Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1950, Page 166

166
RICHARD BECK
orðum aukið, að á honum sannaðist kröftuglega hið fornkveðna, að snemma beygist
krókurinn til þess, sem verða vill.
Eitt var það einnig á unglingsárum Hjartar í Norður-Dakota, sem gerði hvort
tveggja í senn, að svala þekkingarþrá hans að nokkru og gefa henni nýjan byr undir
vængi, og lýsir hann því sjálfur á þessa leið:
„Meðal Imka okkar var ein riluð á íslenzku og bundin í blátt pappírsband. Við
kölluðum hana alltaf „Bláu bókina“. Það var rit um eðlisfræði.“
Þetta var fyrrnefnd eðlisfræðiþýðing séra Magnúsar móðurbróður hans, en látum
Hjört sjálfan skýra frá því, hvert afl til framsóknar hún varð á þroskaárum hans:
„Á löngum Norður-Dakota vetrunr, þegar ekki var mikið annað að gera en að
saga eldivið og gefa skepnunum, þaullas ég þessa bók, þangað til ég hafði nærri því
lært hana utan að. 1 henni kom mér fyrst fyrir sjónir skilgreining á vísindalegri til-
raun. Eg hef lesið og heyrt margar slíkar skýringar síðan, en engin þeirra virðist mér
orðuð á gleggri hátt.
„Tilraun er það, þegar menn leggja eins og spurningu fyrir náttúruna, sem hún á
sjálf að leysa úr,“ segir í bókinni.
Ég hafði alltaf verið að leggja spurningar fyrir náttúruna. Nú ákvað ég, að ég
yrði með einhverjum hætti að verða vísindamaður.
Einn kafli bókarinnar fjallar um rafmagn. Það efni heillaði sérstaklega liuga minn.
Ég fastsetti mér, hvað sem tautaði, að læra allt, sem ég gæti, um það efni. Til-
raunum var lýst í bókinni, en vegna algers áhaldaleysis gat ég aðeins gert þær allra
einföldustu.“
Auðsætt er því, hver vakningar- og áhrifavaldur eðlisfræðiþýðing séra Magnúsar
Grímssonar varð fyrir hinn frumlega og gáfaða systurson hans.
Fyrir atbeina Guðrúnar systur sinnar í Chicago, er einnig var kona hráðgáfuð og
sá, hvað í bróður hennar bjó, fór Hjörtur þangað suður til stórborgarinnar, þar sem
Ingibjörg systir hans var einnig gift og búsett, og átti hann þar því hauk í horni,
seni heimili hennar var. Lék honuin liugur á að afla sér rneiri almennrar skólamennt-
unar og sérþekkingar í rafmagnsfræði. Átján ára að aldri settist hann á harnaskóla-
bekk, en það lét hann ekki á sig fá, j)ví að honum var námið fyrir öllu. Tveimur
árum síðar, rétt tvítugur, varð hann þó að hætta námi og fara að vinna fyrir sér.
Þegar þess er gætt, að slitrótt skólaganga hans náði eigi lengra en í sjöunda bekk
barnaskóla, verður |iað augljóst, að hve afar miklu leyti hann var maður sjálfmennt-
aður, og afrek hans síðar á sviðum rafmagnsfræði og bókfræði að því skapi aðdá-
unarverðari.
En jafnframt því, sem hann varð að sjá sér farborða, hvikaði hann ekki frá því
marki að afla sér frekari þekkingar í rafmagnsfræði. Hann fékk vinnu hjá raftækja-
verksmiðjueiganda fyrir fjögra dollara kaup um vikuna, og þóttist hafa himin hönd-
urn tekið, ])ví að stefnt var í rétta átt. Og svo sparneytinn var hann, að af þessu lága
kaupi sínu varði hann dollar vikulega til bókakaupa. Er j)að mjög einkennandi fyrir
hann og ber hvoru tveggja í senn vitni, óhilandi festu hans og brennandi þekkingarjrrá.