Vísbending - 19.05.1995, Qupperneq 3

veitendur kunna því að vera í sömu
sporum og barnmargir foreldrar í bílferð.
Fái eitt bamið sælgæti orga öll hin. Því
er best að enginn fái neitt.
Styrkar hendur á stýri
Samtök vinnumarkaðarins hafa góðar
gætur á sínum mönnum innan þess ramma
sem téð launakerfisetur. Færa márök fyrir
því að slfkt aðhald sé nauðsynlegt til að
halda ákveðnum þrýstihópum í skeíjum.
Islensk vinnulöggjöf er kornin til ára sinna
og getur gefið litlum hópum með sterka
verkfallsaðstöðufæri á þvíaðherjahærri
laun út úr vinnuveitendum jafnvei á
kostnað annarra stétta. Eins og kunnugt
er telur hver einasti launamaður sig hafa
nægjanleg rök til þess að hækka laun sín
umtalsvert. Heildarsamtök geta því kornið
í veg fyrir að minnihluti hlunnfari meiri-
hluta. 1 raunveruleikanum getur vinnu-
markaður aldrei orðið fyllilega frjáls að
því leyti að launþegar uppskeri í samræmi
við verðmæti vinnuframlags síns.
Af framansögðu er 1 jóst að núverandi
launakerfi er mjög vanmetið. En rætt er
um að gera það sýnilegt og færa það að
greiddu tímakaupi á einhverjum
tímapunkti. Ef af slíku yrði myndi það
gefa verkalýðsleiðstogum og
stjórnmálamönnum frítt spil til þess að
handleika launakjör manna eftir
einhverjum forskriflum, sem lil kunna
að veraóhappasælarþegartil lengri tíma
erlitið.
-------♦---♦-----♦------
Flóttinn suður að
stöðvast?
I nýjustu könnun Þjóðhagsstofnunar
kernur fram að atvinnurekendur í
Reykjavík vilja fækka fólki um 0,2%, en
atvinnurekendur úti á landi fjölga um
0,9%. Samanlagt mælist vera skortur á
vinnuafli í fyrstaskipti um langahríð, og
athyglisverðast er að þær greinar sem
helst sækja í sig veðrið eru fiskiðnaður
og annar iðnaður á landsbyggðinni. En
um langan aldur hafa hefur hrörnun
iðnaðar á landsbyggðinni verið talin
orsök þess að fólk leita til suðvestur-
homsins til að geta stundað verslunar og
þjónustustörf. Nú gæti byggðaþróunin
verið að snúast við og þá hæfist flótlinn
út á land þar sent mestur fjöldi af nýjum
störfum mun skapast.
Hagvaxtar-
undrið í Asíu
Di: Þorvaldur Gylfason
Hagvaxtarundrið í Austur-Asíu
hlýtur að vera áleitið umhugsun-
arefni handaþeimþjóðum, sembúaárum
saman við lítinn eða jafnvel minni en
engan hagvöxt og halda því áfram að
dragast smátt og smátt aftur úr öðrum.
Svo sem þér sáið
Árin 1965-90 óx þjóðarframleiðsla á
mann í Hong Kong, Indónesíu, Japan,
Kóreu, Malasíu, Singapúr, Taílandi og
Taívan að meðaltali um 5‘/2% á ári, á
meðan framleiðsla á mann í OECD-
löndunum jókst að jafnaði um 2Vi% á ári
og í Afríku, sunnan Saharaeyðimerkurum
aðeins 0,2% á ári.
Þennan mikla hagvaxtarmun er hægt
að rekja að talsverðu leyti til hagstjórnar-
stefnunnar, sem hefur veriðfylgt íþessum
löndum. Afríkahefurstaðiðí staðeðaþví
sem næst að mestu leyti vegna þess, að
ríkisstjórnirnar í löndum álfunnar hafa
fylgt rangri efnahagsstefnu í veigamiklum
atriðum. Þærhafaflestarfylgt stefnu, sem
helgast af einræði, miðstjórn, markaðs-
firringu, sérhagsmunadekiú og spillingu í
stað þess að leyfa lýðræði og heilbrigðan
markaðsbúskap. Það er löngti liðin tíð, að
hægt sé að kenna gömlum nýlenduherrum
um ófarir Afríku.
Með sama hætti er að ntiklu leyti hægt
að rekja frábæran árangur Austur-
Asíuþjóðannatilskynsamlegrarefnahags-
stefnu. Skoðurn sjálfan árangurinn fyrst.
Hagvaxtarmunurinn á Asíulöndunum
átta, sem nefnd voru að ofan, og OECD-
löndunum 1965-90 felur það í sér, að
tekjubilið á milli þessara tveggja svæða
hefur mjókkað urn helming á aðeins
aldarfjórðungi. Þjóðartekjurámann hafa
fjórfaldazt í þessum Asíulöndum, en þær
hafa aðeins tvöfaldazt í OECD-
löndunum á sama tíma. Þessi miklu
umskipti hafa valdið sannkallaðri
lífskjarabyltingu í löndunum í austri.
Þjóðartekjur á mann í Hong Kong og
Singapúr eru nú þegar komnar langt upp
fyrir tekjur á mann hér heirna á íslandi
samkvæmt kaupmáttar-jafnvægistölum
Alþjóðabankans (World Bank Atlas,
1995). Þessi lönd voru bláfátæk fyrr á
ÍSBENDING
öldinni. Nú eru þau rík af eigin rammleik.
Eg hef áður fjallað um þennan mikla
árangur Austur-Asíuþjóðanna og orsakir
hans á öðrum vettvangi (Heimurúrhafti,
Hagmál, 1994). Hér langar mig að láta
það duga að vekja athygli á tveim
atriðum. Fyrra atriðið varðar vinnu-
markaðsmál. Hið síðara varðar viðurlög
gegn spillingu.
Skipulag vinnumarkaðsins
í flestum Austur-Asíulöndunum átta,
sérstaklega í Japan, Kóreu, Singapúr og
Taívan og einnig í Malasíu, brugðu
stjórnvöld snemma á það ráð að afnerna
starfsgreinaskipulag verklýðsfélaga og
lögleiða fyrirtækjaskipulag í staðinn.
Þannig voru kjarasamningar færðir inn á
vinnustaðina til að tryggja sem mesta
nálægð á milli vinnuveitenda og launþega
og til að draga úr hættunni á óraunhæfum
kaupkröfum, sem iðulega eru settar fram
af háll'u Ijölmennra verklýðssamtaka með
félagsmenn úrýmsum áttum. Með þessu
móti var reynt að tryggja, að launakjör
væru í eðlilegu samræmi við afkomu og
greiðslugetu fyrirtækjanna og einnig að
launþegar sæju sér hag í að efla fyrirtækin,
sem veita þeim vinnu. Það vakti j afnframt
fyrir stjórnvöldum að koma í veg fyrir
stofnun og eflingu stórra og voldugra
verkalýðssamtaka á landsvísu eins og
þeirra, sem hafa að ýmsu leyti reynzt
Evrópuþjóðunum flestum þung í skauti,
þótt þau hafi líka gert ýmislegt gagn,
einkum fyrr á öldinni. Fyrirtækja-
skipulagi kjarasamninga var sem sagt
ætlað að draga úr miðstýringu launa og
stuðla heldur að launamyndun í sem
mestu samræmi við framboð og
eftirspurn á vinnumarkaði.
Reynslan af þessari vinnumarkaðs-
skipan Austur-Asíulandanna talar skýru
máli. Atvinnuleysi og verðbólga í þessum
löndum hafa verið miklu minni en víðast
hvar annars staðar, og góður friður hefur
haldizt á vinnumarkaðinum. Stöðugt
verðlag og vinnufriður hafa glætt
hagvöxtinn.
Viðurlög gegn spillingu
Hitt atriðið, sem vert er að staldra við,
er sú rækt, sent Austur-Asíuþjóðirnar átta
hafa lagt við að tryggja sjálfstæði
embættismanna gagnvart þrýstingi
þröngsýnna stjórnmálamanna og
harðsvíraðra sérhagsmunahópa. Sjálf-
stæði æðstu embættismanna hefur verið
3