Vísbending - 11.11.2005, Side 4

ISBENDING
(Framhald af síðu 2)
þó hafa haft lítil áhrif á gríðarstórt
hlutaQáruppboð félagsins.
Svarti kassinn
Stjómir félaga þóttu löngum dularfull
fyrirbæri, eins konar svartur kassi þar
sem fáir vissu hvað þar var að gerast. A
undanfömum ámm hefurhins vegarorðið
veruleg breyting á þvi hvemig stjómir
fyrirtækja eru starfræktar og kassinn hef-
ur verið að opnast og starfsemi stjóma
orðið skýrari, bæði með tilliti til eftirlits
og stefnumótunar. Það er vandamál að
stundum skarast eftirlits- og stefnumót-
unarhlutverkiðogþarafleiðandiermikil-
vægt að stjómir séu trúverðugar gagnvart
hluthöfum og öðrum hagsmunaaðilum.
Það er ntiki 1 vægt að stj ómir séu yfir vafa-
samt „leynimakk“ hafnar og þær leggi
áherslu á að farið sé eftir leikreglum.
Inga Jóna sagði í niðurlagi erindis síns
á hluthafafundi þann 9. júlí: „Traust er
undirstaða í öllum viðskiptum. Félag
sem starfar á markaði og er í harðri sam-
keppni á allt sitt undir því að traust ríki
milli stjórnenda, hluthafa, starfsmannaog
viðskiptavina. Skýrar leikreglur og góð
samskipti stuðla að trausti milli manna
og eru jafnvel forsenda þess.“ Þetta vom
orð í tíma töluð.
Aðrir sálmar
(Framhald af síðu 1)
átti að vera sá markaður sem hafði
ofhitnað hvað mest (og Alþjóðagjald-
eyrissjóðurinn varaði við húsnæðisbólu
þar árið 2003), hefur verið að sýna lífs-
merki áný með aukinni ásókn í íbúðarlán
á haustmánuðum vegna lækkandi vaxta.
Þetta hefúr verið vatn á myllu þeirra sem
halda því fram að fasteignaverð muni
ekki lækka.
Það em þó nokkrir þættir sem gefa
vísbendingar um að hápunktinum hafi
verið náð eða verði það fijótlega: a)
dregið hefur verulega úr hækkunum,
b) sölutími fasteigna hefur víðast hvar
lengst, c) dregið hefur hratt úr bjartsýni
neytenda, d) litlar vonir eru á miklum
vaxtalækkunum, menn búast frekar við
vaxtahækkunum, e) ekki er hægt að auka
lánshlutfall meira en þegar hefur verið
gert, f) tafið framboð fasteigna þýðir að
það muni aukast verulega á næstunni.
Lækkanir?
Flestir sem hafa haft áhyggjur af
fasteignaverði hafa haft svo rangt
fyrir sér að þeir eru hættir að þora að
spá verðlækkunum. Aðrir spámenn,
eins og pólitíkusar, fjármálastofnanir og
fasteignasalar, hafa hag af því að halda
partíinu gangandi. Söguleg reynsla bend-
ir einnig til þess að það sé sjaldgæft að
fasteignir lækki mikið að raunverði og
enn sjaldgæfara að nalnverðslækkanir
eigi sér stað. Engu að síður eru til dæmi
um að verð á fasteignum hafi lækkað
talsvert.
í Japan hefur fasteignaverð stöðugt
lækkað frá því árið 1991 og nemur
lækkunin nú rúmlega 40%. Alþjóðgjald-
eyrissjóðurinn gerði athugun í 14 lönd-
um, frá 1970 til 2001, og fann 20 dæmi
um verulega lækkun á fasteignaverði
þegar raunverð lækkaði um 30% að
meðaltali. Fasteignaverðslækkanir á
Norðurlöndunum í byrjun tíundaáratug-
ar síðustu aldar er nærtækara dæmi
en fasteignamarkaðurinn í Finnlandi
lækkaði um 50% á tveimur árum.
Fáeindæmieruhinsvegarenginsönn-
un þess að fasteignaverð muni lækka
núna. TheEconomist ogspámenn einsog
Robert Schi 1 ler hafa þó slegið því frain að
þetta sé fyrsta alþjóðlega fasteignabólan.
Nokkrirþættirgeta stutt slíka tilgátu: a) of
hátt fasteignaverð miðað við leigutekjur
og byggingarkostnað kallar á einhvers
konar leiðréttingu, bjraunverð fasteigna
helúrsjaldanhækkaðjafnmikiðástuttum
tíma og undanfarið án beinnar þátttöku
hins opinbera, c) raunverð fasteigna hef-
ur aldrei verið eins hátt yfir sögulegu
meðalverði og nú, d) hátt lánahlutfall og
litið eigið fé í fasteignum gerir markaðinn
brothættari enella, e)fleiri spákaupmenn
og fjárfestar á fasteignamarkaði ýta undir
sveiflur, f) ef fasteignaverð fer að lækka,
þvert á trú almennings, gæti það skapað
taugaveiklun á markaðinum.
Ahættusamt veðmál
Litill vafi leikur á að fjárfesting i fast-
eignum í þeirri trú að fasteignaverð
eigi eftir að hækka á næstu árum er sífellt
að verða áhættusamara. Að trúa því að
slík fjárfesting sé öruggt einhliða veðmál,
vegnaþess að fasteignaverð lækki aldrei,
gæti verið bjánalegasti bóluhvati sögunn-
ar. Stundum er of seint að kalla „úlfur“.
Vísbendingin
' ; n
Lækkanir á fasteignaverði hafa oftast
verið nátengdar fjármálakrísum og
oftar en ekki haft í för með sér samdrátt-
arskeið fyrir hagkerfið. Núverandi upp-
sveifla á fasteignamarkaði á alþjóðavísu
hefur verið lykilþáttur í að kynda undir
aukinni neyslu og ýta undir hagvaxtar-
skeið. Hætt er við að þegar fasteignaverð
stöðvast að neyslulán verði ekki eins
fýsilegur kostur og sparnaður verður
mikilvægari þáttur en áður þannig að nýir
kraftar verða að drífa hagkerfið. Hvaða
kraftar það eiga að vera er óljóst.
Borgarstjóri hlustar
Fyrir ári var R-listinn að reyna að bj arga
sér fyrir hom í borgarstjóramálum.
Hann hafði misst annan borgarstjórann á
tveimur árum og gat ekki náð saman um
þann þriðja. Eins og alltafþegar þrír hópar
hver með sína hagsmuni eiga að taka sam-
eiginlega ákvörðun gekk illaað ná saman.
Ölluin var augljóst að Samfylkingin, sem
er stærsti flokkurinn, hlaut að ráða. En
vegna skyndilegs brotthvarfs Ingibjarg-
ar Sólrúnar yfir í landsmálin og forystu
S am fy 1 k i ngarinnar var 1 í ka uggur í brj ósti
minni flokkanna. Halldóri Asgrímssyni
fannst ekki gaman að styðja borgarstjóra
sem barði á honum í landsmálunum á
sama tíma. Vinstri grænir eru í þeirri
erfiðu aðstöðu að vera sá hluti af gömlu
kommunum sem ekki vildu verða krat-
ar en gátu ekki verið kommar áfram.
Samfylkingin verður alltaf eins konar
höfuðból ogþað eiga Vinstri grænirerfitt
með að sætta sig við. Ráðning Þórólfs
var að mörgu leyti snjöll lausn því að
hann hefúr forystuhæfileika þó að það
hafi veikt hann að hafa ekki pólitískt
bakland. Líklega hel'ur það ekki höfðað
til flokkanna að taka áhættuna af því að
ráða annan mann úr atvinnulífinu. Þá
var að velja úr hópnum. Steinunn Valdis
var óþekkt og tilþrifalítil út á við. Þess
vegna fannst samstarfsflokkum Samfylk-
ingarinnar hún augljós kostur. Að vísu
hefúr Dagur B. Eggertsson verið sléttur
og lelldur að sjá og kom því til greina
en menn vildu ekki eiga það á hættu að
hann kæmi á ögurstundu út úr skápn-
um og játaði að vera framsóknarmaður.
Flokkarnir þekktu Steinunni Valdísi
Óskarsdóttur og vissu að hún yrði ekki
með bægslagang. R-listinn sýndi það
með ákvörðun sinni um ráðningu borg-
arstjóra að valdabandalaginu var lokið.
Valinn var sá sem hafði látið minnsttil sín
taka. Það hefur þó ekki hindrað Steinunni
Valdísi í því að notaborgarstjóraembættið
í því að auglýsa sig fyrir prófkjör Sam-
fylkingarinnar. En þeim peningum er
illa varið, bæði fyrir borgarbúa og hana
sjálfa. Kjósendurviljaforingja. Steinunn
Valdis auglýsir fund undir yfirskriftinni:
Borgarstjóri hlustar. - bj
v______________________________________y
fyRitstjóri og ábyrgðarmaöur:
Eyþór Ivar Jónsson.
Útgefandi: Heimur hf., Borgartúni 23, 105
Reykjavík.
Sími: 512-7575. Myndsendir: 561-8646.
Netfang: visbending@talnakonnun.is.
Nlálfarsráðgjöf: Málvísindastofnun Há-
skólans.
Prentun: Gutenberg. Upplag: 700 eintök.
Öll réttindi áskilin. © Ritið má ekki afrita án
leyfis útgefanda.
4