Vísbending - 24.04.1995, Qupperneq 4

ISBENDING
Hagtölur
Fjármagnsmarkaður
S v a r t
Lækkun
R a u 11
Hækkun
frá fyrra tbl.
Ný lánskjaravísitala 3.392 05.95
Verðtryggð bankalán 8,3% 01.04
Óverðtr. bankalán 10,9% 01.04
Lausafjárhlutfallb&s 12,5% 01.95
Húsbréf, kaup (ný. flokk.) 6,00% 19.04
Spariskírteini, kaup(5-ára) 5,30% 19.04
M3 (12 mán. breyting) 2,5% 02.95
Þingvísitala hlutabréfa 1097,6 21.04
Fyrir viku 1095
Fyrir ári 817
Verðlag og vinnumarkaður
Vísitala neysluverðs 171,8 04.95
Verðbólga- 3 mán. -0,7% 04.95
-ár 1,1% 04.95
Framfvís.-spá 172,1 05.95
(Fors.: Gengi helst 172,6 06.95
innan ±2,25% marka) 173,0 07.95
Launavísitala 134,8 02.95
Breyting- 3 mán. 4% 02.95
-ár 2% 02.95
Kaupmáttur-3 mán. 3%6 02.95
-ár 0,7% 02.95
Skorturávinnuafli -0,4% 01.95
fyrir ári -1,1%
Atvinnuleysi 6,4% 03.95
fyrir ári 6,2%
Gjaldeyrismarkaður (sala)
Bandaríkjadalur 63,37 20.04
fyrir viku 62,42
Sterlingspund 101,51 20.04
fyrir viku 101,72
Þýskt mark 45,71 20.04
fyrir viku 45,81
Japansktjen 0,759 20.04
fyrir viku 0,764
Erlendar hagtölur Bandaríkin
Verðbólga-ár 2,8% 01.95
Atvinnuleysi 5,7% 01.95
fyrir ári 6,7%
Hlutabréf (DJ) 4207 19.04
fyrir viku 4188
breyting á ári 14,3%
Evróvextir-3 mán. 6,25% 20.04
Bretland
Verðbólga-ár 3,3% 01.95
Atvinnuleysi 8,5% 01.95
fyrir ári 9,9%
Hlutabréf (FT-SE 100) 3175 05.04
fyrir viku 3177
breyting á ári 1,8%
Evróvextir-3 mán. 6,69% 21.04
Þýskaland
Verðbólga-ár 2,3% 01.95
Atvinnuleysi 8,2% 01.95
fyrir ári 8,1%
Hlutabréf (DAX) 1956 20.04
fyrir viku 1946
breyting á ári -10%
Evróvextir-3 mán. 4,56% 21.04
Japan
Verðbólga-ár 0,7% 12.94
Atvinnuleysi 2,8% 12.94
fyrir ári 2,8%
hve stór hluli þessa atvinnuleysis er
kerfislægur og óháður hagsveiflunt.
V ísbendingar eru um að formgerð atvinnu-
ley sis á Islandi sé að færast í evrópskt horf.
Atvinnuleysi ungs fólks hefur aukist úr
16% alls atvinnuleysis árið 1988 í tæp
29% í maí 1994. Hlutur langtíma-
atvinnuleysis hefur einnig aukist. Arið
19941 höfðu 26,6% allra atvinnulausra
verið án vinnu í 6 mánuði eða lengur, en
samahlutfall varaðeins 1 l,6%árið 1986.
Þá má nefna að samkvæmt könnun
Félagsvísindastofnunar (1993) eru ófag-
lærðir (fólk með grunnskólapróf eða
minni menntun) um 62% allra
atvinnulausra, en fólk með háskólapróf
aðeins 3%.
Úrbætur
Að þessu athuguðu vaknar sú spurning
hvemig komið verði í veg fyrir að Island
lendi í sömu kerfisbundnu atvinnuvanda-
málum og liggja fyrir flestum Evrópu-
ríkjum. Aðlögunarhæfni er mjög mikil-
væg í heinti tækninýjunga, opinna
markaða og sívaxandi samkeppni, en
kerfislægt atvinnuleysi leiðir af ósveigjan-
leika vinnumarkaðar. Stjórnvöld verða
að takaá móti komandi breytingum í stað
þess að spyrna við fótum með verndar-
stefnu og öðrum hindrunum framþróunar.
Svipaðir hlutir hafa gerst alls staðar í
heiminum á síðustu áratugum. Land-
búnaður og iðnaður hafa æ minna vægi í
hlutfallslegri atvinnuskiptingu, en þjón-
ustustörf, s.s. rekstur peningastofnana,
ýmisopinberstaifsemiog önnurþjónusla
hafa aukið vægi sitt. Þetta er eðlilegt þar
sem bætt tækni hefur minnkað mannafla-
þörf landbúnaðar og iðnaðar, en nýjar og
mannaflafrekari greinar hafa risið upp.
Frantþróun og tækninýjungar minnka
þörfina fyrir ófaglært starfsfók en auka
eftirspurn eftir menntuðu fólki. Þær raddir
heyrast að þetta sé slæm þróun sem valdi
atvinnuleysi. En það er ekki rétt. Aukin
samkeppni og tækninýjungar hvetja til
hagræðingar í þjóðfélaginu og ef þjóðin
ertilbúin til að nýtaþað sértil framdráttar
er þetta besta leiðin til bættra lífskjara.
Það er tilgangslaust að berja hausnum við
steininn og rey na árum og áratugum saman
að viðhalda úreltri atvinnugreina-
skiptingu. í stað þess að harma töpuð
störf verður að skapa ný. Framtíðin liggur
í hagkvæmri nýtingu auðlinda, fremuren
að stunda rányrkju úr sumum og vannýta
aðrar, eins og t.d. mannauð, sem
íslendingareru ríkiraf. Bestaleiðin lil að
vinna gegn kerfislægu atvinnuleysi er að
heilsa nýjum tímum og nýta hlutfallslega
yfirburði landsins til sköpunar nýrra
starfa.
Aðrir sálmar
'Miðað er við tölurfrá vinnumarkaðskönnun
Hagstofu íslands í apríl, 1994.
Höfundur er hagfrœðingur
Framfarasinnað
tfmamótaplagg?
Brot úr stefnuyfírlýsingunni :
Með myndun ríkisstjórnar
Sjálfstœðisflokks og Framsóknaiflokks
hefst ný framfarasókn þjóðarinnar.
Undirstöður velferðar verða treystar
og sköpuð skilyrði fyrir hœttri afkoinu
heimilanna í landinu. Ahersla verður
lögð á samheldni þjóðarinnar ... Með
aðgerðum sínum á kjörtímabilinu
hyggst ríkisstjórnin gera landsmönnum
kleift að ganga hjartsýnir og með reisn
inn í 21. öldina. ...
Meginmarkmið ríkisstjórnar Sjálf-
stœðisflokks og Framsóknarflokks eru:
... Stefnt er að því að festa í
stjórnarskrá ákvœði um að auðlindir
sjávar séu sameign íslensku þjóðar-
innar og að stjórn fiskveiða og rétti til
veiða sé skipað með lögum. ... Atak í
útflutningi landbúnaðarafurða ...
byggist á hreinleika og hollustu
afurðanna. Rannsóknir og þróunar-
starfáþessum sviðum verða efld. ...Að
standa vörð um íslenska tungu og
þjóðmenningu og stuðla eins og kostur
er að öflugu lista- og menningarlífi
sem aðgengilegt sé öllum lands-
mönnum. Stuðningur við menningar-
starfsemi miðist við að efla skilning
Islendinga á eigin menningu, ávaxta
menningararfleifðþjóðarinnarogauka
þekkingu landsmanna á menningu
annarra þjóða.... Lögð verður áhersla
á þátt forvarna og fræðslustarfs í
heilbrigðismálum, þ.á m. til að draga
úr neyslu vímuefna. ... Stuðlað verður
að jafnari möguleikum kvenna og karla
til að njóta eigin atorku ... Þjónusta
ríkisins verði sniðin að nútíma tœkni,
t.d. með nettengingu þjónustustofnana
... Að stuðla að vexti íþrótta- og
œskulýðsstarfs með hagfjölskyldunnar
að leiðarljósi. Forvarnir og löggœsla
verða efld til verndar borgurunum. ...
Að vinna í samstarfi við þjóðkirkjuna
og aðra kristna söfnuði að því að efla
jákvœð áhrif trúarlífs með þjóðinni í
tilefhi þess að um nœstu aldamót verða
1000 ár frá kristnitöku. ... Áhersla
verður lögð á að ísland Itafi ímynd
hreinleika og umhverfisverndar.
Ahersla verður lögð á markaðssókn
um allan heim.
Jú, það kemur þægilega á óvart, en
yhvernig náðu rnenn saman um þetta?
Ritstjórn: Ásgeir Jónsson, ritstj. og ábm.,
Benedikt Jóhannesson. Útg.:Tainakönnun
hf., Borgartúni 23,105 Rvík. Sími: 561-7575.
Myndsendir: 561-8646. Málfarsráðgjöf:
Málvísindastofnun Háskólans. Prentun:
Steindórsprent-Gutenberg. Upplag: 600
eintök. Öll réttindi áskilin. Rit þetta má ekki
afrita með neinum hætti án leyfis útgefanda.