Vísbending - 25.05.1994, Blaðsíða 4

ISBENDING
Verðbólga og atvinnuleysi í Bandaríkjunum
1984-1993
Heimild: Bureu ofLaborStatistics/Wall Street Joumal.
Hagtölur Læ‘Kun
° Hækkun
fráfyrra tbl.
Fjármagnsmarkaður
Verðtryggð bankalán 7,6% 25.05
Óverðtr. bankalán 10,2% 25.05
Lausafjárhlutfall b&s 14,3% 04.94
Húsbréf (kaup) 4,97-5,30% 25.05
Spariskírteini(kaup) 2,80-4,82% 25.05
M3 (sem af er ári) -0,1% 04.94
Þingvísitalahlutabr. 890 25.05
Fyrir viku 902
Raunáv.-3 mán. 39%
- ár 3%
Lánskjaravísitala 3.351 06.94
spá m.v. fast gengi, 3.354 07.94
og ekkert launaskrið 3.356 08.94
3.358 09.94
3.361 10.94
Verðlag og vinnumark.
Framfærsluvísitala 169,9 05.94
Verðbólga- 3 mán. 1,4% 05.94
-ár 2,4% 05.94
Framfvís.-spá 170,2 06.94
(m.v. fast gengi, 170,5 07.94
ekkert launaskrið) 170,8 08.94
171,1 09.94
171,3 10.94
Launavísitala 132,2 05.94
Árshækkun- 3 mán. 1% 05.94
-ár 1% 05.94
Launaskr.-ár 1% 05.94
Kaupmáttur-3 mán. 0,0% 05.94
-ár -1,3% 05.94
Skorturávinnuafli -0,6% 04.94
fyrir ári -0,5%
Atvinnuleysi 5,6% 04.94
fyrir ári 4,6%
Gengi (sala)
Bandaríkjadalur 71,0 25.05
fyrir viku 71,2
Sterlingspund 106,9 25.05
fyrir viku 107,2
Þýskt mark 42,9 25.05
fyrir viku 42,8
Japansktjen 0,678 25.05
fyrir viku 0,687
Erlendar hagtölur Bandaríkin
Verðbólga-ár 2,4% 04.94
Atvinnuleysi 6,4% 04.94
fyrir ári 7,0%
Hlutabréf (DJ) 3.727 25.05
fyrir viku 3.727
breyting á ári 6%
Evróvextir-3 mán. 4,6% 24.05
Bretland
Verðbólga-ár 2,6% 04.94
Atvinnuleysi 9,5% 04.94
fyrir ári 10,4%
Hlutabréf (FT-SE 100) 3012 25.05
fyrir viku 3124
breyting á ári 7%
Evróvextir-3 mán. 5,1% 24.05
Þýskaland
Verðbólga-ár 3,2% 04.94
Atvinnuleysi 8,3% 03.94
fyrir ári 7,0%
Hlutabréf (DAX) 2199 24.05
fyrir viku 2137
breyting á ári 35%
Evróvextir-3 mán. 5,2% 24.05
Japan
Verðbólga-ár 1,3% 03.94
Atvinnuleysi 2,9% 03.94
fyrir ári 2,3%
Hlutabréf-ár -0,5% 17.05
V___________________:_______J
og óreyndu fólki á vinnumarkaði.
Einnig skiptir máli að oft getur tekið
nokkurn tíma að finna starf við hæfi,
þótt nóg vinna sé út af fyrir sig í boði.
Á myndinni sést að verðbólga jókst
í Bandaríkjunum á 9. áratugnum þegar
atvinnuleysi fór undir 6%. Atvinnu-
leysi jókst svo um 2% á meðan verið
var að koma verðbólgunni niður aftur.
Þarna má kannski sjá skýringuna á því
að markaðurinn tekur vaxtahækk-
ununum svona vel núna. Menn kjósa
miklu heldur að vextirhækki aðeins nú
heldur en að grípa þurfi til miklu
harkalegri aðhaldsaðgerða eftir að
verðbólga hefur aukist. En sumirtelja
að hagkerfið þoli nú hærra atvinnustig
en áður án þess að verðbólga aukist.
Þeir halda því fram að atvinnuleysi
liðinna ára sé launafólki í svo fersku
minni að það leggi meira upp úr að
halda vinnunni en að berjast fyrir
kauphækkunum. Fleira skiptir máli í
þessu efni. Sumir taka góðar atvinnu-
leysisbætur fram yfir vinnu eða leita
a.m.k. ekki ákaft að vinnu á meðan
bæturnar nægja fyrir helstu nauð-
synjum. Lögbundin lágmarkslaun geta
dregið úr alvinnumöguleikum ákveð-
inna hópa, t.d. ungs fólks, sem atvinnu-
rekendurviljaallajafnaekki greiðajafn
hátt kaup og fólki með góða starfs-
reynslu. Verkalýðsfélög krefjast oft
hærri launa en ófélagsbundið fólk.
Hagfræðingar Alþjóðagjaldeyrissjóðs-
ins hafa komist að þeirri niðurstöðu að
það atvinnuleysi sem samrýmist stöð-
ugri verðbólgu hafi hækkað um nálægt
3% í Bandaríkjunum frá miðjunt 7.
áratugnum til 1980 (úr 4-5% í 7%), en
hafi svo aftur fallið um a.m.k. 1% næstu
10 ár (sjá Adams og Coe: Unem-
ployment and Potential Output í The
United States Economy, IMF, 1992).
Lágntarkslaun lækkuðu ntiðað við
önnur laun á 9. áratugnum ogjafnfranit
dró úr aðild að verkalýðsfélögum.
Yinislegt bendir til þess að það
atvinnuleysi sem samrýmist stöðugri
verðbólgu hafi enn lækkað á síðustu
árum. Clinton og hagspekingar hans
hafa reynt að draga úr ótta við ofþenslu
þótt atvinnuleysi
sé að nálgast fyrri
„hættumörk“. Þeir
hafa þó ekki amast
við vaxtahækkun-
unum að undan-
förnu. Forsetinn
vill ekki styggja
seðlabankann en
önnur skýring er
þó e.t.v. nærtæk-
ari. Tvöoghálftár
eru í forsetakosn-
ingar í Bandaríkj-
unum og Clinton
vill síður að góð-
ærið nái hámarki
áðuren hann gefur
kost á sér til endurkjörs.
Höfundur er hagfrœðingur
------♦---♦----♦------
Gott efnahagsútlit í
Danmörku
Vel horfiríefnahagslífi frændaokkar,
Dana, á þessu ári. Framfærsluvísitalan
þar í landi hækkaði um tæpt Vi% í apríl
sl. og er hækkunin talin staðfesta vænt-
ingar um að hagvöxtur verði umtals-
verður á þessu ári. 1 kjölfarið gáfu
opinberir aðilar út nýja efnahagsspá þar
sem gert er ráð fyrir 4% vexti lands-
frantleiðslu en það er hærra en áður var
áætlað. Einkaneysla í Danmörku er
talin munu aukast um tæp 5% á þessu
ári og fjárfesting fyrirtækja um rúm
10% á föstu verðlagi.
------♦---♦----♦------
Hægfara efnahagsbati
í Austurríki
Samkvæmt árlegri skýrslu OECD um
efnahagslíf í aðildarlöndum þess mun
Iandsframleiðsla í Austurríki aukast
um 1,5% á þessu ári en á næsta ári er
gert ráð fyrir um 2,4% vexti. Lítilsháltar
samdráttur varð í efnahagslífi þar í landi
ífyrra. Hægfara vöxtur skýrist einkum
af lítilsháttar efnahagsbata í helstu
viðskiptalöndum en jafnframt má búast
við að vaxtalækkanir ásamt minni
skattlagningu á atvinnurekstur skili sér
ekki að fullu fyrr en að nokkruni tíma
liðnum.
Ritstj. og ábm.: Sverrir Geirmundsson.
Útg.: Talnakönnun hf., Sigtúni 7, 105 Rvík.
Sími:91 -688-644. Myndsendir:91 - 688-648.
Málfarsráðgjöf: Málvísindast. Háskólans.
Umbrot: Sverrir Geirmundsson. Prentun:
Steindórsprent Gutenberg. Upplag: 600
eintök. Öll réttindi áskilin. Rit þetta má ekki
afrita með neinum hætti án leyfis útgefanda.