Vísbending - 20.02.1998, Blaðsíða 4

ISBENDING
Örþrifalánveitendur
Aðrir sálmar
Iumræðum um hinanýju Evrópumynt,
evró, hefur sjónum manna meðal
annars verið beint að örþrifalánveit-
endum (e.: Lender of Last Resort). Þetta
hlutverk er í mörgum löndum í höndum
seðlabanka en sutns staðar, svo sem á
meginlandi Evrópu, er þetta hlutverk
formlega ekki til en óformlega er það fyrir
hendi í einhverjum tilvikum. I löndum
með þróaða skuldabréfamarkaði, svo sem
í Bandaríkjunum og Bretlandi, er seðla-
bönkunum formlega falið þetta hlutverk
á þann hátt að þeir eiga að sjá til þess að
ástand á mörkuðum sé tryggt. I samkomu-
fjárhæðir til að halda TARGET-kerfinu
(greiðslumiðlunarkerfi evrós) gangandi.
Því er æskilegt að bankinn hafi í það
minnsta stöðugan aðgang að upplýs-
ingurn til að geta brugðist snöggt við að-
steðjandi vanda.
Bankakreppur
Ikönnun sem gerð var 1995 og náði lil
105 banka unt allan heiin sem lentu í
verulegumgreiðsluvandavarm.a.skoðað
h vort þeir færu á hausinn eða væri bj argað.
I um þriðjungi tilvika urðu bankarnir
laginu um sameiginlega Evrópumynt er
hvorki gertráð fyrirþví að evrópski seðla-
bankinn sé örþrifalánveitandi né að hann
dæli út fjármunum til að auka laust fé í
bankakerfinu komi til bankakreppu. Að
auki á eftir að ákvarða með hvaða hætti
slíkar bankakreppur verða greindar,
hvernig fylgst verður með þeint og
hvernig þær verða leystar.
Freistni
Þótt þetta ástand rnuni draga úr freistni
(e.: Moral Hazard) og auka trúverð-
ugleika evrópska seðlabankans er senni-
legt að þetta stangist á við það ákvæði í
samkomulaginu um bankanna að hann
greiði fyrir „þýðunt rekstri greiðslumiðl-
unarkerfa“ („the smooth operation of
payments systems “). Þar sem seðlabankar
eru að jafnaði eina uppspretta fjármagns
ef al 11 fer í þrot erljósl að samhæfa verður
aðgerðir evrópska seðlabankans og seðla-
banka aðildarríkjanna ef sá fyrrnefndi á að
geta sinnt skyldu sinni um „þýðan rekstur
greiðslumiðlunarkerfa". Evrópski seðla-
bankinn getur lcnl í þeirri aðslöðu að þurfa
án mikils fyrirvara að lána umtalsverðar
gjaldþrotaen íhinum tilvikunum varþeim
bjargað, oft nteð sameiginlegu átaki seðla-
banka, annarra viðskiptabanka, innláns-
trygginga eða með þátttöku ríkis. Það er
athyglisvert að aðeins í tveimur tilvikum
þuifti seðlabanki einn og sér að bjarga
banka frá gjaldþroti.
Heimild: Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn, International
CapitalMarkets, Developments, ProspectsandKey
Policy Issues.
Vísbendingin

rs \
Igreininni um tölvumálin er talað um
kynslóðaskipti örgjörva. Erfilt er að
mælamun ántilli kynslóðaen samkvæmt
vísitölu Intel má þó lesa að miðað við
sama hraða var 25-30% hraðamunur á
Pentium örgjörva og Pentium örgjörva
með MMX tækninni. Munurinn á milli
Pentium MMX og Pentium Pro virðist
vera um 20% og munurinn á Pentium Pro
og Pentium II, sem er nýjasta útgáfan,
virðist vera unt 10%. Hraðaaukning frá
fyrstu úlgáfu Pentium til þeirrar nýjustu
^er samkvæmt þessu um 65-70%________
Engin leið að hætta
Urskurður dómstóls HSI í bikarúrslita-
leik Vals og Fram vekur menn til
umhugsunar um hvað leikurinn sjálfur
getur sffellt skipt niinna máli og umgjörð-
in meginmáli. Samkvæmtþessumúrskurði
taka vídeóvélin og dómstólar við hlutverki
dómara. Allir eru sammála um að dómarar
hafi gert margvísleg mistök, en þeir þurfa
að taka ákvarðanir í hita leiksins, spennan
hefur byggst upp, þúsundir æpandi áhorf-
enda. Aðeins gefast sekúndur til að úr-
skurða og þeir verða að treysta eigin skiln-
ingarvitum. Dómstóll HSI var hins vegar
á aðra viku að kveða upp úrskurð sem var
miklu vitlausari en nokkur þau mistök sem
dómurunum urðu á í hita leiksins.
Það veldur þó vissum vonbrigðum fyrst
fallist var á kæru Framara á annað borð að
ekki var gengið að kröfu þeirra um að síð-
ustu þrjár sekúndurnar yrðu endurteknar.
Hvflík stemming það yrði fyrir þúsundir
Framara og Valsara að mála sig fyrir leikinn,
mætaiupphitunífélagsheimilum,mætameð
trumbur og lúðra í Höllina. Allir í stuði: 3,
2, 1, búið. Það hefði verið verðugur endir á
dómsmálinu.
En í Ijósi úrskurðarins er þá ekki vert fyrir
Framara að ritja upp úrslitaleikinn Valur-
Fram í fótboltanum 1967? Þá kallaði um-
sjónarmaður vallarins skilaboð til áhorf-
enda í hátalarakerfið meðan á leik stóð og
truflaði einbeitingu Framara. Er hægt að
hugsa sér freklegri truflun á ytri umgjörð
leiksins? Krafa sannra Framara er: Úrsiita-
leikurinn frá 1967 verði endurtekinn án
framfkalla!
/
I minningu hins látna
Spurning vaknar um tilgang minning-
argreinanna þegar rennt er yfir síður
Moggans. Þeim má skipta í þrennt: Þeim
sem hafa einhvern fróðleik um hinn látna,
þeint sem hafa fróðleik um þann sem skrifar
og í þriðja lagi skilaboðum til hins látna
eða eftirlifandi maka. Löngum var þriðju
tegundinni úthýst og er það vel, því oftast
eru þessi skrif pínleg lesning. Ábyrgð
Morgunblaðsins sem besta blaðs lands-
manna er mikil. Upphaf minningarljóðs
sem blaðið birti um Halldór Laxness var
eftirfarandi:
„Núna hefur Kiljan kvatt
og kemur varla aftur.“
Var þetta viðeigandi kveðja til Nóbels-
skálds?
^Ritstjórn: Tómas Örn Kristinsson ritstjóri ogN
ábyrgðarmaður., Benedikt Jóhannesson.
Útgefandi: Talnakönnun hf., Borgartúni 23,
105 Reykjavík.
Sími: 561-7575. Myndsendir: 561-8646.
Netfang:visbending@talnakonnun.is.
Málfarsráðgjöf: Málvísindastofnun Háskólans.
Prentun: Gutenberg. Upplag: 700 eintök.
Öll réttindi áskiiin. © Ritið má ekki afrita án
ýleyfis útgefanda.___________________
4