Alþýðublaðið - 26.01.1971, Blaðsíða 7

/

bi^íðið:
Útg.: Alþýðuflokkurinn
Ritstjóri:
Sighv. Björgvinsson (áb.)
Prentsm. Alþýðubl. — Sími 14 900 (4 línur)
BYLIING í
SKÓLAMÁLUM
I gær lagði ríkisstjórnin fram á Alþingi
frumvarp til laga um umfangsmiklar
endurbætur á skólakerfi skyldunáms-
stigsins. Þá er jafnframt væntanlegt í
dag annað frumvarp frá ríkisstjórninni
um nýsköpun skyldunámsskólanna
sjálfra.
Þessi tvö frumvörp, sem hér um ræð-
ir, eru lokaáfangi umfangsmikils starfs,
sem unnið hefur verið fyrir frumkvæði
menntamálaráðherra, Gylfa Þ. Gíslason-
ar, og lotið hefur að endurskoðun á
fræðslu- og skólamálum á íslandi og til-
lögugerðum í því sambandi.
Sú endurskoðun hefur nú staðið yfir
um nokkurt skeið og stofnsetti mennta-
málaráðherra m. a. sérstaka rannsóknar-
deild í skólamálum við menntamálaráðy
neytið fyrir nokkrum árum til þess að
f jalla um undirbúningsathuganir og rann
sóknir í fræðslumálum og hefur starf-
semi deildarinnar verið ómetanleg í mál-
efnum hinna ýmsu fræðslustiga að und-
anförnu.
Eins og kunnugt er hefur gagnger end
urskoðun nú farið fram á námsefni nær
allra framhaldsskóla á íslandi, — allt frá
iðnskólum og öðrum fagskólum upp til
háskóla. Ný lög hafa verið sett um náms-
efni, kennsluháttu og kennslutilhögun í
þessum skólum, nýjar námsbrautir opn-
aðar, ný skólahús byggð.
Árið 1969 skipaði svo Gylfi Þ. Gísla-
son 1 beinu framhaldi af nýsköpun náms
ins í framhaldsskólum sérstaka nefnd
til þess að gera tillögur um nám og
kennsluháttu á skyldunámsstiginu. Voru
í þeirri nefnd ýmsir merkir skólamenn
auk starfsmanna ráðuneytisins og skóla-
rannsókna.
Niðurstöður þeirrar nefndar eru hin-
ir umfangsmiklu lagabálkar, sem nú
hafa verið lagðir fram sem frumvörp á
Alþingi. Þessum frumvörpum er ætlað
að koma í stað allrar fræðslulöggjafar-
innar frá 1946 og er því hér um að ræða
lokaáfangann í þeirri allsherjarendur-
skoðun skólalöggjafarinnar, sem fram
hefur farið undanfarin ár undir forystu
menntamálaráðherra. Aðalatriði frum-
varpa þessara eru lenging skólaskyld-
unnar um eitt ár, sameining barna-,
unglinga og 3. bekkjar gagnfræðaskóla
í einn nýjan skyldunámsskóla auk þess
sem árlegur námstími er nú lengdur svo
stytta megi samanlagðan námstíma til
lokaprófs.
Hinir miklu lagabálkar um nýsköpun
skyldunámsins marka tímamót í sögu
fræðslumála á íslandi. Hér er um að
ræða eitt það merkasta nýmæli og
stærsta átak til umbóta, sem gert h<?fur
verið í sögu íslenzkra fræðslumála fyrr
og síðar.
SAGA SANDNES- [SVIPMYNDj HETT OG mmi ISTBIOS
MEYJAR-
• •
FOGRU
□ Sagan um Sandnes-meyna
Júlíu Ege, er saga ungrar ó-
þiekktrar etúlku, sem fékk það
nijkla tækifæri að verða stór-
stjarna 'á Ihvíta tjaldinu. Nú er
hú.i kynnt iseim kynták-n sjöt-
• li'asta ái'atugsins, eftir að hún
var valin í suimar úr Ihópi 1480
stújkna til að -verða arftaki
Raqu-el Welch. Hún var valin
efti-r mikl'a leiit um atlan heim-
inn, en fyrir þessari leit stóð
band.aríska kvikmyndafyrirtæk,
ið Cotumíbia, len þessi aigur
hlennar í kynbomþukeppninni
hefur fæi-t henni mikil og góð
tilboð.
Það verður að viðúrkennast
að þetta ier vel giert af hinni 24
ára gömlu Sandne.v-dís, þar senj
hún ihetfur efcki alf mikiiu að
státa nema málunum sem enu
36 — 24—36 tommur. Hún hefur
aidrei verið með í leikhús-vierki,
hefur enga æfiagu á sviði og
hefur, eftir því sem hún sjáif
sisgir, enga hæfi-Leika sem leik-
kona. En sem sagt hún héfur
miálin, gráblá augu, ljóst hár, er
168 om. og vegur 58 kg. Það
ætti Iþví að vera nægilegt til að
fgena hana stórstjömu, Hlvað
scm öðru líður þlufrfa karlmena
iekki anaað en að sjá mynd aí
h-enni tii þess að aðgæta hva?
það -er sem hún hefuæ fr-am yfir
þær.
Það má líkja fxægðarferli
Júliu Ege saman við feril kyn-
|bombutnnar Ursultu (Andress,
sem blaðamenn endursköpuðu
cg kölluðu Undress ea hún varð
heimsfræg -áður en hún fékk
kv i kmy nd ahl u tve-rk.
Að vísla er Júlía Ege búin áð
taka þátt i kvikmyndum, en hún
fékk lftið hlutverk í J1r4mes Bond
myndinni „í þjónustu he-inaj
ihátignar“ og hlutverk í kvik-
mynd Marty Feidimans „Every
Homie should have One“, þai
sem hún kom fram makin ásamj
Marty.
Nú slem stendur er hún að
leika í kvikmy.id, sem beðið er
með spenningi og forvitni. Mynd
þessi heitir „Up Pompeii" og
ifjal'lar um hið Ijúfa líf í Róma-
veldi til forna. Myndin er tek-
in í Englandi, en ,þar hefur Júlía
Ege dvalizt síðustu árin.
En tii' þess að taka allt frá
byrjun þá kom Júlía í heiminn
YFIRMAÐUR BANDARÍSKA HERSINS í VÍETNAM
HEFÐI VERIÐ DÆMDUR TIL DAUÐA I NURNBERG
Júlía me5 dóttur sína sem heitir Jóhanna.
í Sandmesi. Hún er dóttir Mart-
-hon Ege, verkamanns við Figigjo
Faya'.iseverksmiðjuna í Sand.
n-es'i, Á luingHingisái-um sínum
fylgdist Júlía vel með frásögn-
um vikublaðanna af ungum
stúlkum sem hö-fð;u getið sér
frægð sem ijósmyndafyrirsætur,
að ekfci sé talað um þær ssm
urðu kvikmyndastjörnur. Og það
var einmitt þá 1-eið sem hú.i
vildi faxa.
Aðeins 16 ára gömul hætti
hún í skóla og héjt til Oslló og
kynnti si-g.fýi-ir ljósmyndurum
Sol'berg-ljósmyndastoiilamiiar. —
Þar vóru teknar myndir af
henni og ei-mig ákveðið að
senda mynd af henni í keppn-
ina um titilinn „Ungfrú 'Nci’-
egar". Júláa sigraði og 'var send
þetta 'iama 'haus't til Londo-i til
kcppni ,um titilinn „Ungfrú Al-
Framh. á bls. 8.
□ HANN sagði, að hann
hlýddi bara skipunum, marz-
daginn árið 1968, þegar hann
skaut á hópa karla, kvenna og
barna í þorpinu My Lai í Suð-
ur-Víetnam.
Charles Hutto, liðþjálfinn
tuttugu og tveggja ára gamli,
endurtók þetta í sífellu fyrir
herréttinum í Fort McPherson,
eftir hann hafði játað sig sekan
um að hafa drepið a.m.k. sex
óbreytta borgara. Og rök vei'j-.
anda. hans voru á sömu leið.
Það kom skýrt fram hjá þeim,
að heimönnunum hefði aldrei
verið sagt, að fyrirskipanir yfir
manna gætu verið „algjörlega
ólöglegar“ og þar af leiðandi
höfðu þeir ekki hugmynd um,
hvað gæti verið óiöglegt.
Og verjandinn hélt áfram;
Ef því er haldið fram, að
Hutto liðþjálfi hefði átt að
n-eita að hlýða skipunum, h-vað
þá með flugmann og áhöfn
bandarís’ku flugvélariinniar, sem
köstuðu kjarnorkusprengjunni
á Hiroshima í ágústmánuði ár-
ið 1945? Hefðu þeir ekki átt
að neita að hlýða skipuni-nni?
Um hund-rað þúsund manns
voru drepin í Hiroshima, „karl-
ar, konur oig börn“. Þau voru
engir hermenn. Hvað gerðist
eftir þann atburð? Þeir, sem
köstuðu kjiarnorkusprengjunni
á Hiroshima, voru ekki leiddir
fyrir herrétt. Þeir voru sænod-
ir orðum.
Hutto var sýknaður. Nokkru
áður hafði dómarinn, Kenneth
Howard ofursti, sagt kviðdómi,
að hlutverk kvikdómenda væri
að skéira úr um, að hve mi'klu
leyti fyrirs-kipunin um að drepa
alla í þorpinu hefði verið ólög-
leg. Ef liðþjálfinn hefði ekki
álitið skipunina ólöglega, þeg-
ar hann hlýddi henni, bæri kVið
dómi að sýkna hann, bætli Ho-
ward við.
Og það g-erði kvikdómurinn.
Rétt eins og sumir Þjóðverjar
í gamla daga, hafði Hutto að-
eins hlýtt skipunum og það á-
leit kviðdómurinn rétt af hon-
um. Dómstóllinn í Númberg
var á allt öðru máli, þegar
dæma átti Þjóðverja.
Maðurinn, sem var ákærandi
Bandarikj-a-nna við þau réttar-
höld, sagði nýverið, að ef fyr.r-
verandi yfirmaður bandaríska
hersins í Suður-Víetnam, yrði
leiddur fyrir rébt, sem ætti að
-ganga út frá sömu siðareglum
og ríktu hjá dómstóli banda-
manna í Núrnberg í lök fjórða
'áratugsins, yrði hann dæmdur
til dauða. Þótt hann bæri fyrir
sig skipanir frá Washington,
mundi það ekkent gagna hon-
um.
Verjandi Huttos kom með
haldgóð og mikilvæg rök, þeg-
ar hann sagði, að hermennii’nir
hefðu ekki vitað, að skipun
gæti verið ólögleg og mtenn
gætu ekki aðeins, heldur ættu
«að neita að hlýða slíkri skipun.
Það er erfitt að gera sér í hug-
arlund háttsetta foringja í her
stórveldis, sem vektu athygli
óbreyttra hermanna á því, að
skipun er skipun, en tekki eru
allar skipanir löglegar. „Hvað
verður þá um agann?“ (Því
miður væri hægt að segja:
Hvei- er þá röksemdafærslan
giegn þýzku stríðsglæpamönn-
unum?).
En Hutto liðþjálfi, sem jáitaði
að hafa myrt a. m. k. sex ó-
brteytta borgara í My Lai var
sýknaðu-r. Hann er annar banda
ríski hermaðurinn, sem er
dæ-mdur sýkn saka í sambandi
við fjöldamorðin í My Lai. Lið
þjálfinn David Mitchell var
sýknaður af herrétlti í Fort
Hood í Texas.
í Fon Benning í Georgíuríki
er William Calley fyrir rétti,
Hann er ákærður fyrir að hafa
gefið skipun um að deyða
'Skyldi allt kvikt í May Lai. Þá
voru hundrað og tvær mann-
.eskjur myrtar. Aðalatriðið i
réttarhöldum þessum er, hvaða
skipanir Calley fékk frá yfir-
manni sínum, Ernes-t Medina.
Reuterfréttastofan skýrir svo
frá, að í skýrslu einni, sero
gerð var tíu dögum efti-r fjöld-a-
morðið í My Lai, kalli árásina
„Vel skipulagðar, vel fram-
kvæmdaa' og fullnægjandi að-
gerðir.“ í skýrslunni er þvi
slteigið föstu, að hund'rað tutt-
ugu og átta htermenn kommún-
ista hafi fallið, en ellefu manns
verið handtekni'r.
Verjandi Callleys hieldur þvl
fram, að að'gerðirnar og þar
með morðin hafi í fyrsta lagi
verið fyrirskipuð af FVank
Barker ofursta og síðan hafi
laðrir foringjar komið þeim tii
skila. Barker mun ekki gerta
varið sig. Hann fórst í flugslysi
nokkrum mánuðum eftir fjölda
morðið, löngu áður en almenn-
ingur í Bandaríikjunum fékk ,vit
neskju um það. —

-4 - - - . ''t
HANN HORFIST í AUGU
VIÐ STAÐREYNDIRNAR
Gustav Heinemann
PILLA FYRIR DRYKKJUMENN
□ SÆNSKI Nóbelsverð-
launamaðurinn prófessor
Hugo Theorell er um þessar
mundir að gera tilraunir með
efni, Biem' te.ínkar bVlennslu
alKÓhóls í líkamainum. Ahrifa
eins snaps gætir helmingi
lengur hjá manni, sem er mleð
efni þetta í líkamanum. Efni
þetta er ætlað til hjálpar á-
fengissjúkiimgum. Það ætti að
geta hindrað þa-ð, að lifrin
skaddist, en iifrarmein er böl
áf-engi-ssjúklingsins,
Fröfessor Theorell uppgötv
aði þessa sérstöku eiginleika
efnisins, þegar hann vann :ið
lifefnafræðilegum rannsókn-
um á efn-askiptum likamans.
Þá fékk hann þá huigmynd,
að efnið 4-metyl-pyrasozl
gæti stjórnað alkóhólbi'.ennslu
likamans.
— Við höfum, segir hann,
allgóðar sannanir fyrir þvi, að
það er sjálf brennslan, sem er
hættuleg lifrinni. Ef við get-
um hægt á brennslunni, gel-
um við líklega hindrað fitu-
mynduninia og komisit hjá öðr
um óæskilegum áhirifum á
efnaskiptin. Það er ekki hægt
að segja annað, en tih'aunirn-
ar hafi hingað til lofað góðu,
Við höfum orðið að notast við
rottur við tilraunirríar, en er-
um fullvissir þess, að efnið
hefur áhrif á fólk.
Sá skammtur, sem ætlaðui
er mönnum, seinkar bremislu
alkóhóls í líffærinu úni helm-
iYiig.t: ÁfengisSjúklingur, sem
hefur daginn með glasi af
brennivíni og heldur áfram að
drekka fram á kvöld „kemst
af“ með helming þess magns
af áfengi, sem hann drekkur
venjulega.
I samkvæmum yrði það auð
vitað talinn ókostur ef áhrif
eins glass vöruðu of‘ lengi,
þótt slíkt væri auðvii að gest-
gjafanum í hag.
En efni þertta er ekki ætlað
til notkunar í samkvæmislífi.
Þeir eru of margir, sem deyja
úr lifrarsjúkdómi, vegna á*
fe.ngisneyzlu.
Danski prófessorinn Erik
Jacobsen, sem fann upp lyfið
antabus, efast þó um gildi
þessa nýja efnis.
Hugo Thorell
— Efnið bragðast ekki vel,
segir hamn.
— Og svo er alltaf hætta á
því, áð það geti orsakað
krabbamein. —• t
□ ÞAÐ voru engin lýðræðis-
öfl, sem stóðu að stofnun þýzka
ríkisins fyrir hundrað árum síð
an, sagði Gustav Heinemann,
forseti Sambandslýðveldisins
Þýzkalands, í ræðu, sem hann
hélt á hundrað ára afmæli rík-
iss-tofnunarinnar, þann 18. janú
ar 1971.
Heiniemann gagnrýndi mjög
ýmsar gamlai' hugmyndir um
stofnun rikisins, fyrsta kanzlar-
ann, Ottö von Bismarck og
ýmis atriði í sögu seinni tim'a.
Hann minnti á, að þegar lýst
var yfir stofnun þýzka ríkisins
í Versiailles, voru engir þeiri'a,
sem þátt höfðu tekið í bylting-
unni 1848—1849, viðstaddir.
August Bebel, William Lie-
bknecht og aðrir sósíaldemó-
kiratar sátu þá í fangelsi. í
ki-ingum keisarann í Versailles
stóðu furstar, hershöfðingjar og
hirðfólk, en engir fulltrúar
fó-lksins.
Sá árangur, sem náðist árið
1871, var ytri eining, án frelsis
til handa borgurun-um, sagði for-
setinn, sem er af flokki sósíal-
demókrata. Bann lagið áherzlu
á, að valdið hefði ekki verið
hjá þjóðinni, heldur hjá furst-
unum og þingum Hansaborg-
anna. Ríkisþingið hafði engin
áhrif haft á her- og utam'íkis-
mál.
Heinemiann fordæmdi ýmsar
-þýzkai' sögusagnir og sagði- að
Er betta sködduS trióna á flugvél?

hetta eid?í?ur?
mieð „tölverðri einföldun stað-
reynda“ í skólum hefði Bis-
marck verið gerður að „hetju,
sem hefði skapað einingu með
blóði og járni“.
Það er að vísu satt, að árið
1871 hafði hainn neytt öll rík-
in, nema Austurríki, til þess að
sameinast í fyrsta, litla, þýzka
sambandsrikiið, ,,-en Bismarek
telst ekki til forfeðranna í
svörtu og rauðgylltu einkennis-
búningunum, sem vildu ekki að
eins þjóðareiningu, heldur einn
ig lýðræðislegt frelsi, sagði
Heimemann.
Að lokum benti hann á, að
Weimarlýðveldinu hefði aldrei
tekizt að koma á einingu í
þýzku lýðræðisþjóðfélagi.
Sú sögulega mynd, sem Þjóð-
V-erjar haf-a gert sér af Weimar-
tímabilinu þarfnas-t gagnrýnnar
endurskoðunar, sagði forsetinn.
Ef talað er um fyrri heims-
styrjöld sem einhverja óheppni.
s-em Þjóðverjair áttu enga sök á
og ef óré-ttlæti friðarsamnin-g-
anna í Versailles árið 1919 af-
sakar valdatöku nazis-ta, þá
komast menn aldrlei að orsök-
um ósigursins árið 1918.
Svo bætti Heinemann við:
— Þýzkt ríki í hundrað ár.
Það er ekki einir Versalasamn-
ingar, heldur tveir, 1871 og
1919, og það er einnig Ausch-
witz,' Stalingrad og skilyrðisr
laus uppgjöf ái'ið 1945.
. . . og þetta stórgrýtisbjöié á mánanum?
NEI ÞETTA er ekki þa3. Tilveran
er ekki ö!i þar sem hún sýnist.
Lltlit hennar fer eftir sjónarmið-
inu. Það sem sýnist vera heiit, er
kannski ekki heilt, það sem sýn-
ist slétt, er kannski ekki slétt.
Efsta myndin er ekki flugvélar
trjóna, heldur nálaroddur.
Myndin í miðið er ekki eldgíg-
ur, heldur örlítil hola í tönn.
Og neðsta myndin sýnir ekki
stórgrýti af neinu tæi, heldur ryð
á stálfleti sem okkur sýnist alveg
sléttur. Þannig líta þessir hlutir
út í elektrónískri smásjá.
Og okkur er sagt að með hinni
allra mestu stækkun (sem ekki
er raunar möguleg) mundi efnið
leysast upp í agnir og agnir aftur
upp í aðrar smærri agnir, unz
kalla má að öil tilveran sé orðin
að mekki af „ekki neinu."
6 ÞRIÐJUDAGUR 26. JANÚAR 1971
ÞRIDJUDAGUR 26. JANÚAR 1971 7