Alþýðublaðið - 26.11.1981, Blaðsíða 4

4
Fimmtudagur 26. nóvember 1981
Jóhannes Nordal seðlabankastjóri:_
Ekkert samkomulag
um að ganga á eigið fé
Seðlabankans
— Rekstrarhagnaður bankans mun lakari en á síðasta ári
Undanfarna daga og vikur
hefur veriö mikil umræöa um
svokallaöan hagnaö Seöla-
bankans sem ákveðnir aðilar
innan rikisstjórnarinnar vilja
nú nýta til aö styöja mjög svo
aðframkomna atvinnuvegi
þjóðarinnar. Alþýöubandalags-
ráöherrarnir hafa gengiö
haröast fram i þvi aö vilja ráö-
stafa þessu fé Seðlabanka, og
nefna þeir m.a. þau rök til aö
ekki sé ástæða til annars en að
þessi stofnun leggi eitthvað af
mörkum i baráttunni við verð-
bolguna.
„Þaö er engin ástæöa til að
Seölabankinn sleppi frekar en
aðrir i þessari glimu”, sagöi
Svavar Gestsson i fyrrakvöld i
sjónvarpi, er hann var spuröur
um máliö. Seöiabankinn visar
hins vegar öllu tali um hagnaö
bankans á bug og bendir á aö
allt tal um aö eyöa þessu fé sé i
raun ávisun á að eyða eigin fé
bankans. Viö lögöum þá spurn-
ingu fyrir Jóhannes Nordal
seðlabankastjóra i gær, hvort
fullyröingar um mikla eigna-
aukningu Seðlabankans ættu við
rök aö styðjast. í leiöara i Þjóö-
viljanum þ. 12. nóv. var m.a.
sagt að eigiö fé Seðlabankans
hefði vaxiö um 27 milljaröa
gamla aö raungildi frá ársbyrj-
un 1978 til ársloka 1981.
Jú, þessar tölur eru alveg
réttar, enda eru þær beint úr
reikningum bankans, sagði
Jóhannes Nordal. En þaö sem
menn taka ekki meö i þessari
umfjöllun er aö eigið fé Seðla-
bankans var orðið afskaplega
litið. Þaö lækkaöi mjög á
árunum ’74 og ’75 og var oröiö
minna fé á endurkaupareikningi
i árslok 1974 en nokkru sinni
áöur. Þvi er haldið fram aö eig-
infjárstaöan nú sé verulega góö,
en ég vil benda á að þótt hún
hafi batnaö talsvert á undan-
förnum árum, nær eigið fé
bankans ekki þvi hlutfalli af
þjóðarframleiðslu sem þaö var
til dæmis á árinu 1972, þegar
staðan var góö.
Nú hefur mikið verið rætt
um svokallaöa refsivexti Seöla-
bankans og hvernig bankinn
maki krókinn á kostnaö annarra
banka og atvinnuveganna.
Getur þú gefiö upp tölur um
tekjur bankans af þessum svo-
kölluöu refsivöxtum t.d. fyrir
yfirstandandi ár eöa siöasta ár?
Jóhannes Nordal
Ég hef nú ekki handbærar
tölur um þetta, en ég fullyrði
hins vegar, aö hér er um tiltölu-
lega lágar fjárhæöir aö ræöa.
Þetta eru vextir vegna óum-
samdra yfirdrátta og viö yröum
fegnastir ef ekki þyrfti til þeirra
aö koma. Þetta eru algerar
smáupphæöir miðað við aörar
stæröir i reikningum bankans.
Nú viröast skiptar skoöanir
um þaö innan rikisstjórnar og
milli Seölabanka og rikis-
stjórnar, hvort tekist hafi sam-
komulag um aö nota hinn svo-
kallaða hagnað bankans til að
styöja viö atvinnuvegina. 1
sumum málgögnum rikis-
stjórnarinnar er þvi haldiö
fram, aö slikt samkomulag hafi
veriö gert, en þiö Seölabanka-
menn taliö hins vegar um, að
ekki megi ganga á eigiö fé
bankans. Er búið aö ganga frá
samkomulagi eða ekki?
Þaö er mikill misskilningur
uppi i þessum málum öllum. Viö
getum rifjað þaö upp, og þaö
hefur komið fram i tilkynningu
frá Seölabankanum til fjöl-
miöla, að á árinu 1979 var fariö
út i þaö aö breyta afurðalána-
kerfinu þannig aö þau miöuðust
viö erlendan gjaldeyri meö
lágum vöxtum. Þessi breyting
var alls ekki gerð aö okkar
frumkvæöi. Hún var gerö að ósk
útflytjenda sjálfra, sem töldu
þetta kerfihagstæðara. Þaö sem
siöan geröist var þaö, aö þessi
lán uröu I raun dýrari og óhag-
kvæmari atvinnuvegunum
vegna gengisþróunarinnar. Það
skal tekiö fram, aö Seðlabank-
inn hefur á undanförnum miss-
erum gert ýmsar ráðstafanir til
aö lagfæra þessi kjör,- meðal
annars Iækkaö vexti og gefiö
eftir af gengisuppfærslum við
gengisfellingar. Allar hafa
þessar aögeröir verið geröar til
aö aðstoöa atvinnuvegina og
skapa þeim betri lána- og
rekstrarkjör. Hins vegar má
ekki rugla þessu saman viö aö
ganga á endurkaupareikning
bankans eöa ætla aö fara aö
ganga á eigið fé bankans. Um
slikt er ekkert samkomulag.
Það er ekkert samkomulag um
,aö verja eigin fé Seöalbankans
til efnahagsráöstafana.
En hver var rekstrarhagn-
aöur Seðlabankans á siöast
liönu ári?
Rekstrarhagnaður Seöla-
bankans var á siöasta ári um 4.4
milljaröar króna.
Geturöu eitthvaö sagt um
stööuna á yfirstandandi ári?
Ég get litið fullyrt um hana
annaö en þaö aö okkur sýnist af
þeim tölum, sem fram eru
komnar, aö hún verði miklum
mun lakari en á þvi siöasta,
vegna breyttra kjara.
— Þ.H.
ypnlist
Sigurður Þór Guðjónsson
Opinberanir
Ujóöatónleikar i Háskólabiói 7.
nóvember.
Flytjendur: Elly Ameiing og
Dalton Baidwin.
Efnisskrá: Schumann: Lieder-
kreis op. 39. Ljóð eftir Fauré,
Poulenc, Granados, Gustavino
og Turina.
Tveir vinir minir kynntust i
sumar i fyrsta sinn Liederkreis
Schumanns viö ljóð eftir Eich-
endorf. Og þeir hafa ekki orðið
samir menn siðan. Þeir þorðu
varla aö anda af ótta við að
spilla helgi tilverunnar. Aldrei
hafði þá órað fyrir að önnur
einsfegurð leynist i mannlegum
brjóstum . En þó skildu þeir ein-
mitt aö þessi fegurð er alls stað-
ar meira og minna i lifinu. Það
þurfi aðeins einhvern til aö
benda þeim á hana. Ljóðasveig-
ur Schumanns við kvæði Eich-
endorfs er eitthvert einstæðasta
og dýrmætasta tónverk sem
heimurinn þekkir. Mér dettur
aðeins eitt annað tónverk i hug
sem mér finnst lýsa svipaðri
veröld en það er ófullgerða sin-
fóniaSchuberts. 1 þessarimúsik
birtast björtustu draumar
mannkynsins um eilifa fegurð
ást og hamingju. Þó er innihald
hennar mikinn part þjáning,
sársauki og vonbrigði. En þegar
þjáningin er orðin nógu djúp
kemur hamingja i ljós. Og þeg-
ar við hlustum á Liederkreis
Schumanns og Eichendorf
greinum viðekki lengur á milli
gleöi og sorgar. Okkur finnst
bara yndislegt að vera til og
óumræðanlega sárt að þurfa aö
deyja.
Hin heimsfræga söngkona
Elly Ameling var á Islandi um
daginn og söng m.a. fyrir okkur
Liederkreis Schumanns og
Eichendorfs við undirleik Dalt-
on Baldwins. Það er þýðingar-
h’tið aö hafa um þann söng og
leik einhver orð. En vinkona
min sem var á tónleikunum
sagðisthafa séð um höfuð söng-
konunnar geisla og ljos eins og
sveipa ásjónu dýrlinga á helgi-
myndum. Ég er ekki dulrænn
maður og sé aldrei neitt. En ég
hef lengi trúað þvi aö einstaka
manneskjur i listinni eigi Itök i
æðri veruleika en venjulegt fólk
og þær geti ummyndast og upp-
ljómastá stundum. Og ég stend
I þeirri bjargföstu vissu að ein-
mitt slíkur atburður hafi átt sér
stað er Elly Ameling og Dalton
Baldwin fluttu þessa tónlist.
SigurðurÞór Guöjónsson
Sighvatur Björgvinsson
Árni Gunnarsson
Þingmenn Alþýðuflokksins
hafa lagt fram tvö iagafrum-
vörp i neðri deild Alþingis, sem
snerta málefni dreifbýlis. Þar
er fyrst frumvarp til laga um
mörkun byggöastefnu og gerð
byggðaþróunaráætlana, sem
Sighvatur Björgvinsson, Arni
Gunnarsson, Benedikt Gröndal,
Jóhanna Siguröardóttir, Kar-
vel Pálmason, Magnús H.
Magnússon og Vilmundur
eða fólksfjölgun verulega undir
landsmeðaltali, þar sem árs-
tiðabundið atvinnuleysi eöa
varanlegt, er alvarlegt, félags-
leg aöbúö er lakari en laga-
kröfur segja til um, umtals-
veröir samskiptaerfiöleikar
rikja, eða aörar aðstæöur svo
sem lágar atvinnutekjur geta
valdiö þvi, að byggö er talin
vera i hættu.
Til að framkvæma áætlanir
Þingmál Alþýðuflokksins:_
Mörkun byggöí
Gylfason flytja, en hér á eftir
verður gerð náin grein fyrir
efni þess frumvarps.
Annað frumvarp til laga, um
land i þjóöareign, flytja sömu
þingmenn,en i fyrstu grein þess
frv. segir: „Þau landssvæði
skulu teljast þjóðareign sem
eignarheimildir einstaklinga
eða annarra lögaöila finnast
ekki fyrir.
Sama máli gegnir um vatns-
réttindi, jarðhita, námuréttindi
og önnur réttindi bundin eignar-
rétti lands, sem eignarheimildir
annarra en rikisins finnast ekki
fyrir.”
1 greinargerö meö tillögunni
segir m.a.: „Tilgangur þess-
arar greinar (þ.e. fyrstu
greinar, innsk. Abl:) er aö taka
formlega i þjóöareign öll þau
landssvæöi og landgæöi, sem
aörir en rikisvaldiö hafa ekki
eignarheimildir fyrir.
Hér er þvi ekki um aö ræöa
eignarupptöku eöa eignarnám
og enga skeröingu á eignar-
rétti.” Nánar veröur gerö grein
fyrir þessu frv. i Alþýöublaöinu
siðar.
Þá hefur Magnús H. Magnús-
son alþm. i undirbúningi þings-
ályktunartillögu um tekjustofna
og gjaldskrár sveitarfélaga.
Þar er um að ræöa breytingar á
lögum varðandi þessi efni i þá
veru, að skattlagning tekna ein-
staklinga og félaga verði ein-
vöröungu á vegum sveitar-
félaga, en tekjuskattur til rikis-
sjóös falli niöur, og að skattar af
eignum og veltu veröi alfariö á
vegum rikissjóös, en fasteigna-
skattur og aöstööugjald til
sveitarfélaga falli niður. Nánar
veröur greint frá þingsályktun-
artillögu þessari siöar, hér i Al-
þýðublaðinu.
Mörkun byggðastefnu
1 frumvarpi þingmanna Afl.
um mörkun byggöastefnu og
gerö byggöaþróunaráætlana, er
gert ráð fyrir þvi aö félags-
málaráðherra leggi annaö hvert
ár fyrir Alþingi þings-
ályktunartillögu um byggða-
þróunaráætlun til næstu fjög-
urra ára, þar sem annars vegar
er gerö grein fyrir fram-
kvæmdum og viöfangsefnum og
hinsvegar fjáröflun til þeirra.
Sú áætlun öðlist gildi, þegar
Alþingi hefur samþykkt hana og
afgreitt fjárveitingar til hennar.
Aö tveim árum liönum skal
siöan leggja fram aöra tillögu
aö áætlun.
Fjármagn sem Alþingi veitir,
getur skv. tillögunni verið ráð-
stafaö ýmist i formi beinna
styrkja, vaxtalausra lána eöa i
formi almennra lánveitinga.
Skv. tillögunni skulu þau
byggöalög og landssvæöi hafa
forgang þar sem svo háttar, aö
fólksfækkun hafi átt sér staö,
samþykktaraf Alþingi, skal sett
upp Byggöastofnun rikisins,
sem starfi bæði að áætlunum og
lánveitingum. Byggöasjóöur
sem er eign rikisins, skal starfa
sem hluti af Byggðastofnun
rikisins og undir sömu stjórn.
Þannig verði Framkvæmda-
stofnun rikisins alfarið gerö aö
Byggöastofnun, og sá þáttur
starfsemi stofnunarinnar sem
lýtur að stjórn fjárfestinga-
mála, stýringu fjármagns til
fjárfestingalánasjóða og umsjá
með Framkvæmdasjóöi íslands
veröi skilinn frá stofnuninni. Þá
er i frumvarpinu gert ráð fyrir
aö hiö svokallaða kommisara-
kerfi á stjórnun Framkvæmda-
stofnunar, veröi lagt niöur.
Nýbygging Franikvæmdastofnuns
i núverandi mynd?
Búseta og lifskjör
1 greinargerð með frum-
varpinu segir m.a.: „Búseta
ræöur miklu um lifskjör fólks.
Af þessu leiöir, aö i mörgum
löndum hefur áhugi aukist á þvi
að eyöa svæöisbundnum
ójöfnuði og koma þar til ýmsar
ástæöur. Augljós hætta er á aö
hann dragi á eftir sér ágreining
og átök. Misréttið leiðir oft til
fólksflótta frá fátækari svæðum
til rikari, og eykur þaö gjarnan
vanda þeirra sem eftir sitja og
veldur erfiöleikum hjá þeim
sem við taka. Þá striöir slikur
ójöfnuður gegn réttlætistil-
finningu flestra.
Margar rikisstjórnir hafa
gripiö i taumana til aö vinna
gegn þessari þróun og stuöla aö
jafnvægi i byggö landa sinna.
Svipaöra tilhneiginga verður
vart á alþjóölegum vettvangi
þótt i mun minna mæli sé...
Sú gamla kenning aö
markaösöflin skapi sjálfkrafa
jafnvægi i byggöaþróun, þar
sem fjármagniö leiti þangað
sem vinnuafliö er ódýrast, hefur
reynst röng. Þannig hefur
komiö I ljós aö framleiösluþætt-