Vísbending - 01.06.2001, Blaðsíða 1

V
V i k u
ISBENDING
rit um viðskipti og efnahagsmál
1. júní 2001
21. tölublað
19. árgangur
S amskiptaby ltingin
Anthony Giddens, skólameistari
við London School of Econ-
omics og „höfundur“ „þriðju
leiðarinnar" í stjórnmálum, sagði nýlega
í viðtali við The Edge að „drifkraftur
hinnar nýju alþjóðavæðingar væri sam-
skiptabyltingin."
Breyttar markaðsaðstæður
/
Arið 1999 var velta samskiptamark-
aðarins í OECD-ríkjunum um 1,3
þúsund milljarðar Bandaríkjadala. Síma-
þjónusta átti 63% af heildinni, sam-
skiptatæki 23% og hljóðvarps- og sjón-
varpsflutningar um 14%. Vaxtarbrodd-
urinn á símamarkaðinum undanfarin ár
hefur verið fólginn í farsímaþjónustu
en gagnaflutningar eru þó ört vaxandi
þáttur. Þó að símafyrirtæki hafi átt erfitt
uppdráttar á hlutabréfamarkaðinum og
hægt hafi verulega á útþenslu þeirra þá
loga enn glæður í samskiptabyltingunni.
Ný tækni og sú staðreynd að fyrir-
tæki voru leyst úr ríkishaftinu og mark-
aðir opnaðir hefur gjörbreytt markaðs-
aðstæðum. Á mynd 1, sem fengin er að
láni úr OECD Commiinications Out-
look, sést hvernig markaðsaðstæður á
símamarkaði hafa breyst á síðasta ára-
tug. Árið 1989 var opna samkeppni á
símamarkaði fyrir grunnlínu einungis
að finna í tveimur löndum af 29 og þá var
tvíkeppni að finna í einu landi. Annars
staðar ríkti einokun. Árið 2001 ríkir ein-
okun á þessum markaði einungis í
tveimur löndum en opin samkeppni ríkir
í hinum 27 löndunum.
Á farsímamarkaðinum hafa svipuð
umskipti átt sér stað (sjá mynd 2). Árið
1989 rfkti einokun í 23 OECD-ríkjum og
tvfkeppni í hinum sex. Árið 2001 er
einokun hvergi að finna og tvíkeppni
má finna í tveimur löndum en í hinum 27
OECD-ríkjunum eru þrír eða fleiri þjón-
ustuaðilar. Þjónustuaðilar á farsíma-
markaði í OECD-löndum voru færri en
fjörutíu árið 1989 en fleiri en 100 árið
2001. Þá hefur innganga nýrra aðila
verið líklegust til árangurs á farsíma-
markaðinum, þó hefur inngönguleiðin
víða verið um símtöl til útlanda, enda
nýliðun fyrirtækja á markaðinum verið
um 25% á síðustu árum.
✓
Gróska á Islandi
Samskiptabyltingin hefur einnig haft
áhrif hér á landi og íslendingar þegar
orðnir með mestu farsíma- og Netnot-
endum heimsins. Þetta hefur gerst þrátt
fyrir að markaðsaðstæður hafi verið
tiltölulega óhagstæðar. Nú horfir til enn
betri vegar þegar Landssíminn verður
seldur og fyrirtæki eins og Islandssími
eru að styrkjast með auknu hlutafé. Það
má reyndar sjá í skýrslu um einka-
væðingu Landssímans, sem kom út í
byrjun þessa árs, að fimmtán fyrirtæki
hafa leyfi til reksturs grunnkerfa, þ.e.
Landssíminn, Lína-Net, Islandssími,
Fjarskiptafélagið Títan, Halló-Frjáls
fjarskipti, Hringiðan, Innn, Internet á
Islandi, IRJA, Islandia Internet, Lands-
net, Margmiðlun Intemet, Skýrr, Tal og
Teleglobe Norge. Þá hafa þrettán leyfi
til reksturs talsímaþjónustu verið gefin
út, níu til gagnaflutninga og sex til
reksturs farsímaþjónustu. En upphafið
á þessari grósku á símamarkaðinum má
rekja til Tals sem hefur tekist að ná um
30% af farsímamarkaðinum og því gefið
öðrum von um að það sé fýsilegt og
mögulegt að fara inn á símamarkaðinn.
Með því að brjóta upp einokunina
hefur skapast markaðsumhverfi þar sem
nýsköpun og verðsamkeppni hafa aukið
þjónustu við neytendur og fært þeim
betri vöru á lægra verði.
T a
j__/f
Drifkrafturinn
andssíminn er eitt af síðustu síma-
/fyrirtækjum innan OECD sem enn er
í fullri ríkiseigu. Ekki leikur nokkur vafi
á því að það hefði átt að vera búið fyrir
margt löngu að selja símann en biðin
hefur reynst sama og tap fyrir ríkið. Seint
er betra en aldrei í þessu eins og flestu
öðru og salan vekur upp bjartsýni.
Giddens hefur nokkuð til síns máls
þegar hann talar um að samskiptabylt-
ingin sé drifkraftur alþjóðavæðingar.
Hann rekur upphaf hennar til sjöunda
áratugarins og upphafs þess áttunda
þegar fyrstu fjarskiptahnettirnir á braut
um jörðu komust í gagnið. Giddens
bendir á Sovétríkin sem dæmi um
hvernig gömul hugmyndafræði og
hagkerfi eiga erfitt uppdráttar við nýjar
aðstæður. Þessar nýju aðstæður eru
fólgnar í möguleikanum til þess að afla
sér þekkingar og framkvæma hluti sem
eru ekki aðeins fáeinum til hagsbóta
heldur langflestum. Samskiptabyltingin
snýst um frelsi einstaklingsins og
þekkingarleit hans til þess að skilja og
breyta því umhverfi sem hann lifir í.
Heimildir: OECD Communications Outlook, 2001 og skýrsla
um einkavæðingu og sölu hlutabréfa ríkisins í Landssíma íslands.
Q Mynd L Samkeppni í grunnlínukerfum í OECD Mynd 2. Samkeppni í farsímakerfum í OECD
'I'víkeppni
Opinsamkeppni
070T-c\jco^Lncor^cooí
CO 0)0)0)010)0)0)0)0)0)
0)0)07070)0)0)0)0)0)0)
1
Samskiptabyltingin á ís-
landi mun fá byr undir
báða vængi við sölu
ríkisins á Landssímanum.
2
Stefán Arnarson fjallar um
gjaldmiðilsskiptingu
Evrulands sem er áætluð
upphaíi árs 2001.
a ^ F
;3f
Þór Sigfússon fjallar um
hættuna sem getur skapast
rekstri stofnana þegarþær
verða sj álfala. Þrátt fyrir að
4
starfsmenn séu allir af vilja
gerðir til þess að gera góða
hluti þá fara þeir oft að gera
ranga hluti.
1