Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1950, Side 142

142
BJORN K. ÞÓRÓLFSSON
tiCbéktmi
9w
jiatmyvaxoq
Ayvéui Cotnxt naha Íun, ^tptrmraz-ííiti og fu3tu upéýý
inj Jujuí ,
. jffrL JUrM^ m '
ir'oSh^Mtjra^ 'j
„tí^'6 +€#*{** ,
.:. »

/í>> tmmummrnH í
. v'^V’í.l’
' ...■
29. mynd. Bréjabók Jóns biskups Vídalíns. Bréf til Desjarmýrar og Njarðvíkur sajnaða 12. júní
1715. Smœkkað.
Bref BfsÆupsins til Desiarmyrar og Niardvikur
kyrknasoknar manna um Desiarmyrar kyrkiu og stadar uppbygg / ing Datum 12. Iunii
Eg lon Thorkelsson Widalin Superintendens skalhollts / stiptis heilsa öllum gódum og Gudhrædd-
um Mönnurn / i Desiarmyrar og Niardvikur Kyrkiusoknum i Borgar / fyrde med kvediu Guds og
minne.
hún heita sameiginlegt skriflelur þýzkumælandi og norrænna þjóða.1 Hún er í raun
og veru síðasta þróunarstig gotneskrar léttiskriftar, grundvölluð á þeirri meginreglu,
sem kemur fram þegar á 16. öld, að stafirnir skyldu skrifaðir í samfellu með jöfnum
halla til hægri, en hann fer vaxandi eftir því sem tímar líða. Sundurgerð hins forna
munkaleturs kemur fram í nýrri mynd. sérstaklega í liðun bókstafa, sem er höfuðein-
kenni fljótaskriftar. Stafirnir a, g, q, r (lítið), u (stórt), v og y eru liðaðir í tvo
hluta, sem tengdir eru saman með tengidráttum. Það liggur í hlutarins eðli, að margt
1) Hið elzta örugga dæmi, sem eg þekki um orðið fljótaskrift í þessari merkingu, er úr bréfi
frá Arna Magnússyni til Orms sýslumanns Daðasonar dags. 28. maí 1728: „Boken er med flióta-
skriftar hende Magnuaar sal. Jonssonar i Vigur“ Arne Magnussons private brevveksling bls. 96.
Hér er átt við Magnús Jónsson lögmann norðan og vestan d. 1694, og hönd hans er fljótaskrift
með sama hætti sem tíðkaðist á síðara hluta 17. aldar. Samtímamenn Árna virðast nota það orð,
sem hér um ræðir, í víðtækari eða óákveðnari merkingu, svo sem þegar Jón Olafsson frá Grunna-
vík nefnir hönd Staðarhóls Páls hálfsetta fljótaskrift (DI XIII, 510). Ilönd Páls er venjuleg 16.
aldar skrift, sbr. sýnishorn Menn og menntir IV, 492. Síra Snorri Jónsson á Helgafelli segir í um-
sögn um bréfabók Jóns biskups Vilhjálmssonar dags. 20. sept. 1725, að hönd sú, sem hér er sýnd á
6. mynd, sé „nær fliotaskrift enn settletre ad mörgu leite“ (DI IV, 365), og virðist síra Snorri nota
orðið fljótaskrift í líkri merkingu og Jón frá Grunnavík. Hver svo sem hin elzta merking orðsins
kann að vera, hefur sú merking, sem vér notum það í, náð svo mikilli festu, að einsætt virðist
að halda henni. Því miður hafa ekki verið tök á að sýna eldra fljótaskriftarstafróf en frá 19. öld,
og segir sig sjálft, að eitthvað mundi öðruvísi í eldra stafrófi, en í aðalatriðum var fljótaskrift eins
frá 17. öld til hinnar 19., eins og sýnishornin bera með sér.