Dagblaðið Vísir - DV - 18.05.2002, Blaðsíða 31
LAUGARDAGUR IS. MAf 2002
He Iqci rb laö X>V
3
annarra manna líf. Þegar ég vann í Tollinum var ég
heldur aldrei neinum til ama af því ég fann aldrei svo
mikið sem sígarettupakka hjá neinum einasta manni!
Þar á ég heldur enga óvini.“
Verður fátækur á að gefa út bækur
— Þú hefur vakið athygli fyrir bækur þínar
undanfarin ár, Tabula rasa sem hefur verið gefin út
tvisvar, og Ósýnilegu konuna sem var tilnefnd til
íslensku bókmenntaverðlaunanna. í þeirri
síðarnefndu segistu meira að segja vera að semja
óperu þarna austur í Kína. Langar þig til að vera
rithöfundur eða hvað á þetta eiginlega að þýða,
Sigurður?
„Ég er pínulítið manískur, ég viðurkenni það,“
segir Sigurður, „og stundum er ég stórtækur og bý til
of mikið af myndlistarverkum, finnst mér. Þá verð ég
einhvern veginn að taka mig úr umferð. Bækur eru
góðar til þess. Þá er ég alla vega níu mánuði til eitt
ár úr umferð. Ég verð hrikalega fátækur á því
reyndar að skrifa bækur, efnahagurinn hrynur niður
í rautt haf. En ég hef alltaf haft gaman af að skipta
um miðil og láta reyna á mitt listræna attitjúd, hvort
það getur orðið til i öðrum miðli. Þá get ég ekki treyst
á litlu táknin í myndverkinu sem standa fyrir þetta
eða hitt, þá fara þær hækjur í burtu og ég er staddur
í nýjum miðli þar sem ég þekki ekki til. Ég er með
attitjúd og skoðun og sköpunarþörf en engin
verkfæri. Eiginlega allslaus! Og það finnst mér
eftirsóknarverð tilfinning og ástand fyrir mig sem
skapandi listamann. Þess vegna hef ég kannski sótt í
þetta."
— Og hvernig gengur óperan?
„Óperan er í salti núna því eftir Ósýnilegu konuna
tók við tímabil með miklu sýningahaldi til að rétta
við fjárhaginn. Þaö er allt á góðri leið, ég er kominn
upp fyrir rauða strikið! Svo eru Friðrik Þór
Friðriksson og Ari Alexander að gera itarlega
heimildamynd um verk min og mig sem listamann á
bak við þau, og eftir það ætlum við að gera kvikmynd
um Ósýnilegu konuna sem ég kem til með að
endurskapa fyrir þann miðil.“
Heimildamyndin verður líklega tilbúin í ágúst.
„Þetta er viðamikil mynd því þeir hafa ferðast með
mér frá Kína til Lapplands og hreint út um allt, en
þetta verður ekki „He’s a jolly good fellow-mynd“ þar
sem listamaðurinn er settur á stall og hóað í fólk til
að hæla honum. Það finnst mér svo hrikalega
leiðinlegt. Þarna eiga verkin að tala. Það á ekki að
segja þér hvað þú átt að horfa á heldur horfirðu bara,
ekki segja þér hvað er merkilegt heldur reyna að gera
það merkilegt."
Ekld súperstjama
„Það er svo klikkað að ég er búinn að lifa eins og
súperstjarna í fjöldamörg ár en ég er ekki súper-
stjarna!" segir Sigurður, hallar sér fram á borðið í
litlu kaffistofunni á Jörð og horfir einlægur í augu
blaðamanns. „Ég er bara venjulegur myndlistar-
maður.“
— Og hver er þá munurinn?
„Súperstjörnurnar eru með 25 aðstoðarmenn — ég
er ekki að segja að mig langi til þess,“ flýtir hann sér
að bæta við. „Ég er ekki hæfur til slíks. Samt er ég
auðvitað með vinnumenn bæði í Kína og Hollandi og
annars staðar þar sem ég vinn.“
— Er það ekki bara þín meðfædda hógværð sem
veldur því að þú lítur ekki á þig sem súperstjörnu?
„Nei nei, en ég er alveg nógu stór stjarna fyrir
sjálfan mig. Undanfarið hef ég stjómað öðrum við að
gera verkin min meira en að hendurnar á mér séu á
þeim. Og ég tek eftir því að maður getur búið til afar
persónuleg verk án þess að hafa nokkru sinni komið
við þau. Þau eru gerð eftir fyrirmælum manns og
maður bíður þar til maður er nógu sáttur til að
samþykkja þau. Þá eru þau orðin persónuleg."
— Finnurðu engan mun á svona verkum og þeim
sem þú býrð til með eigin höndum?
„Nei, engan mun. Þess vegna var ég svo hrifinn af
Erró þegar hann lét mála myndirnar sínar í Taílandi,
en hann var skammaður fyrir það — sem mér fannst
enn þá skemmtilegra fyrir hann. Svo hætti hann viö
það af því honum fmnst svo gaman að mála. En ég er
verkfælinn maður, svona manúelt, og feginn að láta
aðra púla fyrir mig.“
Tilbreyting er holl
— Áttu skýringu á því handa mér hvað
myndlistarmönnum hér gengur vel við að skrifa
skáldverk?
„Ég hef tekið eftir því í myndlistinni að þegar
málararnir fóru að gamni sínu að gera þrívíð verk á
níunda áratugnum þá komu út úr því ægilega fínir
skúlptúrar. Og þegar myndlistarmenn fóru að gera
keramik þá urðu leirlistamenn öfundsjúkir af því hvað
það var gott sem kom út úr því. Tilbreyting er góð. Til
dæmis má ekki setja alltaf kartöflur í sama reit, þá
kemur kartöfluþreyta. Þú verður að setja gulrætur í
reitinn eitt árið, svo máttu setja kartöflur aftur.
En ég þekki þessa myndlistarmenn sem þú ert að
vísa til,“ heldur Sigurður áfram, „og þetta eru fínir
myndlistarmenn og ágætis rithöfundar líka, bæði
strákarnir og stelpurnar. En rithöfundarnir sem fyrir
voru halda líka áfram að vera rithöfundar, mjög
gagnlegir, flottir og yndislegir listamenn og allt það.
Þetta er bara eins og blóðblanda og hún er holl fyrir
listgreinarnar. Það gerðist líka á flúxustímanum á
sjöunda áratugnum, eins og við SÚMarar urðum heldur
betur varir við. Þá flæddu listgreinarnar saman og
maður vissi ekki hvort maður var ballettdansari,
fiðluleikari eða myndlistarmaður... Þetta er mjög
stímúlerandi og ég held að rithöfundarnir ættu bara að
fagna þessu. Sumir þeirra eru líka að blanda sjálfir —
Thor málar til dæmis.“
Hákúltúr og brjóstastórar konur
— Nú kemur þú í mýflugumynd hingað norður eftir
við og við — hvernig kemur listalífið þér fyrir sjónir?
„Það er alveg staðreynd að íslenski listheimurinn er
mjög fjörugur," segir Sigurður. „Það er mikið aö ske en
„Ég fékk óslípuð granítbjörg í Svíþjóð, flutti þau til Kína, slípaði þau þar
með miklum mannskap. Síðan flutti ég þau hingað til íslands og skipti á
þeim og steinum í fjörugarðinutn. Þá varð til blettur sent er að mestu leyti
eins í forini og hver annar en heitur, þrunginu andakt.”
DV-mynd GVA
samfélagið er smátt og íslenskir listamenn geta ekki
sérhæft sig eins og þeir myndu gera í stærri löndum.
Annars er nokkuð einkennandi fyrir norrænt fólk að
svissa yfir, blanda. Tökum til dæmis dagblöðin. Hin
svokölluðu gæðablöð í Hollandi, Frakklandi,
Þýskalandi og Englandi, þau birta vandaðar greinar og
fólkið sem les þau les ekki blöðin með bílslysunum og
brjóstastóru konunum, blöðin með litmyndunum á
forsíðunni," og Sigurður strýkur ástúðlega yfir forsíðu
DV sem liggur fyrir framan hann á borðinu. „En
lesendur þeirra lesa heldur ekki gæðablöðin, svo þetta
skiptist alveg í tvennt. En í norrænni blaðamennsku er
þessu öUu blandað í einn graut, vönduðum greinum og
brjóstastórum konum, og ég var fyrst mikið á móti
þessu. Æsti mig oft út af þessu. En svo fór ég að sjá
kostinn við að vera með hákúltúr og lágkúltúr saman.
Undanfarin ár hafa verið straumar í myndlist þar sem
áhersla er lögð á að blanda háu og lágu saman og með
flottum árangri. Þetta kom upp á 10. áratugnum þegar
listamenn urðu þreyttir á heilagleika æðri myndlistar.
Eins var þetta á flúxustímanum svo kannski sjáum við
þarna ölduganginn í menningunni. Listin verður
auðvitað að setja eitur í sína eigin súpu til að geta
haldið áfram að lifa. Og yfirleitt verða listamenn að
drepa listina sína sjálfir, það gera aðrir ekki fyrir þá.
Annars ættu þeir á hættu að verða eins og skátar,
algóðir og þess vegna ekkert góðir! Eða sannkristiö fólk
— maöur spyr; hvað liggur eftir það? Allir listamenn
hafa sjálfseyðingarhvöt innbyggða með sköpunar-
gáfunni. Það væri fínt ef stjórnmálamenn hefðu
svoleiöis!
Hins vegar finn ég fyrir því á Norðurlöndum — með
góðum undantekningum þó — að mann langar
stundum til að sjá eitthvað sem er raunverulega gott.
Háan standard án dilettantisma. Myndlistarþættir í
Svíþjóð eru til dæmis eins og barnatímar og venjulegt
fólk getur ekki horft á þá. Ekki börnin heldur!
Undantekningarnar hér eru til dæmis listaverkasöfnun
Péturs Arasonar og starf Eddu Jónsdóttur í Gallerí i8.
Vont ef allt væri svoleiðis en gott að það er til líka. Svo
eru listasöfnin hér í framför. Eiginlega er ég bara mjög
bjartsýnn. Og það er ekki bara ég sem tala um þetta,
þetta segja allir erlendir menningarvitar sem tala viö
mig um Island. Þeir eru hrifnir af því hvað hér eru
margir listamenn á öllum sviöum. Langflestir norrænir
listamenn á alþjóðlegan mælikvarða eru frá Islandi. Er
það ekki hrikalega skrítið?"
Við hristmn hausinn yfir þessari furðulegu þjóð, svo
spyr ég hann að lokum hvort hann langi til að segja
mér eitthvað sem ég hef ekki haft vit á að spyrja um.
„Nei — af því ég hef engan boðskap sem ég þarf að
láta allan heiminn heyra," segir Sigurður og flissar við,
„og mér líður ágætlega þó ég eigi einhverja skoðun
bara fyrir sjálfan mig!“ -SA