Vísbending - 08.09.1995, Blaðsíða 4

ISBENDING
N
S v a r t
Hastölur L“k:in Hækkun
frá fyrra tbl.
Fjármagnsmarkaður Ný lánskjaravísitala 3.426 09.95
Verðtryggð bankalán 8,9% 01.09
Óverðtr. bankalán 11,9% 01.09
Lausafjárhlutfall b&s 13,51% 06.95
Húsbréf, kaup (ný. flokk.) 6,10% 06.09
Spariskírteini, kaup (5-ára)5,88% 06.09
M3 (12 mán. breyting) 1,2% 06.95
Þingvísitala hlutabréfa 1.241 05.09
Fyrir viku 1.244
Fyrir ári 969
Verðlag og vinnumarkaður
Vísitala neysluverðs 173,5 08.95
Verðbólga- 3 mán. 3,7% 08.95
-ár 1,7% 08.95
Framfvís.-spá 173,8 09.95
(Fors.: Gengi helst 174,3 10.95
innan ±2,25% marka) 174,8 11.95
Launavísitala 139,7 07.95
Árshækkun- 3 mán. 7,2% 07.95
-ár 5,0% 07.95
Kaupmáttur-3 mán. 4,7% 07.95
-ár 3,5% 07.95
Skortur á vinnuafli 0,2% 04.95
fyrir ári -0,5%
Atvinnuleysi 5,5% 06.95
fyrir ári 5,6%
Ríkisfjármál jan-júní 1995 jan-júní
(milljarðar króna) Nú 1994
Tekjuafgangur -5,3 -4,7
Lánsfjárþörf 12,4 10,3
Velta mars-apríl '95 skv. uppl. RSK. (milljarðar kr. og breyt. m/v sama tíma 1994)
Velta 114 5,2%
VSK samt. 7.3 -1,7%
Utanríkisviðskipti í jan-júlí 1995 (milljarðar kr. og breyt. m/v sama tima 1994)
Utflutningur 66,6 5,8%
Sjávarafurðir 49 -0,8%
Iðnaðarvörur 13 21,7%
Innflutningur 57,6 16,6%
Bílar og vélsleðar 2,7 33,7%
Vélar til atv.rekstrar 5,0 34,1%
Ymsar vörur til bygginga 1,1 16,7%
Vöruskiptajöfnuður 9,0 -33,3%
Gjaldeyrismarkaður (sala)
Bandaríkjadalur 65,93 06.09
fyrir viku 65,93
Sterlingspund 102,18 06.09
fyrir viku 101,91
Þýskt mark 44,65 06.09
fyrir viku 44,66
Japansktjen 0,667 06.09
fyrir viku 0,667
Hrávörumarkaðir Fiskverðsvísitala SDR 104,2 07.95
Mánaðarbreyting 1,6%
Ál (99,7%) (USD/tonn) 1.741 05.09
Mán.breyt. -6,4%
Kísiljárn(75%)(USD/tonn) 977 06.95
Mán.breyt. 10%
Sink (USD/tonn) 975 05.09
Mán.breyt. -5,1%
Kvótamarkaður, l.sept. 1995
(Krónur/kg) Leiga Varanl.
Þorskur 77 460
fyrir mánuði 75 535
Ýsa 3,60 100
fyrir mánuð 6 116
Karfi 16 110
fyrir mánuði 27 110
Rækja 75 320
l fyrir mánuði 80 320)
því tagi sem ofurhuginn okkar nýtur.
Niðurstaðan: Núllpunkturinn færist niður
hjá öllum mögulegum fjárfestingar-
aðilurn og afleiðingin er ofijárfesting!
Hvað er til ráða?
Eins og áður var sagt nefna margir
ævintýrin hér að framan sem dæmi um
að markaðurinn ráði ekki við það sam-
hæfingarhlutverk sem honum er ætlað.
Því vilja rnargir miðstýringu: Að ein-
hvers konar áætlunarráðuneyti sjái um
að dreifa atvinnutækjum og samhæfafjár-
festingaráform. En eins og þegar hefur
verið rakið liggur rót vandans einmitt í of
miklum afskiptum hins opinbera af at-
vinnulífinu, ekki of litlum! Opinber
stofnun sem úthlutaði fjárfestingarleyfum
myndi líklega láta aðra þætti en arðsemi
stjórna því hvar fyrirtæki yrðu staðsett.
Verði fyrirtæki í markaðsumhverfi á mis-
tök geta þau orðið dýrkeypt. I versta falli
verður fyrirtækið gjaldþrota. I öllurn til-
fellum verður sá er ákvörðun tók fyrir
fjárhagslegum skakkaföllum. Sagan
kennir okkur að það er ólíklegt að mistök
í opinberri áætlunarstofnun yrðu jafn af-
drifarík. Það er því meira í húfi fyrir for-
ráðamenn fyrirtækis í markaðsumhverfi
að vanda val fjárfestingarverkefna.
Niðurstaðan er sú að það sé skamm-
góður vermir að hverfa frá fyrirgreiðslu
stjórnmálamanna við ofurhuga til rnark-
vissra afskipta hins opinbera af fjár-
festingum. Það ei na sem dugar er að draga
úr freistingum stjórnmálamanna til þess
að skipta sér af atvinnulífinu.
Hvernig á að fara að því? Það er hægt,
meðal annars með því að stækka sveitar-
félög og jafna atkvæðisrétt milli kjör-
dæma. Þeim mun stærri sem sveitarfé-
lög eru þeim mun máttlausari verða
hótanir ofurhuga um að flytja starfsemi
sína yfir á næsta ból, fái hann ekki felld
niður gjöld eða aðra fyrirgreiðslu. Ahrif
eins fyrirtækis á hag stórs sveitarfélags
eru minni en áhrif þess í smærra sveitar-
félagi. Það ætti að vera óþarfi að rekja
hvernig ójafnt vægi atkvæða getur ýtt
undir óarðbærar framkvæmdir og at-
vinnuuppbyggingu í kjördæmum þar sem
vægi atkvæða er mest.
Höfundur er lektor við Háskóla Islands
------------*----♦----♦-------
Rekstur og efnahagur
Kísiliðjunnar
I grein um eignarhaldsfélag um
stóriðju í 33. tbl. Vísbendingar koma
fram tölur um Kísiliðjuna við Mývatn
sem ekki eru alls kostar nákvæmar. Hið
rétta er að árið 1994 voru rekstrartekjur
Kísiliðjunnar 684 milljónir króna,
hagnaður48 milljónir. heildareignir 664
milljónir og eiginfé 607 milljónir króna.
Þá er 51% hlutur ríkisins af eiginfé 310
milljónir króna. Þetta leiðréttist hér með.
Aðrir sálmar
Eru þeir til?
Þegar fulltrúar í hinum svonefnda
nrinnihluta í Islenska útvarpsfélaginu hf.
vildu selja sinn hlut eftir að hafa orðið
undir innan félagsins þá leituðu þeir strax
að kaupanda erlendis. Hér á landi virtist
enginn hafa áhuga á bréfunum á þ ví gengi
sem þau seldust síðast, það er 2,8 til 3,0.
Þeir sögðu j afnvel í hálfkæringi að réttast
væri að láta á það reyna hvort úli heimi
fyndust einhverjir vitlausari en hér.
Það er rétt að staldra við hér og skoða
sambandið milli verðsins á bréfunum og
ýmissa stærða úr rekstrarreikningi.
Hlutafé í árslok 1994 var 548 ntilljónir
og ef gengið 2,8 er notað fæst heildar-
verðmæti 1.535 milljónirkróna. Sé tekið
tillit til skatta og óreglulegum tekjum
sleppt er hagnaðurinn 124 milljónir og
V/H-hlutfallið er 12 senr telst „eðlilegt"
því þá borgar stöðin sig upp á 12 árum.
Afskriftir eru mjög miklar og að teknu
tilliti til þeirra og smærri liða fæst að
veltuféfrárekstri ertæplega350 milljónir
á ári. Þetta peningaflæði er verið að selja.
En í fyrirtækjarekstri lifa menn ekki á
fornri frægð heldur verður að líta til fram-
tíðar. Nú hafa áform verið kynnt urn nýja
sjónvaipsstöð sem verður með eina rás
með svipuðu sniði og læst dagskrá
Stöðvar 2, sem nefnd hefur verið mynd-
bandaleiga nteð heimsendingarþjónustu.
Auk þess verður þremur erlendum rásum
endurvarpað til áskrifendaán aukagjalds.
Nýja stöðin hyggst taka um 25% lægra
gjald en Stöð 2 tekur nú. Stjórnarfor-
maður Stöðvar 2 lét reyndar á sér skilja
að hún ætti rétt á öllu efni sem væri þess
virði að sýna. S vona yfirlýsingar gefa þeir
ekki sem vilja láta taka sig alvarlega;
formaðurinn ætti frekar að fy lgja fordæmi
spældra forstjóra og segjast fagna sam-
keppninni. Fyrir neytendurer valið auð-
velt. Stöð 2 nrissir annað hvort áskrif-
endur eða lækkar áskriftargjaldið.
Auglýsingamarkaðurinn þrengist líka.
Minnkun um 10% á tekjum eða 150
milljónir króna á ári er varla ofmat.
Kostnaður minnkar lítið. Jafnvel þótt nýir
samningarlækki vaxtagjöld umitelming
þá minnkar hagnaður um 100 milljónir á
ári. Hagnaður eftir skatta lækkar í 60 til
70 milljónir (hér er tekjutap varlega
áætlað). Miðað við gengi hlutabréfa 4,0
er V/H-hlutfallið þá 31, þ. e. fjárfestingin
borgar sig upp á aldarþriðjungi.
V Lfklega eru þeir til í útlöndum,_____J
Benedikt Jóhannesson, ritstj. og ábm. Útg.:
Talnakönnun hf., Borgartúni 23, 105 Rvík.
Sími: 561-7575. Myndsendir: 561-8646.
Málfarsráðgjöf: Málvísindastofnun
Háskólans. Prentun: Steindórsprent-
Gutenberg. Upplag: 600 eintök. Öll róttindi
áskilin. Rit þetta má ekki afrita með neinum
hætti án leyfis útgefanda.