Dagblaðið Vísir - DV - 21.09.2002, Blaðsíða 11

LAUGARDAGUR 21. SEPTEMBER 2002
11
Ritstjórnarbréf
Skoðun
til að hlusta á hrós en hann gat svo
sem búið við skilningsleysi sem
jaðraði við grimmd. Hamstramir
sem hann hafði upphaflega tekið
sér til fyrirmyndar voru allir dauð-
ir og hann hafði engan til að tala
við nema spegilinn.
„Þú ert ágætur," sagði hann við
spegilmynd sína, minnugur ævin-
týrsins þar sem vonda drottningin
bað spegilinn að herma sér hver á
landi fegurst væri. Hann hugleiddi
að spyrja spegilinn um útlit eða lög-
un. En það var ekki við hæfi. Það
var um þetta leyti sem rann upp
fyrír honum ljós. Megrunin hafði
gert hann sjálfhverfan og það var
öllu alvarlegra en sá vandi sem
spratt af of miklum líkamlegum
þunga og auðvelt var að leysa með
framlengdum öryggisbeltum eða
auknu rými. Nú varð hann að losna
úr þeirri herkví hugans sem þjak-
aði hann og um leið fjölskylduna.
Hann ákvað að bregðast við og tók
upp simann og hringdi í sálfræðing.
„Ég er með sambland af gráum fiðr-
ingi og sjálfhverfu,“ sagði hann og
fékk tíma strax daginn eftir.
Spurt um aldur
Um kvöldið bauð hann eiginkonu
sinni í kvöldgöngu. Þannig bar við
að hjá hjónunum var bamabarn
þeirra, fagur drengur á flmmta ári,
og þau ákváðu að taka hann með.
Kvöldið var fagurt og sólroðin ský
bar við byggingarnar í hverflnu.
Mildur andvari lék um hjónin og
barnið. Maðurinn var nokkum veg-
inn búinn að ná áttum og hann var
að mestu hættur að tala um útlit en
átti það til að víkja tali sínu að deg-
inum og veginum án þess að vera
sjálfur miðjan í vegi eða degi. Hon-
um var óðum að batna sjálfhverfan.
Þar sem þau gengu í vestur, í áttina
að sólarlaginu, komu tvær stúlkur
gangandi á móti þeim. Manninum
sýndist þær vera um þrítugt,
kannski 25 ára, flaug um huga hans
og hann skammaðist sín fyrir fiðr-
inginn og horfði niður á fætur sér á
göngunni til að verða ekki uppvís
að veikleika. Þannig háttaði til í
þessu hverfi að fólk ávarpaði gjam-
an hvað annað á fómum vegi. Þeg-
ar hjónin með bamabamið og
stúlkumar mættust stönsuðu þær
og horfðu á þrenninguna. Guð, hvað
hann er sætur,“ sagði sú sem hafði
orð fyrir þeim. Það fór fagnaðar-
bylgja um huga mannsins og hann
missti einbeitinguna.
„Hvað er hann gamall?“ spurði
hin og horfði á konuna. Maðurinn
var að vanda málgeftnn og ekki
mikið fyrir að láta aðra svara fyrir
sig. „Ég er rúmlega fertugur," sagði
hann óðamála og stóð sig að þeirri
hvítu lygi sem kristallaðist í því að
hann var nær fimmtugu.
Stúlkumar hlógu glaðlega og leið-
ir skildu. Konan horfði skringilega
á mann sirm. „Þær voru að spyrja
um strákinn," sagði hún og háðs-
hreimurinn leyndi sér ekki i rödd-
inni.
„Ég var líka bara að grínast.
Þetta er gamall brandari," sagði
maðurinn en sannfæringarkraftmn
vantaði algjörlega í rödd hans.
Hann ákvað að ræða þetta mál við
sálfræðinginn sinn og jafnvel að
óska eftir aukatímum til að vinna
bug á erfiðleikum sínum. Sólin var
næstum gengin til viðar og húmið
læddist yfir Holtið. „Grái fiðringur-
inn er ekkert grín,“ hugsaði hann
með sér og greip þéttar um hönd
bamsins.
Seattle-bréf
hve mikilvægt það væri í samfélagi
fegurðar og æskudýrkunar að vera
þokkalega straumlínulaga. Þetta
var ekki samfélag þeirra feitu og
skyndilega skipti hann um lífsskoð-
un og varð einn hræsnaranna sem
settu útlitsgildi ofar manngildi eða
með öðrum orðum straumlínulag
ofar boltalagi.
Hann ákvað að hressa komma
sína við og benti henni á að nú væri
svo komið að hún yrði að gæta sín
í hjónabandinu.
„Ég er náttúrlega orðinn fast að
því kyntröll," sagði hann kvöld eitt
þar sem þau sátu og horfðu á bútt-
aðan Jay Leno gera grín að öllum
öðrum en sjálfum sér. Eins og fólki
á miðjum aldri er gjamt sátu þau
og héldust í hendur í sófa og nutu
þeirrar gleði sem lélegur sjónvarps-
þáttur gefur kröfulitlu fólki í út-
hverfi. Konan varð forviða þegar
maðurinn lýsti yfir nýrri stöðu
sinni í daglegu lífi. „Kyntröll mæ
ass,“ sagði hún og í forundran sinni
greip hún ósjálfrátt til orðbragðs
sem unglingur í þeirra eigu notaði
gjaman og hlaut bágt fyrir. Hann
var gáttaður á rúmlega fertugri
konu sinni að bregðast við með svo
ósmekklegum hætti þótt hann vekti
máls á ákveðnum staðreyndum lífs-
ins.
„Ja, ég vildi nú bara nefna það að
ég finn meira en áður fyrir aðdáun
ungra kvenna," sagði hann og hóg-
værðin draup af hverju orði. Auð-
vitað vissi hann sem var að í hverju
hjónabandi er lítt sýnileg valdabar-
átta sem snýst um það hvor aðilinn
leiði. Með meldingu sinni vildi
hann láta í ljósi að hugsanlega væri
tímabært að hann tæki forystuna í
oddaflugi hjónanna inn í framtíð-
ina.
„Þú ert kominn meö gráa fiðring-
inn,“ sagði konan hortug. Mannin-
um krossbrá enda hafði hann ekki
átt því að venjast í hjónabandinu að
vera uppnefndur eða borinn slíkum
sökum sem særðu stolt hans meira
en nokkur orð fengu lýst. Hann
sleppti hönd konu sinnar og íhug-
aði að fara í fýlu en hætti jafnskjótt
við. Hann var karlmenni sem ekki
lét buga sig svo auðveldlega. Hann
horfði á konu sina með sama augna-
ráði og hann hafði séð Clint
Eastwood nota í bíómyndum en
smám saman mýktist svipur hans.
„Ég meinti nú bara að ég fyndi
fyrir aðdáun en ekki að ég léti
glepjast. Þú þarft kannski ekki að
hafa áhyggjur. Einhvem veginn get
ég ekki séð mig áttræðan með þrí-
tuga snót upp á arminn," sagði
hann og vonaði að hann líktist enn
Clint fremur en Clinton, fyrrum
Bandaríkjaforseta, sem annálaður
er fyrir manngæsku, sérstaklega í
garð ungra kvenna.
Konan var ekki á þeim buxunum
að draga í land og hún hélt því
áfram að núa salti í sár hans. „Þú
berð óneitanlega öll þessi einkenni
sem miðaldra karlar fá þegar sjálfs-
mynd þeirra verður rammskökk,"
sagði hún illkvittin. Undir nótt fyr-
irgaf hann konunni kjaftháttinn og
þegar Jay Leno rann skeið sitt á
enda tók hann aftur um hönd henn-
ar. Hann fann til þess að vera af-
bragð annarra manna.
Spegilmynd
Megrunarkúrinn gekk prýðilega
og maðurinn gætti þess vel að tala
minna um það mál við konuna og
bömin. Hann var að vísu nokkuð
þjáður innra með sér og hafði þörf
Sigmundur Ernir
Rúnarsson
rHctjóri
Um ekkert er meira skrifað þessa
dagana í bandariskum blöðum og
tímaritum en vonsku Saddams
Husseins. Það er eðlilegt. Forseti
landsins hefur valið sér óvin úr
nokkrum hópi illmenna um veröld
þvera. Honum er mikið í mun að
skerpa sýn almennings á
hryðjuverkavandann og í þeirri
viðleitni sinni hefur honum orðið
starsýnt á írak. Hann vill meina að
þar sé uppspretta illskunnar í dag.
Þar sé að finna eina af helstu
orsökum þess að menn segi sið-
menningunni stríð á hendur. Þar
þurfi að hreinsa til.
Það er eðli stjómmálamanna að
reyna að einfalda pólitík sína og
gera almenningi hana skiljanlega
og aðlaðandi. Bandarikjaforseti
hefur síðustu daga höfðað til
samúðar samherja sinna á
erlendum vettvangi og aukinnar og
um margt eðlilegrar hollustu heima
fyrir við þjóö og þæga siði. Vandinn
er bara sá að of margir efast. Ekki
einasta Rússar og Frakkar eins og
fyrri daginn, heldur fólkið í
baklandi Bush. Og nýjasta útspil
íraka hefur einnig minnkað
skerpuna. Því er spurt: Hvort nægir
betur, eftirlit eða innrás?
Einföld heimssýn
Brant Scowcroft, einn helsti
öryggisráðgjafi George gamla Bush,
hefur verið í sviðsljósinu síðustu
daga. Þessi einn dáðasti stuðn-
ingsmaður Bandaríkjaforseta í
Flóabardaganum fyrir áratug hefur
sagt það opinberlega að sýn sonar-
ins og núverandi forseta landsins á
vanda heimsins sé full einfóld. Orð
hans hafa valdið reiði og hneykslan
langleiddra repúblikana. Hann
hefur bent Bush hinum yngri á að
Saddam sé afmarkað vandamál og
eigi ekkert skylt við árásimar fyrir
ári á Washington og New York.
Gamli ráðgjafinn segist ekki geta
séð neitt sameiginlegt með Saddam
Hussein og þeim vanda sem
heimsbyggðinni stafar af
hryðjuverkamönnum. Hussein hafi
engan áhuga á að ala upp hermdar-
verkamenn. Hann hafi ekki
nokkurn ávinning af því að láta
aðra um illskuverk sem hann er
fullfær um að sinna sjálfur. Saddam
sé einmitt þeirrar gerðar að vilja
eigna sér hlutina sjálfur. Vandi
arabaríkja sé þríþættur; Saddam,
hryðjuverkamenn og sambúð
Palestínumanna og Israels. Vont sé
að henda þessu öllu í eina skál.
Efi almennings
Bush og stjóm hans glíma ekki
aðeins við glósur frá gömlum
öryggisráðgjöfum. Stór hluti amer-
isku þjóðarinnar er andsnúinn því
að herjum Bandaríkjamanna verði
stefnt inn fyrir landamæri íraks.
Hvað svo, spyrja menn?
„Bandaríkjamenn hafa aldrei í sögu
sinni byrjað striðsátök við aðra
þjóð,“ sagði í einu lesendabréfanna
í USA Today í vikunni og þar var
einnig sagt: „Heimurinn er fullur af
ömurlegum einræðisherrum og
Saddam er bara einn úr þeirra
hópi...“ Bréfum eins og þessum
rignir yfir bandarísk blöð.
Sögurnar af Saddam eru
endalausar. Og einatt
Ijótar. Á sama tíma og
hann segir aðgerðir
alþjóðasamfélagsins gegn
þjóð sinni kalla yfir hana
sult og seyru lcetur hann
reisa hvert minnismerkið
af öðru um allt land.
Mun nú svo komið að
hvergi í heiminum er að
finna fleiri styttur af ein-
um og sama manninum
og í írak.
Það er eins og fólk eigi erfitt með
að skilja samhengið, ef samhengið
er þá nokkurt. Sú einfalda heims-
mynd sem margir helstu fjölmiölar
landsins birta út úr munni ráða-
manna vestra er einfaldlega ekki
nógu sannfærandi. Lesendabréfin
spyrja eðlilegra spurninga sem allir
skilja: „Bíddu, halda menn að
hryðjuverkavandinn verði leystur
með því að bola Saddam Hussein
frá völdum..." segir í bréfi í Seattle
Daily News. í sama blaði er spurt:
„Er Saddam kannski auðfundnari
en önnur illmenni jarðar?“
Mótmæli hafin
Sá sem þetta skrifar hefur átt
þess kost að fara um stóran hluta
Bandaríkjanna á síðustu vikum. Sá
tími hefur um margt verið
undarlegur í bandarískri sögu, enda
ár liðið frá mestu árás sem gerð
hefur verið á Bandaríkin. Allur
almenningur vestra, hvort heldur
er í höfuðborginni Washington,
Detroit, eða Seattle, virðist ekki jafn
upptekinn af ellefta september og
fjölmiðlar og stjómmálamenn. Fólk
horfir fremur fram á veginn. Og ef
eitthvað er, er það hrætt við ný átök
- og spyr hver eftirmálin verði.
Margs konar hópar eru farnir að
sjást á götuhornum veifandi
spjöldum um að stjóm landsins sé á
villigötum. Stórum bláum límmið-
um með áletruninni „ATTACK
IRAQ? NO“ er dreift á bensínstöðv-
um. Hróp eru gerð að Donald
Rumsfeld, herskáum varn-
armálaráðherra landsins, þar sem
hann situr í hópi fréttamanna og fer
ljótum orðum um einræðisherrann
í írak. Það er með öðrum orðum hik
á bandariskri þjóð og enda þótt
þingmenn beggja flokka sýni
Saddam vígtennurnar óma
andstöðuraddimar 1 eyrum þeirra.
„Skemmtun af drápum“
Á ferð um Bandaríkin heyrast
ólíkar raddir. Skrifari þessa pistils
átti þess kost að hlýða ásamt hópi
erlendra blaðamanna á fyrrverandi
yfirmann í bandarísku leyniþjón-
ustunni ræða vandann i austri.
Hann vandaði Saddam ekki
kveðjumar. „Þessi maður hefur
skemmtun af því að drepa fólk. Fari
svo að fólk flýi land hans fer hann
inn á heimili ættingja þess, nauðgar
þar fólki og drepur og sendir svo
upptökur af ódæðinu til fólksins
sem flúði land. Við vitum fyrir víst
að hann tekur sjálfur þátt í þessu...“
Og vitaskuld er það svo að
Saddam er sjúkur fjöldamorðingi.
Um það verður ekki deilt. Það er
talið að hann hafi murkað lífið úr
einni og hálfri milljón landa sinna,
einkum Kúrdum í norðri, og notað
til þess efnavopn. Honum er ekki
annt um neitt nema eigin völd og
reyndi jafnvel að myrða sinn eigin
son af því að honum fannst hann
vera farinn að sækja sér fullmikil
völd. Frægur er flótti tengdasonar
hans úr landi sem upplýsti um allar
400 vopnaverksmiðjurnar sem
margar var hægt að færa til í einum
hvelli.
Frelsið og helsið
Sögumar af Saddam eru
endalausar. Og einatt ljótar. Á sama
tima og hann segir aðgerðir alþjóða-
samfélagsins gegn þjóð sinni kalla
yfir hana sult og seyru lætur hann
reisa hvert minnismerkið af öðru
um allt land. Mun nú svo komið að
hvergi í heiminum er að finna fleiri
styttur af einum og sama mannin-
um og í írak. Þessi valdasjúki
einræðisherra er talinn eiga 51 höll
um allt land. Hann sefur aldrei tvær
nætur í röð á sama stað. í öllum
höllunum bíða þrjár máltíðir
daglega, fari svo að hann
líti inn.
Þessar sögur hrista upp
í mörgum manninum en
ef til vill ekki nógu
mörgum. Upplýstir
Bandaríkjamenn þekkja
ótal sögur af vondum
valdhöfum. Þeir hafa alist
upp við þá heimssýn að
heima fyrir ríki frelsið,
en helsið víðast hvar ann-
ars staðar. Og jafnvel þótt
helstu sjónvarpstöðvar
landsins séu nánast fam-
ar að telja dagana fram að
innrás og óski þess heitt
að fyrirsagninar fitni, þá
er eins og almenningur
yppti öxlum. Eða eins og
einn lesandi blaðanna
sagði i vikunni: „Hvemig
væri nú að laga til
eitthvað héma heima!“