúra". Þá
byggir hann ofn utan um verkið þar sem
þvi er ætlaður staður, en ofninn er síðan
fjarlægður á meðan verkið er glóandi
heitt.
Jörgen flytur fyrirlestur á ensku um
verk sín og sýnir skyggnur við LHÍ, !
Skipholti 1, 3. maí, kl. 12.30, í stofu 113.
Ástríðufullur fiðlu-
leikur
I tónlistartímaritinu American Record
Guide má nú lesa lofgrein um fiðluleik
Rutar Ingólfsdóttur og verkin sem hún
leikur á geisladiski sem út kom 1998.
Gagnrýnandinn, Lehmann, lýsir verk- [
unum skemmtilega, m.a. segir hann um
verk Jóns Leifs: „Hið hvassa, harða,
grimma, stundum ofbeldisfulla svipmót
tónlistar hans hefur orðið til þess að hann
hefur stundum verið kallaður „norrænn
primitivisti". Þetta prógramm íslenskrar
tónlistar fyrir einleiksfiðlu hefst með Æf-
ingum op. 3 frá 1922, hrjúfri, hjartnæmri
prelúdíu og nokkuð skreyttri fúgu. Fimm-
undir og hörð ómstríða gefa tilfinningu
fyrir einsemd og átakanlegri aldasorg,
sem manni finnst óneitanlega hæfa vel |
eyju íss og elda (sem sjá má á stórkostleg-
um ljósmyndum á umslagi geisladisksins)
og grimmum harmleik Njálssögu."
í niðurlagi greinarinnar segir gagnrýn-
andinn: „Leikur Rutar Ingólfsdóttur er
stórkostlegur - áhrifamikill og ástríðufull-
ur - og upptaka íslenskrar tónverkamið-
stöðvar er lifandi, létt og tær, og gefur
fullkomið sjónarhom á einleikshljóðfær-
ið.“
Þess skal getið að geisladiskur Rutar
Ingólfsdóttur var hljóðritaður í Skálholts-
kirkju og hljóðmeistari var Páll Sveinn
Guðmundsson. Ljósmyndir á umslagi tók
Ragnar Th. Sigurðsson.