Vísbending - 31.10.1992, Page 3

Efnahagsástand í
útlöndum:
Hagvaxtar-
aukning í
B andaríkjunum
Dv. Sverrir Sverrisson
Prátt fyrir að Bandaríkin séu ekki
lengur í efnahagskreppu þá má segja að
enn ríki hálfgerð ládeyða í
efnahagsmálum þjóðarinnar. Beðið
hefur verið eftir kröftugri uppsveiflu
allar götur síðan Persaflóadeilunni lauk
og þar til fyrr í vikunni voru fá merki
þess að slík uppsveifla væri í nánd.
Þjóðarframleiðslajókst reyndar til muna
á fyrsta árfjórðungi þessa árs, eða um
2,9% umreiknað til heils árs, en aðeins
1.5% vöxtur á öðrum ársfjórðungi slökkti
vonir manna um batnandi horfur.
Bráðabirgðatölur um þjóðarframleiðslu
þriðja ársfjórðungs sem birtar voru fyrr
í vikunni sýndu aftur á rnóti 2,8%
aukningu á ársgrundvelli. Þetta er 1,2%
hærra en búist var við og kemur því
mjög á óvart. Þetta kemur sér auðvitað
vel fyrir George Bush á síðustu dögum
kosningabaráttunnar. Nú getur hann
haldið því fram að hin langþráða
uppsveifla sé loksins komin. I herbúðum
Clintons geta menn þó hæglega leitt rök
að því að sé lilið á aðrar hagstærðir setn
gefa betri vísbendingu um þróun
efnahagsmála sé myndin ekki eins fögur.
Mynd 1 sýnirþróun leiðarhagvísis og
iðnaðarframleiðslu síðan 1980.
Leiðarhagvísirinn er vísitala sem
inniheldur þær stærðir í hagkerfinu sem
eru mjög næmar fyrir breytinguin á
efnahagsástandi. Ef hagvísirinn stígur,
má reikna með að framleiðsla aukist á
næstunni, og öfugt. Eins og sjá má, þá
byrjaði leiðarhagvísirinn að falla strax í
byrjun ársins eftir að hafa stigið síðan í
byrjun síðasta árs. Vöxtur iðnaðar-
framleiðslu, sem var neikvæður (kúrvan
fyrir neðan núll) allt síðasta ár, jókst
framan af þessu ári. Þó má sjá að
vaxtarhraðinn hefur farið stiglækkandi
upp á síðkastið, og nýjustu tölur (sem
eru ekki með á myndinni) sýna að
iðnaðarframleiðslan féll um 0,4% íágúst
og 0,3% í september. Þá hafa vísitölur
um væntingar framleiðenda og neytenda
að undanfömu sýnt aukna svartsýni um
þróun efnahagsmála.
Ofangreindar upplýsingar er aðeins
hægt að túlka þannig að vöxtur
þjóðarframleiðslu muni minnka á ný á
síðasta ársfjórðungi þessa árs. A mynd
2 má sjá að verðbólgan hefur lækkað úr
rúmum sex prósentum í lok ársins 1990
ISBENDING
Mynd 1. Leiðarhagvísir og iðnaðarframleiðsla-breyting á ári, %
80 8 1 8 2 8 3 84 85 8 6 8 ~7 88 89 S> O 9 1 S> 2
Heimild: Kaupþing/Datastream source: datastrfam
Mynd 2. Verðbólga og atvinnuleysi
2 3/ i o/9:
í i
8 0 81 82 83 84 8 5 86 87
Heimild: Kaupþing/Datastream
? 90 91 92
Source: DATASTRFAM
í um 3 prósent. Atvinnuleysijókst aftur
á rnóti úr 5,3% að meðaltali árið 1989
(hið lægsta í 16 ár) í 7,8% í júní sl., en
hefur síðan lækkað í 7,5% á sl. tveimur
mánuðum - sem auðvitað verður að
teljast Bush til góða.
Mynd 3 sýnir þróun dollarans
gagnvart þýska markinu og mismun á
skammtímavöxtum í Þýskalandi og
Bandaríkjunum. Eins og sjá má hefur
vaxtamunurinn aukist gífurlega á síðustu
tveimur árutn og dollarinn að sama skapi
veikst gagnvart markinu. Munurinn
hefur þó aðeins minnkað nýverið og við
það hel'ur dollarinn styrkst örlítið. Ef
Clinton vinnur öruggan sigur í forseta-
kosningunum er mjög líklegt að
markaðurinn, sem nú þegar hefur sætt
sig við deinokrata í forsetaembættið (eða
viðurkennt að Bush sé ekki rétti
maðurinn til að leiða þjóðina út úr
efnahagslægðinni), sendi dollarann enn
hærraákomandi vikum. Frekari lækkun
vaxta í Þýskalandi undir lok ársins gæti
síðan rennt stoðum undir styrkingu
dollarans þegar til lengri tíma er litið.
Ef Bushnærafturámótiað snúavöm
í sókn og ná endurkjöri, tel ég mestar
líkur á því að upp komi svipuð staða og
í Bretlandi eftir síðustu kosningar.
Fjármagnsmarkaðurinn tekurþá við sér
af gömlum vana og sendir dollarann og
Mynd 3. Gengi og vaxtamunur
Bandaríkin - Þýskaland
% 23/10/9
1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992
Source: DATASTRFAM
Heimild: Kaupþing/Datastream________x
verð hlutabréfa á flug. Þegar veislunni
lýkur og menn fara að líta í kringum sig
á nýjan leik sjá þeir auðvitað að ekkert
hefur breyst. Sami maðurinn sem hefur
boðað efnahagsuppsveiflu síðan vorið
1991 situr enn við stjórnvölinn. Þá er
ekki annað að gera en senda dollarann
og verð hlutabréfa til lendingar á ný.
Höfundur starfar hjá Ráðgjöf
Kaupþings |
3