Vísbending - 09.05.1997, Síða 1

ISBENDING
9. maí 1997
18. tbl. 15. árg.
Viku
rit um viðskipti og
efnahagsmál
Þensluhætta og viðbrögð
Mynd 1. Gengisvísitala, miðgildi og frávik
125
115
105
,c# ,c# ,c#
n\N „n\N „n\N

\
/ / /
c# ,c# ,<# CS
r ,/N ,/N /

4

\y q-
JF
&
Samspilið
Búið er að semja við stóran hóp
launamanna í landinu. Samning-
arnir eru almennt taldir innan
þeirra marka sem menn gáfu sér um verð-
lagsforsendur. Meðal þeirra hópa sem
ekki hafa enn samið eru ríkisstarfsmenn
og einhverjar aðrar starfsstéttir. Að auki
standayfir verkföll á Vestfjörðum. Meg-
inlínurnar eru þó nokkuð ljósar. Við
undirritun hækkuðu laun um 4,7%, um
næstu áramót verður 4% hækkun og
3,65% hækkun verður um áramóti n 1998/
1999. Samningarnirgildaflestirtil ársins
2000. Þessutil viðbótarlofaði ríkisstjórn-
in lækkun á tekjuskatti í áföngum. Senni-
legt er að nokkurrar þenslu muni gæta í
efnahagslífinu en nýgerðirkjarasamning-
ar eru það hóflegir að þeim verður ekki
kennt urn. Til að byrja með er ekki gert
ráð fyrir að þeim hækkunum sem uni var
samið verði velt út í verðlagið heldur er
talið að fyrirtækin rnuni taka hluta þeirra
á sig annaðhvort með því að lækka álagn-
ingu eða með hagræðingu.
Þensla
Helstu ástæður þenslu eru miklar ný-
framkvæmdir en þar eru helstar
bygging álvers Norðuráls hf., stækkunin
á Grundartanga og virkjanaframkvæmdir,
bæði við vatnsafls- og jarðvarmaveitur.
Ekki má heldur gleyma framkvæmdum við
álverið í Staumsvík og gerð Hvalfjarðar-
ganga. Þessum framkvæmdum fylgirmik-
ið af nýju fjármagni inn í landið. Þetta fjár-
rnagn fer að mestu leyti beint út í efna-
hagskerfið í formi greiðlsna frá fram-
kvæmdaraðilum til verktaka og launþega
fyrir vöru og þjónustu. Þessum nýfram-
kvæmdum fylgir óhjákvæmilega eftir-
spurn eftir vinnuafli og við það dregur
væntanlega úr atvinnuleysi. Sennilegt er
að nýframkvæmdirnar dragi einnig að sér
fólk frá fyrirtækjunum í landinu og það
kann að leiða til spennu á vinnumarkaði.
Vera kann að skortur á vinnuafli verði
vandamál því að þótt hægt sé að greina
ákveðnarbreytingarávinnuaflsnotkun,t.d.
vegnaerfiðleikaílandvinnsluáfiski.þáer
ekki víst að þeir sem ntissa atvinnu þar geti
flutt sig um set til að fá vinnu og ekki er
heldur víst að menntun og starfsreynsla
passi í störf á öðrum vettvangi. Hugsanlegt
er að einstakar stéttir muni verða eftirsóttar
eins og málmiðnaðannenn á síðasta ári en
úrþvíerofthægtaðbæta með innflutningi
vinnuafls.
Verðbólguspár
Seðlabankinn hefur gefið út verð-
bólguspá fyrir þetta ár og upphaf
næsta árs. Gert er ráð fyrir að verðlag
hækki hér um 2,9% frá upphafi til loka
ársins en vikmörk eru 1,0%. Seðlabank-
inn spáir 2,1% hækkun á milli ársmeðal-
tala. Forsendur Seðlabankans eru að
launahækkanir séu 1,1% í mars, 4,6% í
apríl og 4% í janúar 1998. Bankinn gerir
ráð fyrir 1,2% launaskriði á árinu og 1,2%
á næsta ári. Gert er ráð fy rir 2,5% hækkun
framleiðni á þessu ári og 2% hækkun á
því næsta. B ankinn gerir ráð fyrir stöðugu
gengi í spá sinni en spáir 1% hækkun
innflutningsverðlags á þessu ári og 1,5%
hækkun árið 1998.
Nýframkvæmdirnareru að miklu leyti
kostaðar með erlendu fjármagni sem
bætist við það ljármagn sem þegar er í
umferð og veldur þenslu á peningamark-
aði. Að auki verða svokölluð margfeld-
isáhrif á allt atvinnulíf. Launahækkanir
auka kostnað innlendra framleiðenda og
nái þeir ekki að hagræða er hætt við að
þeirn kostnaði verði velt út í verðlagið.
H vort tveggja eykur verulega líkur á verð-
bólgu.
Leiðirnar
Nauðsynlegt er að stemma stigu við
þessari þróun og er Seðlabankanum
ætlað það hlutverk en þess má geta að þegar
hafa verið skomar niður framkvæmdir á
vegurn hins opinbera í því skyni að minnka
samkeppni um vinnuafl og íjármuni við
Framhald á sfðu 4
r ’ 1 \
IViðnám við þenslu, vegna Framfall verðbréfa er hug- iðsýnirsambandávöxtunar a Ymsir þekktir mcnn hafa
framkvæmda og kjara- ) tak sem mikið er notað er- og verðbreytinga (áhættu) /1 látið blekkjast í tengslum
samninga.erforgangsverk- lendis en hefur lítt verið / og er notað til að velja I við falsanir og svik í gull-
efni Seðlabankans. kynnthérálandi.Framfall- saman verðbréfapott. námu í Indónesíu.