Vísbending - 23.02.1996, Blaðsíða 4

ISBENDING
Hagtölur
Fjármagnsmarkaður
Ný lánskjaravísitala 3.453 02.96
Verðtryggð bankalán 9,0% 21.02
Óverðtr. bankalán 12,9% 21.02
Húsbréf, kaup (ný. flokk.) 5,84% 21.02
Spariskírteini, kaup (5-ára)5,83% 21.02
M3 (12 mán. breyting) 3,7% 12.95
Þingvísitala hlutabréfa 1.526 21.02
Fyrir viku 1.524
Fyrir ári 1.056
Verðlag og vinnumarkaður
Vísitala neysluverðs 175,2 02.96
Verðbólga- 3 mán. 2,1% 02.96
-ár 1,5% 02.96
Vísit. neyslu - spá 175,9 03.03
(Fors.: Gengi helst 176,4 04.04
innan ±6% marka) 176,8 05.05
Launavísitala 146,7 01.96
Árshækkun- 3 mán. 15,5% 01.96
-ár 9,6% 01.96
Kaupmáttur-3 mán. 2,7% 12.95
-ár 3,9% 12.95
Skorturá vinnuafli 0,2% 01.96
fyrir ári -0,4%
Atvinnuleysi 6,0% 01.96
fyrir ári 6,8%
Velta sept.-okt. ’95 skv. uppl. RSK
(milljarðar kr. og breyt. m/v 1994)
Velta 120 8,6%
VSK samt. 7.9 1,1%
Hrávörumarkaðir
Vísitalaverðssjávarafurða 108,4 01.01
Mánaðar breyting 0,5%
Ál (99,7%) (USD/tonn) 1.590 21.02
Mánaðar breyting 3,9%
Kísiljárn (75%)(USD/tonn) 979 09.95
Mánaðar breyting 0,2%
Sink (USD/tonn) 1.023 21.02
Mánaðar breyting 0,7%
Kvótamarkaður 16.2.
(Krónur/kg) Leiga Varanl.
Þorskur 89 540
fyrir mánuði 91 540
Ýsa 12 127
fyrir mánuði 8 110
Karfi 40 160
fyrir mánuði 35 160
Rækja 90 335
^ fyrir mánuði 75 340J
Vísbending vikunnar
Rétt er að vekja athygli á því að
skattmati vegna bifreiðahlunninda
hefur verið breytt. Hafi starfsmaður
átt hluta bifreiðar, t.d. helming, þá
hefur hann aðeins þurft að greiða
skattaafhelmingibifreiðahlunninda,
jafnvel þótt fyrirtækið ræki bifreiðina
að fullu. Nú breytist þetta þannig að
starfsmaðurinn fær aðeins hlutdeild
sína í afskriftum bílsins dregna frá
hlunnindunum. í stuttu máli táknar
þetta að Ríkisskattstjóri hefur lokað
smugu sem menn höfðu fundið á
skattareglum - og skatturinn hækkar
að sjálfsögðu fyrir vikið.
þau höfðu keypt áður. Áætlað var að
rúmlega 300 stórir rafmagnskaupendur
gætu notfært sér tilboðið, auk þeirra sem
hugsanlega myndu fara yfir 300 MWst
mörkin. Arið 1994 gengu að þessu boði
23 fyrirtæki í fiskvinnslu, mjólkuriðnaði,
hafnarþjónustu, ylrækt og ýmsum iðn-
greinum. Voruseldarum lOGWstfyrir
um 20 milljónir króna. Til samanburðar
má nefna að árið 1994 seldi Landsvirkjun
almenningsveitum alls tæplega 2000
GWst af rafmagni fyrir tæplega 5
milljarðakróna. Landsvirkjun hefur selt
fiskimjölsverksmiðjum og fleiri fyrir-
tækjum ótiyggt rafmagn með helmings-
afslætti. Niðurgreiðslur ríkisins og af-
sláttur orkufyrirtækja lækka orkuverð til
húshitunarum tæpan helming (þessi af-
sláttur er eldri en Blönduvirkjun). Þá
hefurLandsvirkjun um árabil slegið mjög
af rafmagnsverði til fiskeldisfyrirtækja.
SértilboðLandsvirkjunartil innlendra
notenda hafa ekki stóraukið rafmagns-
sölu. Talið er að enn verði 730GWst/ári
af forgangsorku til reiðu árið 1997 fyrir
nýjan skála Isals. Þó hefurLandsvirkjun
sennilega gert flest sem hún getur til þess
að selja meira á innlendum markaði, án
þess að hætta á að tapa á afslættinum.
Rafmagnsnotkun virðist ekki mjög næm
fyrir verðsveiflum. Líkast til ræðst hún
fremur af venjurn og umsvifum í hag-
kerfinu en því hvað sett er upp fyrir raf-
magnið. Ef við hugsum okkur að myndin
lýsi íslenskum rafmagnsmarkaði þýðir
þetta að eftirspurnarlínan er brött.
Ávinningur af verðlækkun (þrí-
hyrningurinn ABC) er þá minni en ella.
Samt er óhætt að fullyrða að afsláttartil-
boð undanfarinna ára hafi verið bæði
Landsvirkjun og neytendum hagstæð.
Sjálfsagt er að slá af verði svo að sem
mest sé notað af rafmagni þegar nóg er til
af því. En hagnaður heildarinnar (Lands-
virkjunar og neytenda til sarnans) hefði
verið meiri ef almennt rafmagnsverð
hefði lækkað. Þá hefði rafmagnssala
aukist af ýmsum ástæðum:
*Fyrirtæki undir300MWst mörkunum
(en langflest fyrirtæki í landinu eru í
þessum hópi) hefðu notað meirarafmagn.
*Fyrirtæki yfir mörkunum hefðu hætt
við að clraga úr rafmagnsnotkun.
*Heimili hefðu notað meira rafmagn.
Auka hefði rnátt áhrif verð-
lækkunarinnar með því að kynna hana
vel. Tjón landsmanna af því að almennt
raforkuverð lækkaði ekki þegar Blöndu-
virkjun kom til skiptir þó að líkindum
fremur tugum milljóna króna en
hundruðum. Enhvortsemtjóniðermikið
eða lítið fara hagsmunir Landsvirkjunar
þarna ekki saman við heildarhagsmuni.
Fy rirtækið hefði tapað stórfé á því að veita
almennan afslátt. Ríkið hefði ef til vill
getað bætt úr þessu með því að greiða
almennt rafmagnsverð niður í nokkur ár.
Einfaldari og betri framtíðarlausn er þó
sennilega að skipta Landsvirkjun í nokkur
fyrirtæki, sem bannað yrði að hafa sam-
ráð um verð. Þá væri meiri von til þess
en nú, að á Islandi byðist rafmagn á því
verði sem hagstæðast er öllum lands-
mönnum. Jöfnuður mundi aukast meðal
neytenda; heimila, íslenski'a fyrirtækja
og erlendrar stóriðju.
Höfundur er hagfrœðingur
z' ''
Aðrir sálmar
Slök kennsla við
lagadeild?
Það hefur vakið niikla athygli að við
lagadeild Háskóla Islands tókst einungis
9% nemendanna að ná lágmarkstökum á
námsefninu á fyrsta misseri. Þetta vekur
upp spurningar:
a) Er deildin að halda uppi duldum
kvóturn með því að stilla af fall svo ekki
verði offjölgun í stéttinni? Ef svo erhlýtur
þetta að vera málefni fyrir Samkeppnis-
stofnun. Lögfræðideild gæti sóma síns
vegna ekki staðið í ólöglegum sam-
keppnishömlum af þessu tagi.
b) Eru kröfur í lögfræðideild meiri en
gerðareru til nemenda í öðrum deildum?
Sé svo þá hlýtur það að vera nýtilkomið
því ekki verður séð að lögfræðingar al-
rnennt skari frarn úr öðrurn, án þess þó
að á þá sé hallað.
c) Hópast slakir námsmenn í lögfræði?
Eru þessi 9% sem ná, þá aðeins það skásta
af hratinu? Þetta virðist líkaólíklegt, þótt
nýlegar blaðagreinar segi frá því að lög-
fræðingareigi viðslíkímyndarvandamál
að elja, að á mannamótum gangi þeir með
veggjum og segist vera endurskoðendur,
ef á þá er yrt.
Þar sem allar ofangreindar ástæður
virðast fráleitar er aðeins ein skýring eftir:
Kennslan við lögfræðideildina er ekki
viðunandi. Ef svo er, verða háskólayfir-
völd að sjá til þess að hún sé bætt.
Stjórnin tekur við sér
Frá ríkisstjórninni eru nú að berast
fyrstu frumvörp sem eitthvað kveður að.
Póst og síma á að gera að hlutafélagi og
boðuð eru frumvörp þar sem stefnt er að
því að breyta vinnumarkaðinum, m.a. á
þann veg að sem auðveldast sé að bera
saman kjör opinberra starfsmanna og
annarra. Því ber að fagna að þessi
frumvörp komi fram svo menn geti ræll
þau fordómalaust.
V___________________________________
Benedikt Jóhannesson, ritstj. ogábm. Útg.:
Talnakönnun hf., Borgartúni 23, 105 Rvík.
Sími: 561-7575. Myndsendir: 561-8646.
Internetslóð: http://www.strengur.is/~talnak/
vief95.html, netfang:talnak@strengur.is
Málfarsráðgjöf: Málvísindastofnun Háskól-
ans. Prentun: Steindórsprent-Gutenberg.
Upplag: 600 eintök. Öll róttindi áskilin. Ritið
má ekki afrita án leyfis útgefanda.