Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1973, Side 134

134
HVÍLA GJÖRÐIHLAÐSÓL
sennilega til mála, að sagan hafi orðið til eftir að annað bindi Biskupasagnanna kom
ut árið 187821 og að vísan sé tekin þaðan. Þó virðist sú skýring ekki ákaflega líkleg,
eins og málin standa, enda yrði þá að gera ráð fyrir því að vísan hefði tekið talsverð-
um hreytingum á skömmum tíma. Og búast mætti við að nafn Jóns Arasonar hefði
fylgt með í sögunni, ef þannig væri í pottinn búið. I annan stað kemur það vissulega
til greina, að vísan hafi eitthvað gengið í handritum, en hvergi verður þess þó vart,
svo að vitað sé. í þriðja lagi má vel hugsa sér, að vísan hafi raunverulega lifað í minni
manna um þessar aldir. En þá vaknar líka sú spurning, hvort hún hafi frá upphafi ver-
ið veðvísa eða hluti sagðrar sögu. Um það verður naumast nokkuð fullyrt, en óneit-
anlega er vísan skilj anlegri, ef gera má ráð fyrir að svo sé.
1 Bidrag til digtningen pá Island omkring 1500 fra Stockh. perg. 22, 4to, med redegörelse for
membranens marginalia. Af Kr. Kálund. Festskrijt til Ludv. F. A. Wimmer ved hans 70 árs
f^dselsdag 7. jebruar 1909, Nordisk Tidsskrijt for Filologi XVII, Kbh. 1909, bls. 109.
2 Páll Eggert Ólason: Menn og menntir siðskiptaaldarinnar á íslandi, Rvk 1919-26, I 434-5
og IV 318.
3 Björn K. Þórólfsson: Rímur fyrir 1600. Safn Frœðafjelagsins um ísland og íslendinga IX, Kh.
1934, bls. 7.
4 Op. cit. bls. 108-25.
3 Biskupa sögur, gefnar út af Hinu íslenzka bókmentafélagi, II. 1878, bls. 589-94.
0 Kr. Kálund, op. cit. bls. 111-12.
7 Nr. 28-31 og 35-36 og nr. 40 og 21-23 í útg. Kálunds. Mansöngsefni er líka í nr. 38 og 42, en
þar er enn annar bragarháttur.
8 Nr. 40, fyrra erindi, í útg. Kálunds. I 3. vo. er kvæðu, sem er ofaukið, eins og Kálund bendir á.
Þetta verður að telja upphafserindi, ef gera á ráð fyrir að vísurnar séu brot úr kvæði.
0 Kvæði og dansleikir, Rvk 1964, II 37.
10 Perg. fol. nr. 1 (Bergsbók) og Perg. 4to nr. 6 í Stokkhólmi. Eftir Stefán Karlsson. Bibl. Arnam.
XXIX. Opuscula III, Kbh. 1967, bls. 74.
11 Nr. 2 í útg. Kálunds.
]2 Björn K. Þórólfsson: Dróttkvæði og rímur, Skírnir CXXIV, Rvk 1950, bls. 192-3. Pontus rímur,
Grírnur M. Helgason bjó til prentunar. Rit Rímnafélagsins X, Rvk 1961, bls. liv-lv.
13 Nr. 13 í útg. Kálunds. Fyrstu orðin eru vandlega skafin burt úr handritinu, en Kálund benti
á að þar hlyti að hafa staðið „et kvindenavn efterfulgt af hier“. Hér er gripið til nafnsins
Halldóra af þeirri ástæðu einni, að í spássíuvísum litlu fyrr í bókinni eru þrjár konur sem
tína dún kallaðar Halldóra, Tóta og Gunna, og ekki er ólíklegt að vísurnar séu orðnar til á
sama heimili. En orðið verður að byrja á h vegna stuðlasetningar, ef gert er ráð fyrir að er
komi á eftir, en hitt virðist ólíklegt að eigi að standa hér, enda er það rímorð í 3. vo. í 3. vo.
les Kálund hveranna, en raunar stendur í handritinu hvaranna með ar bundið, sem vel getur
verið misritun. Þess rná geta, að hverir eru einmitt á Krossnesi, og hefur Guðfinna Guðmunds-
dóttir á Finnbogastöðum í Árneshreppi sagt mér, að venja hafi verið að þvo í þeim þvotta.
Afmorsvísurnar nr. 38 og 42 í útg. Kálunds eru undir sama bragarhætti og þessi vísa, en dýrleiki
þó nokkru tneiri.
14 Nr. 16 í útg. Kálunds.
15 Nr. 18 í útg. Kálunds.
18 Nr. 39 í útg. Kálunds.