Dagblaðið - 02.09.1976, Blaðsíða 10

10
DAGBLAÐIÐ. — FIMMTUDAGUR 2. SEPTEMBER 1976.
frjálst, nháð dagblað
CJtfiefandi DaRblaðiðhf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson. Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Helgason. Aðstoðarfrétta-
stjóri: Atli Steinarsson. íþröttir: Hallur Símonarson. Hönnun: Jóhannes Reykdal. Handrit
Asgrímur Pálsson.
Blaðamenn: Anna Bjarnason, Ásgeir Tómasson. Berglind Ásgeirsdóttir. Bragi Sigurðsson,
Erna V. Ingólfsdóttir. Gissur Sigurðsson. Hallur Hallsson. Helgi Pétursson. Jóhanna Birgis-
dóttir. Katrin Pálsdóttir. Kristín Lýðsdóttir. Ólafur Jónsson, Ómar Valdimarsson. Ljósmyndir
Arni Páll Jóhannsson, Bjarnleifur Bjarnleifsson, Björgvin Pálsson, Ragnar Th. Sigurðsson
Gjaldkeri: Þráinn Þorleifsson. Dreifingarstjóri: MárE.M. Halldórsson.
Áskriftargjald 1000 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 90 kr. eintakið.
Ritstjórn Síðumúla 12. sími 83322. auglýsingar, áskriftir og afgreiðsla Þverholti 2. sími 27022.
Setning og umbrot: Dagblaðið hf. og Steindórsprent hf.. Ármúla 5.
Mynda- og plötugerð: Hilmir hf.. Síðumúla 12. Prentun: Árvakur hf.. Skeifunni 19.
Met í skattsvikum
Skattsvik eru miklu algengari
hér en víðast hvar í þróuðum lönd-
um. Þessu var haldið fram og ekki
andmælt í sjónvarpsþættinum um
skattamál í fyrradag.
í þessum efnum eins og mörgum öðrum
gjöldum við þess, hversu tiltölulega frumstætt
þjóðfélag okkar er. Við höfum snúið margs
konar verðmætamati á haus. Algengt er, að
skattsvik séu talin dyggð. í ríkum mæli komast
menn, einkum ýmsir atvinnurekendur upp með
að skammta sér skattinn sjálfir. Það er í praxis
þeirra einkamál, hvort reksturinn er bókfærð-
ur sem milljónir í gróða eða tapi. Þeir færa
einkaneyzlu sína skefjalaust sem rekstrar-
kostnað. Þeir geta jafnvel að verulegu leyti
byggt yfir sig og fætt sig og klætt, farið dýrar
utanferðir, rekið bifreið sína, allt á kostnað
fyrirtækisins, ef langt er gengið, eins og oft vill
verða. í landi, þar sem margir telja skattsvik
dyggð, er ekki við því að búast, að menn hiki
við þetta. Skattayfirvöld eru í flestum tilvikum
varnarlaus gagnvart þessum aðferðum.
Því er haldið fram í umræðunum um skatta-
málin, að alþýða manna uni ekki illa sínum
eigin skatti en beri sig upp undan því, að
,,aðrir“ sleppi of vel. Þetta er alrangt. Hinn
almenni launþegi stynur undan skatt-
píningunni. Því minni skatta sem ýmsir at-
vinnurekendur greiða þeim mun meiri skatta
ber launþeginn, þegar til lengri tíma er litið.
Skattsvika gætir einnig meðal launþega, þótt
í miklu minni mæli sé. Ekki er óalgengt, eins
og kunnugt er, að menn taki að sér að vinna
verk með því fororði, að það verði ekki gefið
upp til skatts.
Húsaleiga er enn eitt dæmið. Þar sem
leigjandinn hefur engan fjárhagslegan hag af
að gefa upp fulla húsaleigu, fær ekki
frádrátt fyrir, er algengt, að samið sé um, að
hann gefi ekki upp nema hluta af þeirri leigu,
sem hann greiðir.
Þetta eru alkunn dæmi. En einkar
athyglisvert er það, sem fram kom með
nokkurri áherzlu í sjónvarpsþættinum,
hvernig verðbólgan magnar misréttið í skatta-
málum. Verðbólgan veldur því, að geysileg
verðmæti flytjast skattfrjálst milli
einstaklinga. Lánastofnanir hafa orðið út-
deilendur skattfrjáls gróða.
Af þessu má sjá, hvernig misréttið í skatta-
málum upphefst í hærra veldi. í fyrsta lagi
erum við methafar í skattsvikum, þar sem
talsverður hópur manna með sjálfstæðan at-
vinnurekstur af ýmsu tagi getur gengið lengst.
Við það bætist það mikla misrétti, sem líðst án
þess að skattalög séu brotin, og þar eru að
miklu leyti sömu menn ofan á. Þetta eru til
dæmis þeir, sem miklu frekar en launþegar
hafa aðgang að bankakerfinu.
Reynslan sýnir, að lítið mark er takandi á
loforðum stjórnmálaforingja um verulegar úr-
bætur í skattamálum.
Þegar öllu er á botninn hvolft, má vera ljóst,
að tekjuskatturinn er svo ranglátur, að hið
eina, sem gildir, er að leggja hann niður.
Þingkosningar í Svíþjóð
19. september:
Tekst að
hnekkja 44 ára veldi
jafnaðarmanna?
Gösta Bohmann.
Olof Palme, forsætisráðherra
Svíþjóðar, og Jafnaðarmanna-
flokkur hans heyja kosninga-
baráttu með bakið að veggnum.
Að Palme og mönnum hans er
sótt úr báðum áttum, af
borgaralegu stjórnarandstöð-
unni og Vinstriflokknum-
kommúnistunum.
Eftir 44 ára órofna stjórn
jafnaðarmanna hafa nú allir
stjórnmálaflokkar Svíþjóðar
kvatt til alla liðsmenn sína, sem
vettlingi fá valdið, til undir-
búnings kosninganna 19.
september. En þrátt fyrir að
hart sé sótt að "Jafnaðarmanna-
flokknum eru sigurlíkur hans
verulegar — að vanda — ekki
sízt fyrir það að flokksappa-
ratið er svo miklu stærra en
samanlögð apparöt hinna flokk-
anna. Þrjú hundruð og fimmtíu
þúsund stuðningsmenn
Jafnaðarmannaflokksins taka
þátt í kosningabaráttunni, eða
næstum einn áróðursmaður á
sjötta hvern kjósanda og
hundrað þúsund fleiri en beitt
var í síðustu kosningum 1973.
Þá urðu úrslit kosninganna
jafntefli, 175 þingmenn kjörnir
fyrir jafnaðarmenn og Vinstri-
fíokkinn-kommúnistana og
jafnmargir fyrir borgaraflokk-
ana þrjá. Þetta getur ekki gerzt
aftur, því þingmenn á næsta
þingi verða aðeins 349.
Baráttuherferð Jafnaðar-
mannaflokksins nær nú í fyrsta
skipti til Alþýðusamtakanna í
landinu, LO. Hverjum einasta
félaga í LO — og þeir eru
sautján hundruð þúsund —
hefur verið sent persónulegt
bréf þar sem hann er hvattur
til að greiða stjórnarflokknum
sitt atkvæði. Til þessa hafa um
75% félaga í verkalýðsfélögun-
um greitt atkvæði sitt á þann
veg.
Bohmann með
hníf í beltinu
Flokksleiðtogarnir eru
óvenju virkir í yfirstandandi
kosningabaráttu. Leiðtogi
íhaldsmanna, Moderata
Samlingspartiet, Gösta Boh-
mann, dvaldi til dæmis nýlega
meðal skógarhöggsmanna í
Norður-Svíþjóð og lét taka
myndir af sér í köflóttri verka-
mannaskyrtu með hníf í belt-
inu. Skógarhöggsmönnunum
þótti lítið til koma, að sögn.
Einn sænsku stjórnmála-
mannanna reynir þó aldrei að
setja sig í aðstæður þar sem
hann á ekki heima. Það er
Gunnar Strang fjármálaráð-
herra sem orðinn er sjötugur.
Enginn annar sænskur stjórn-
málamaður hefur jafnmikla
reynslu og hann sem sannast á
því að hann hefur verið ráð-
herra í þrjátíu og eitt ár og
Olof Palme.
fylgjandi því að stjórnarskipti
verði en þess ber að geta að á
þeim tíma voru jafnaðarmenn-
irnir ekki búnir að hleypa bar-
áttuskriðunni af stað.
„Hœgrivilla" Palmes
Að vonum hafa jafnaðar-
menn lengi orðið að þola ýmsar
ákúrur frá borgaraflokkunum
fyrir vaxandi sósíaliseringu.
Ekki dró úr þessum ákúrum
þegar landsfundur LO sam-
þykkti ekki alls fyrir löngu að
krefjast stofnunar launþega-
sjóða sem smám saman eiga að
geta yfirtekið meirihluta hluta-
fjár allra iðnfyrirtækja í einka-
eign. Borgaraflokkarnir hafa
margsinnis beðið Olof Palme
forsætisráðherra um að skýra
afstöðu sína tii þessarar kröfu
en án árangurs. Palme hefur til
þessa látið nægja að segja að
þessar hugmyndir séu til athug-
unar hjá nefnd sem í fyrsta lagi
skili áliti eftir tvö-þrjú ár. Þessi
óljósa afstaða forsætisráðherr-
ans hefur leitt til þess að
Vinstriflokkurinn komm-
únistarnir saka hann nú um
„hægriviilu“.
Hálf milljón nýrra
kjósenda veldur óvissu
Tveir hópar kjósenda valda
mestri óvissu um úrslit kosn-
inganna. Kosningaaldur hefur
nú verið lækkaður úr 20 árum í
18 þannig að fimm nýir
árgangar — alls um hálf
milljón kjósenda — greiðir nú
atkvæði í fyrsta sinn. Skoðana-
kannanir benda til þess að
Jafnaðarmannaflokkurinn
sæki á brattann hjá þessum
ungu kjósendum.
Hinn hópurinn er hálf önnur
milljón lífeyrisþega. Palme og
menn hans hafa fengið Tage
Erlander, fyrrum forsætisráð-
herra, til að annast þá hlið
málsins. Á fundum með líf-
eyrisþegum talar Tage gamli
með vizku hins lífsreynda
manns um landið sem „við höf-
um byggt upp í sameiningu og
velferð þess viljum við vernda
með þeim litlu kröftum sem við
eigum eftir“.
En Thorbjörn Falldin hefur
einnig beint orðum sínum til
lífeyrisþeganna. Hann hefur
skrifað þeim öllum persónulegt
bréf þess efnis að allar fyrri
kynslóðir hafi lofað að skilja
eftir sig betra þjóðfélag en þær
fengu í arf frá foreldrum sín-
um. „Það er þvi nauðsynlegt
vegna framtíðar lands okkar og
þjóðar,“ segir Falldin í bréfi
sínu til lífeyrisþeganna, „að við
höfnum hinni hættulegu kjarn-
orku. Það varðar framtfð okkar
allra og allra afkomenda
okkar.“
og prjál og gætir þess venjulega
að sýnast ekki vera annar en
hann er. Að vfsu getur hann þó
ekki alltaf komið fram með
pípuna, sem honum er tamt að
reykja, því í flokki hans er
mikill áhugi á umhverfis-
verndarmálum.
Plakatastríð
í fyrri viku brauzt út hið
venjulega plakatastríð flokk-
anna. Um milijón plaköt hafa
verið sett upp um landið þvert
og endilangt. Hver flokkur
hefur látið gera að minnsta
kosti fimm mismunandi plaköt
með slagorðum og upphrópun-
um af ýmsu tagi. Frjálslyndi
flokkurinn, Folkepartiet, legg-
ur megináherzluna á félags-
legar umbætur án sósíalisma.
Miðflokkurinn notfærir sér
andstöðuna við byggingu kjarn-
orkuvera út í æsar og sömu-
leiðis hringamyndunina. Á
einu plakati Jafnaðarmanna-
flokksins er mynd af lítilli fjöl-
skyldu og undir henni stendur:
„Saman getum við gert gott
land betra." Það plakat íhalds-
manna, sem sést víðast, segir að
Svíþjóð eigi betri stjórn skilið.
Vissulega getur það gerzt að
stjórnarskipti verði í Svíþjóð að
kosningunum yfirstöðnum —
og þá yrði Thorbjörn Falldin
væntanlega forsætisráðherra.
Samkvæmt síðustu skoðana-
könnun, sem birt var í byrjun
júli, er meirihluti kjósenda
Thorbjörn Falidin.
fjármálaráðherra I tuttugu og
eitt ár af þeim. Strang er sann-
kölluð kosningavél. Þegar hann
talar er hann fljótur að
smeygja sér úr jakkanum — og
þá kemur I ljós, að hann er
bæði með axlabönd og belti.
Það þykir ekki óviðeigandi því
eitt helzta kosningaslagorð
Jafnaðarmannaflokksins í þess-
um kosningum er: „Greiddu
örygginu atkvæði þitt.“
Leiðtogi Miðflokksins,
Centerpartiet, heitir Thorbjörn
FSlldin. Hann er einnig maður
sem ekki er gefinn fyrir pjatt